کتاب «فلسفه علم و علم دینی» به زودی منتشر می‌شود

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، دکتر مجید کافی مدیرگروه جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه از انتشار پژوهش های جدیدش خبر داد و تصریح کرد: در حال حاضر کتاب نظریه اجتماعی قرآن توسط انتشارات پزوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشرشده است.

کتابهای تاریخ در قرآن و فلسفه علم و علم دینی در مرحله چاپ قرار دارند و همچنین هم اکنون کتابی با عنوان سبک زندگی از منظر قرآن را در دست نگارش دارم.

کتاب نظریه اجتماعی قرآن

کتاب نظریه اجتماعی که اخیرا توسط انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر شده است، ارتباط بر این پیش‌فرض مبتنی است که راه برون‌رفت از مسائل و مشکلات علوم سکولار، نظریه‌پردازی و تولید علم کارآمد بر اساس  نظریه‌های ساخته و پرداخته شده از متون دینی و هماهنگ با جهان‌بینی و فرهنگ جامعه است. بر اساس این پیش‌فرض این سؤال مطرح می‌شود که چه نظریه‌ای را می‌توان بر اساس مبنا یا مبانی شناخت جامعه در قرآن، ساخته و پرداخته کرد که اساس تبیینهای اجتماعی باشد؟

این محقق و نویسنده اظهارداشت: این تحقیق در صدد است در بخش نخست مؤلفه‌های پارادایمی علم دینی (اسلامی) را تبیین کند، و در بخش دوم مبانی شناخت جامعه را از آیات قرآن استنباط و استخراج کند و سرانجام بر اساس مؤلفه‌های پارادایمی تبیین‌شده برای علم دینی، و همچنین مبانی استخراج‌شده برای شناخت جامعه از قرآن، گامی به سوی تولید نظریه‌ای اجتماعی از قرآن برای فهم و تبیین واقعیتهای اجتماعی بر دارد.

در راستای پاسخ دادن به سؤال تحقیق از روش ابداعی که از سه بخش تفسیر موضوعی، تحلیل محتوا و روش مبنایی تشکیل می‌شود، استفاده شد:

۱٫ بخش تفسیر موضوعی شامل شناسایی آیات و روایات، و فهم معنای آیات و روایات است که به تولید داده‌های تحقیق منجر می‌شود.

۲٫ تحلیل محتوا، سه مرحله مفهوم‌پردازی، مقوله‌بندی و تعیین نقش مقوله‌ها را شامل می‌شود که طی آن مفاهیم اجتماعی قرآن استخراج و پس از تفسیر و فهم معنای آنها، مبناهای اساسی شناخت جامعه از بین آنها استنباط می‌شود.

۳٫ سرانجام بخش فهم مقوله اصلی و ارتباط منطقی و علّی بین مبانی به دست آمده (مقوله‌ها) است. در این مرحله دنبال فهم سلسله روابطی هستیم که مقولات را به مقوله اصلی مرتبط می‌کنند. روابط بین مقوله‌ها بر اساس علل و عوامل، پدیده، زمینه‌، شرایط میانجی، استراتژیهای کنش و کنش متقابل و نتایج و پیامدها مشخص می‌شوند.

نتایج به دست آمده عبارتند از: ارتباط انسانها نتیجه تلاش برای رفع نیازهایشان است؛ ارتباط انسان نتیجه رفع نیاز و محرکهای محیطی است؛ ارتباط نتیجه عوامل شناختی انسان است و براساس شناخت به برقراری ارتباط رو می‌آورد؛ در سطح خرد مسائل احساسی عامل شکل‌گیری ارتباط می‌شود؛ در سطح کلان به طور قطع رفع نیاز و عوامل شناختی در شکل‌گیری ارتباط موثرند و در سطح متوسط شرایط محیطی. به طور کلی نظریه اجتماعی ارتباط به این شکل در پایان تحقیق ظاهر شد که چون مردم به تنهایی ناتوان از انجام کارها و برآوردن نیازهای خود هستند (شرایط علّی)، با دیگران ارتباط (پدیده)‌ برقرار می‌کنند (استراتژی). از این رو می‌توانند اراده کنند تا کارهایی را که به تنهایی نمی‌توانستند انجام دهند، با همکاری دیگران انجام دهند.

کتاب تاریخ در قرآن

مهمترین هدف کتاب تاریخ در قرآن اسنتباط و استخراج مختصات تاریخ‌نگری و ویژگی های تاریخ نگاری قرآن است که با بهره‌مندی از روش تفسیر موضوعی قرآن و در پی آن تاریخ اندیشه اسلامی به آن اهتمام شده است. هدف کشف و فهم معرفت تاریخی وحیانی در مجموعه‌ای از قوانین عام و جهان‌شمول از بین پدیده‌های تاریخی مطرح شده در قرآن است که حرکت تاریخ تابع آنها است. هدف از بیان تاریخ در قرآن و اندیشه‌ اسلامی صرفا چون منبعی برای وعظ و اندرز نیست، بلکه از رهگذر آن نقد سیاسی، تربیت سیاسی و توجیه فرهنگی را نیز مدنظر است.

