مکتب امام سجاد(ع) آزادی‌خواهی و دفاع از کرامت انسانی است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، به مناسبت فرارسیدن پنجم ماه معظم شعبان، سالروزمیلاد مسعود و فرخنده امام زین العابدین(ع) و بررسی سجایا و فضائل آن امام همام(ع) و تحلیل جایگاه ایشان در باور و فرهنگ تشیع وهمچنین واکاوی مواجهات علمی و اندیشه ای این امام بزرگوار، برآن شدیم تا گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین محمد جعفرمروجی طبسی، استاد حوزه و دانشگاه که دارای تألیفات بسیاری درمورد جایگاه و فضیلت شخصیتی وعلمی ائمه معصوم(ع) است، ترتیب دهیم که مشروح این گفتگو درادامه ازنظرتان می گذرد.

*استاد، با عرض تبریک به مناسبت فرارسیدن سالروز میلاد مبارک وهمایون امام سجاد(ع)، لطفاً وجوهاتی از نوع زندگی و نوع رفتار و منش و همچنین رویکردهای علمی و معرفتی این امام بزرگوار را تبیین بفرمایید؟

زندگی سراسرافتخار امام سجاد(ع)، دارای محورها و شاخصه های متعالی فراوانی است که دراین مقام بنده به چند نکته اجمالی ازاین فضائل اشاره خواهم کرد. محوراول در باب وجودی حضرت سجاد(ع) جایگاه این امام بزرگوارنزد اهل سنت است. این امام همام(ع) جایگاه بسیاررفیعی نزد متفکرین و عالمان اهل سنت دارند، زهری که از عالمان و بزرگان اهل سنت است روایت می کند«مارایت قرشیّا أفضلُ من علیِّ بن الحسین (ع)، معنای این جمله یعنی اینکه من هیچ قریشی را برتر از علی بن الحسین علیه السلام ندیدم.» همین زهری در مقامی دیگرمی گوید:«کان اکثر مجالستی مع علیّ بن الحسین و ما رأیت احداً کان افقه منه»، زهری در این کلام می گوید:اکثر نشست و برخاست هایم با امام سجاد(ع) بود و من کسی را داناتر از این بزگوار(ع)در امور دینی وعلمی ندیدم.

یحیی بن سعید، یکی دیگر از بزرگان و عالمان اهل سنت در باب وجودی امام زین العابدین(ع) می گوید:«لم یکن فی اهل بیت رسول اللّه مثله» یعنی اینکه در اهل بیت رسول الله(ص) مثل تو را ندیدم. سعید بن مسیب که یکی دیگر از دانشمندان و بزرگان اهل سنت است درباره امام سجاد(ع) می گوید:«با ورع تر از او نیافتم». این تعابیر و فضائل حجت را برای تمام مسلمین و با هرگرایش و دیدگاهی تمام می کند. با توجه با این حسنات می بایست گفت: در دوران امامت این امام بزرگوار، داناتر،آگاهترو پارساتراز ایشان درعالم اسلام وجود نداشته است. قطعاً با توجه به این نشانه ها، این سؤال در ذهن هرانسان پرسشگری پدیدار می شود که با توجه به حضور امام سجاد(ع)، چرا عالمان و متفکرین اسلامی ازاین منبع عظیم دانش استفاده نکردند و با توجه به اعلمیت ایشان، مردم و متفکرین به سراغ افراد کم دانش و ناآگاه رفتند؛ مگر عقل سلیم حکم نمی کند که با حضور فرد آگاه تر و داناتر، نباید از فرد ناآگاه و کم دانش پیروی کرد؟

*جایگاه و موقعیت عبادی و بندگی خداوند، توسط حضرت سجاد(ع) در منابع روایی چگونه ترسیم شده است؟

نکته دیگردرباب وجودی امام سجاد(ع)، مقام بندگی وعبودیت ایشان نسبت به خداوند سبحان است. تمام متفکرین و محققین اسلامی براین نکته اجتماع دارند که تنها با عبادت خالصانه و مخاصانه خداوند است که انسان می تواند به مراحل عالیه دست یابد و احدی بعد از پیامبراکرم(ص) به غیرازاهل بیت ایشان(ع)، به این مراتب والا و بالا در بندگی خداوند دست نیافت. عبدالله بن سلیمان که یکی از شخصیت های بزرگ اهل سنت است درباب نوع عبادت و خضوع امام سجاد(ع) در پیشگاه خداوند می گوید:«به هنگام نماز لرزه براندام امام سجاد(ع) می افتاد و زمانی که از ایشان سؤال می شد که دلیل این مسئله چیست؟ ایشان پاسخ می داد آیا شما می دانید درهنگام نماز من به عبادت چه کسی خواهم رفت و با چه کسی سخن خواهم گفت؟» در روایتی دیگر آمده است هر زمانی که امام سجاد(ع) وضو می گرفتند براثرشدت هیجان، رنگ و رخسار ایشان زرد می شد. سفیان که یکی دیگرازدانشمندان اهل سنت است می گوید: زمانی امام سجاد(ع) می خواستند حج به جای بیاورند؛ وقتی ایشان می خواستند لباس احرام را بپوشند دیدیم که ایشان دچار دگرگونی عجیبی شدند و رنگ و رخسار ایشان دگرگون شد و زمانی که می خواستیم تلبیه بگوییم ایشان نتوانستند تلبیه بگویند؛ وقتی دلیل این عمل را ازایشان جویا شدیم ایشان فرمودند:«می ترسم تلبیه را بگویم به من خطاب شود لا لبیک».

