نقش معیت قیومیه صدرایی در تفسیر «و هو معکم اینما کنتم»

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، پایان‌نامه ارشد «نقش معیت قیومیه صدرایی در تفسیر «و هو معکم اینما کنتم»» توسط محدثه محمدی جمال نگاشته شده است.

زینب برخورداری، استاد راهنما و احد فرامرز قراملکی، استاد مشاور این پایان نامه در دانشگاه تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی بودند.

چکیده:

آیه «و هو معکم أینما کنتم» یکی از آیات متشابه قرآن کریم است. مفسران در مواجهه با این آیه و در فهم معنای «معیت» دچار چالش شدند.

آنها برای گریز از تعارض ظاهری آیه با مبانی اعتقادی، «معیت» را در معانی مجازی دانسته اند و آن را به معانی مختلفی، چون: «علم» و «احاطه» تأویل نمودند.

 ملاصدرا، برخلاف عموم مفسران، معیت را در معنای حقیقی می داند و آن را به «معیت قیومیه» معنا می کند.

تفسیر ملاصدرا نشأت گرفته از نظام فلسفی-عرفانی او یعنی حکمت متعالیه است. در میان مباحث فلسفی، بحث از «معیت»، ذیل بحث از «تقدم و تأخر» مطرح شده است.

ملاصدرا براساس دو اصل «اصالت وجود» و «تشکیک در وجود»، دو قسم «تقدم و تأخر بالحقیقه» و «تقدم و تأخر بالحق» را به اقسام پنجگانه تقدم و تأخر می افزاید اما معیت قیومیه پیش از آنکه بحثی فلسفی باشد، ثمره مواجهه عرفانی صدرالمتألهین با آیه «و هو معکم أینما کنتم» است.

او قول به وحدت شخصی وجود و تبدیل علیت به تشأن و ظهور خداوند در مظاهر، موجودات را مستقل از خدا نمی داند؛ به نحوی که بین خدا و مخلوقات جدایی و انفصالی نیست که نیازمند ارتباط و اتصال باشد.

فارغ از پیش‌فرض‌های عرفانی در تفسیر معیت، قول به «معیت قیومیه» بدون رویگردانی از ظاهر آیه مذکور، مسئله فهم آیه را حل می کند و سبب توسعه معنای معیت و تبلور قسم جدیدی از «معیت» در فلسفه اسلامی می شود. اما عدم سازگاری با سیاق آیه و تحمیل پیش‌فرض‌های مفسر بر معنا، از انتقاداتی است که بر نظریه «معیت قیومیه» در تفسیر این آیه وارد شده است.

انتهای پیام/