ولایت سیاسی غدیر

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، حجت الاسلام والمسلمین داوود مهدوی زادگان یادداشتی در زمینه ولایت سیاسی غدیر به نگارش درآ<رده است که در ادامه می آید:

ولایت بر دو گونه است؛ تکوینی و تشریعی. ولایت تکوینی جعل و تصرف در کائنات است: «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ» (سوره یس: ۸۲)؛ و ولایت تشریعی تصرف در عمل انسان است و خطابش تنها انسان است: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا (سوره النساء: ۵۹). پس هر دو ولایت از جنس امر است؛ کُنْ و أَطِیعُوا. متعلق هر دو امر مطلق وجود و عمل است و هر چیز و هر عملی را شامل می شود. چون امر در این جا مطلق است. از این رو، ولایت تشریعی، همانند ولایت تکوینی مطلق است و تمام ساحات عمل انسان، اعم از فردی و اجتماعی و سیاسی را در بر می گیرد.

رسول خدا صل الله علیه و آله به هنگام بازگشت از آخرین سفر حج، مامور به ابلاغ پیام ولایت شد: یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ (سوره المائده: ۶۷). پس همه حاجیان را در کنار برکه ای به نام غدیر خم، فرا خواند. اجتماع عظیمی پدید آمد و منبر بزرگی تدارک دیدند تا همگان، سخن رسول الله صل الله علیه و آله بشنوند. رسول خدا خطبه ای خواند و سخن را به این جمله ختم کرد: «مَن کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه اللّهمَ والِ مَن والاه و عادِ مَن عاداه و انصُر مَن نَصره و اخذُل مَن خَذلَه» (امینی عبدالحسین، ۱۳۸۳، الغدیر: ۱/۸). بدنبال آن، رسول خدا صل الله علیه و آله از یکایک حاضرین برای علی علیه السلام بیعت گرفت. محتوای این سخن و أخذ بیعت، معلوم می کند که آن حضرت مامور به ابلاغ پیام ولایت بوده است؛ اما کدام ولایت؟ تکوینی یا تشریعی؟ تمام بحث، در این جا،  همین پرسش است. متاسفانه، خصوصاً در روز بزرگداشت غدیر، به نحو کلی بحث از ولایت می شود و وعاظ کمتر معلوم می کنند که مراد از ولایت در غدیر چیست.

امام خمینی ره در دوم شهریور سال ۶۵ مطابق با روز عید غدیر خم، در یکی از بیانات کم نظیرشان به این پرسش پرداخته است. به عقیده ایشان غدیر خم حامل پیام ولایت تشریعی است. آن چه که قابل نصب است، ولایت تشریعی است. ولایت تکوینی انتصابی نیست بلکه جعل است و امر تکوینی واقع می شود. اتفاقی که در غدیر افتاد، نصب بود و نه جعل. امیر المومنین علی علیه السلام ولایت تکوینی را داشت. رسول خدا مامور به ابلاغ ولایت تشریعی علی علیه السلام بود: «قضیه غدیر، قضیه جعل حکومت است، این است که قابل نصب است و الّا مقامات معنوى قابل نصب نیست یک چیزى نیست که با نصب آن‏مقام پیدا بشود؛ لکن آن مقامات معنوى که بوده است و آن جامعیتى که براى آن بزرگوار بوده است، اسباب این شده است که او را به حکومت نصب کنند و لهذا، مى‏بینیم که در عرض صوم و صلاه و امثال اینها مى‏آورد و ولایت مجرى اینهاست. ولایتى که در حدیث غدیر است به معناى حکومت است، نه به معناى مقام معنوى».

عوامل مختلفی در مجمل گذاشتن معنای ولایت در غدیر، نقش داشته است. یکی از این عوامل، سلاطین غاصب و حاکمان جور است. اگر معنا و پیام واقعی غدیر برای مردم آشکار شود؛ قطعاً پایه حکومت آنها متزلزل می شود. لذا از این که معنای ولایت در غدیر، مجمل بماند، خرسند می شوند؛ اما عامل دیگر، ذهنیت غلط نسبت به ولایت تشریعی است؛ اما برخی گمان می کنند تفسیر ولایت امام علی علیه السلام در روز غدیر به ولایت تشریعی، موجب کاستن منزلت معنوی ایشان نزد مردم می شود یا اساساً مرتبه آن حضرت را فرو کاسته ایم. لذا این افراد سعی می کنند در روز عید غدیر، از مقام ولایت معنوی امام علی علیه السلام تجلیل شود. در حالی که ولایت تشریعی نشانه ولایت تکوینی است. انسانی به مقام ولایت تشریعی می رسد که واجد ولایت تامّه تکوینی باشد. اگر امام علی در مرتبه عالیه و تامه ولایت تکوینی قرار نداشت، به ولایت تشریعی منصوب نمی شد. پس ولایت تشریعی همچون ولایت تکوینی شرافت دارد. نازل انگاشتن آن به معنای نازل دانستن ولایت تکوینی هم هست. به اعتقاد امام خمینی ره مقام معنوی امام علی علیه السلام بود که موجب ولایت تشریعی ایشان شد: «مقامات معنوى حضرت و مقامات جامع او این است که غدیر پیدا بشود».

بنابر این ولایت در غدیر خم، ولایت تشریعی است و قلمرو آن مطلق است و تمام ساحات عمل انسان را در بر می گیرد؛ و باید این گمان نادرست را کنار گذاشت که تفسیر ولایت به ولایت تشریعی، کاستن منزلت معنوی امام علی علیه السلام است.

انتهای پیام/