مالک بن انس که یکی ازعالمان اهل سنت است می گوید: به من رسیده است که حضرت سجاد(ع) در شبانه روز۱۰۰۰ رکعت نماز می خواندند. سند دقیق این روایت که نشان می دهد حضرت امیر(ع) هم در شبانه روز۱۰۰۰ رکعت نماز به جای می آوردند، کتاب«سیره اعلام النبلاء، جلد چهارم» است؛ این کتاب یکی ازمنابع عظیم فقهی و علمی اهل سنت است

مالک بن انس که یکی دیگر ازعالمان اهل سنت است می گوید: به من رسیده است که حضرت سجاد(ع) در شبانه روز۱۰۰۰ رکعت نماز می خواندند. سند دقیق این روایت که نشان می دهد حضرت امیر(ع) هم در شبانه روز۱۰۰۰ رکعت نماز به جای می آوردند، کتاب«سیره اعلام النبلاء، جلد چهارم» است؛ این کتاب یکی ازمنابع عظیم فقهی و علمی اهل سنت است. از این شاخصه بسیار مهم می توانیم درس بزرگی را از امام سجاد(ع) بگیریم که تنها راه نجات از چنگ و افسون شیطان رجیم، داشتن ارتباط مستحکم و پیوند عمیق با خداوند است.

*نقاط موثر و قابل برداشت وهمچنین اثرگزار رویکرد اهل بیت(ع) و بخصوص امام سجاد(ع) برای مسائل امروزی و برطرف کردن ناهنجاری های موجود چه مؤلفه هایی هستند؟

شاخصه و فضیلت دیگر درباب وجودی حضرت سجاد(ع)، موقعیت خدمت رسانی و گره گشایی ایشان نسبت به خلق خداوند و محرومین جامعه است. اهل بیت(ع) همگی در مواجه با محرومین و گرفتاران جامعه دارای یک رویه و مسلک معینی بودند. اهل بیت(ع) همگی در جهت رفع و حل وفصل نمودن گرفتاری های مردم گام برمی داشتند. ائمه معصوم(ع) هیچگاه خدمت رسانی به مردم و گرفتاران را در زندگی خود رها نکردند. ابوحمزه ثمالی روایت می کند، امام زین العابدین(ع) شبانه نان را بر دوش خود می گذاشتند و به در خانه محرومین می بردند و سپس ایشان می فرمودند:«صدقه واحسان در سیاهی شب خشم خداوند را فرو می نشاند». محمد با اسحاق می گوید:«عده ای ازاهل مدینه از نظر معیشتی اداره می شدند و نمی دانستند چه کسی برای آنها آذوقه تهیه می کند، زمانی که حضرت سجاد(ع) ازدنیا رفتند این آذوقه قطع شد و مردم و فهمیدند که این اسباب و وسایل توسط حضرت سجاد(ع) برایشان تهیه می شده است.»

اهل بیت(ع) همگی در مواجه با محرومین و گرفتاران جامعه دارای یک رویه و مسلک معینی بودند. اهل بیت(ع) همگی در جهت رفع و حل وفصل نمودن گرفتاری های مردم گام برمی داشتند. ائمه معصوم(ع) هیچگاه خدمت رسانی به مردم و گرفتاران را در زندگی خود رها نکردند

عمر بن ثابت درباره امام(ع) می گوید: هنگامی که علی بن حسین(ع) رحلت کرد، روی کمر آن حضرت پینه های زیادی بر اثر حمل غذا برای فقرا دیده می شد؛ ویا شیبه بن نعامه باز در باب جود و کرم امام سجاد(ع) روایت می کند: بعد ازوفات علی بن حسین(ع) فهمیده شد ۱۰۰ خانوار را در مدینه، ایشان اداره می کردند و برای آنها به طور مرتبط آذوقه می بردند؛ با این حال، امام سجاد علیه السلام، یک درهم نیز از بیت المال برای خود استفاده نمی کردند. امام (ع) با این رفتار، دنیا و آخرت را با هم جمع کردند، ایشان هم به مسائل دنیوی اهتمام داشتند و هم به مسائل اخروی اهمیت می دادند و این مناسبات درسهای بسیار بزرگی هستند برای اینکه انسان بتواند راه و مسیر درست زندگی و سعادت را بیابد. در خاتمه شاخصه دیگری از حضرت سجاد(ع) را بیان می کنم که این خصلت کمتر در باب شناخت وجودی ایشان مورد توجه قرار گرفته است؛ شخصی به نام هشام بن عروه، روایت می کند:امام سجاد(ع) هر زمانی که از منزل خارج می شدند و سوار بر مرکب می شدند تا محلی که می خواستند بروند، حتی یکبار هم به مرکب خود تازیانه نمی زدند؛ این مطلب یعنی درس بزرگ احترام به حقوق حیوانات و سایر موجودات؛ این افرادی که امروزه در جهان به دروغ، فریاد دفاع از حقوق بشر و دفاع از حقوق سایر موجودات را سر می دهند، می بایست در مکتب اهل بیت(ع) حاضر شوند و درس احترام به انسان و سایر مخلوقات را از این منابع عظیم معنوی فرا بگیرند.

انتهای پیام/