کتاب فلسفه علم و علم دینی

هدف از نگارش کتاب فلسفه علم و علم دینی فهم، نقد و تحلیل ادعا و دلیل مدعیان و مخالفان علم دینی است. به عبارت دیگر هدف این جستار ارائه بینشی است که بتوان در پرتو آن مواجه عالمانه با ایده علم دینی داشت. علم دینی از منظرهای مختلف می‌تواند مورد کاوش، تحلیل و نقد و بررسی قرار گیرد. در این جستار بر آن هستیم که علم دینی را با نگرشهای موجود در فلسفه علم مورد کنکاش قرار دهیم و در پایان هر بحثی نظر قرآن را درباره آن مورد جویا شویم. اما فلسفه علم چیست و چه تعریفی می‌توان از آن ارائه کرد، موضوعی است که قبل از پرداختن به تحلیل فلسفی علم دینی باید مختصری در باره آن به گفتگو بنشینیم.

کتاب سبک زندگی از منظر قرآن

کتاب سبک زندگی از منظر قرآن درصدد است سبک زندگی را از منظر دین اسلام مورد توجه قرار دهد. چگونگی تأثیر دین (اسلام) بر سبک زندگی به دو صورت قابل بررسی و مطالعه است. یکی مطالعه توصیفی و بیان چیستی و چگونگی وضعیت موجود سبک زندگی مؤمنانه در جوامع معاصر، آسیب‌شناسی و ارائه راهکارها و راهبردهایی برای نزدیک شدن به وضعیت مطلوب زندگی مؤمنانه؛ دو دیگر مطالعه هنجارین سبک زندگی ادیان به طور کلی یا یک دین خاص؛ به عبارت دیگر مطالعه برای یافتن پاسخ این پرسش که چه سبک یا سبک‌هایی را ادیان برای زندگی پیروان خود در دنیای معاصر پیش می‌نهند؛ یعنی اینکه هر دینی بر اساس جهان‌بینی و نظریه دیدگاهی خود سبک زندگی خاصی را به پیروان خود توصیه می‌کند. جهان‌بینی و نظریه دیدگاهی شامل آموزه‌هایی در مورد جهان هستی (طبیعت و انسان)، معرفت، ارزش‌ها و روش شناخت است. هر دینی بر اساس آموزه‌های دیدگاهی خود، پیروان خود را به زندگی کردن به سبک و شیوه‌ای متناسب با جهان‌بینی مورد نظر خود ترغیب می‌کند. سبک زندگی بر اساس جهان‌بینی دینی را می‌توان «سبک زندگی دینی» نامید یا «سبک زندگی مطلوب» دانست.

در شکل نخست مطالعه «واقعیت سبک زندگی»، تأثیر دین بر سبک زندگی‌های معاصر (ایستایی‌شناسی) و نقش دین در فرآیند شکل‌گیری «سبک زندگی» (پویاشناسی) بررسی می‌شود؛ در شکل دوم سبک زندگی مطلوب از نگاه ادیان، رابطه دین با نظریه‌هایی که درباره سبک زندگی ارائه شده است و نظریه خاص دینی در مورد سبک زندگی مورد کاوش قرار می‌گیرد؛ مثلاً پیوند نظریه سبک زندگی وبر با مذهب پروتستانیسم یا نظریه بوردیو با اسلام در شکل اخیر مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

این موضوع نیز واضح است که می‌توان در پایان شکل دوم مطالعه و بر اساس نظریه‌های سبک زندگی دینی به دست آمده، فرضیه‌هایی را ساخت و آن‌ها را در جوامع دینی معاصر مورد ارزیابی و سنجش قرار داد. آن چه در این تحقیق مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، تحقیق به شکل دوم و آنهم نوع نظریه‌پردازی بر اساس منابع خاص دین اسلام در مورد سبک زندگی است؛ یعنی در این تحقیق به ظاهر آیات قرآن و روایات مرتبط برای به دست آوردن نظریه زمینه‌ای سبک زندگی و به تفسیر آیات برای تأیید و مستند کردن آن (سنجش اعتبار و پایایی نتایج) مراجعه می‌شود. در این تحقیق استنباط و استخراج نظریه سبک زندگی از آیات و روایات مرتبط و تفسیری (بر اساس روش ترکیبی تفسیر موضوعی، تحلیل محتوا و نظریه زمینه‌ای) هدف است.

انتهای پیام/