درآمدی بر نظام خانواده در اسلام

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، خانواده یکی از نظام های اولیه جوامع بشری است که با وجود تحولات اساسی در اهداف و کارکردهای خود ثابت مانده و هنوز در همه جوامع اهمیت اساسی دارد. خانواده مناسب ترین نظام برای تامین نیازهای مادی و روانی بشر بوده و بهترین بستر را برای تامین امنیت و آرامش روانی اعضاء، پرورش نسل جدید و اجتماعی کردن فرزندان و برآورده ساختن نیازهای عاطفی افراد فراهم نموده است. با این حال در عصر حاضر نظام خانواده دچار مشکلات و چالش های اساسی شده و حتی گاه اساس و تمامیت آن نیز زیر سوال رفته است.

ما بهره مند از پیشینه فرهنگی و علمی غنی و کارآمدی برای مواجهه با مسائل خانواده هستیم. مهم ترین متون دینی ما یعنی قرآن و کلمات پیامبر(ص) و معصومان سرشار از توصیه های کارآمد و متناسب با عصر حاضر در باب اساسی ترین مسائل خانواده تا جزیی ترین موارد ان است. مجموعه تعالیم اسلام در مورد خانواده ما را به این نظام و ساختاری رهنمون می کند که پاسخ گوی همه نیازهای مادی و روانی خانواده است.

کتاب درآمدی بر نظام خانواده در اسلام از شش فصل تشکیل شده است: فصل اول: تشکیل خانواده، فصل دوم: روابط زوجین در خانواده، فصل سوم: فرزندان در خانواده، فصل چهارم: وظایف والدین در خانواده، فصل پنجم: دیگر وظایف خانواده و فصل ششم: مشکلات خانواده.

در بخشی از فصل اول کتاب درباره تعریف ازدواج و الگوی تشکیل خانواده در اسلام آمده است: «ازدواج بین فرهنگ و طبیعت، تعادل برقرار کرده، از نوعی تقدس برخوردار است و در مقایسه با سایر روابط انسانی، تمامیتی بی نظیر دارد، بدین معنا که ابعاد زیستی، اقتصادی، عاطفی، روانی و اجتماعی زندگی را پوشش می دهد.»

در فصل دوم کتاب به ابعاد مختلف روابط زن و شوهر در خانواده پرداخته می شود. در ابتدا به چگونگی سازگاری زوجین، راه های گسترش روابط عاطفی مثبت بین زن و مرد، وظایف متقابل زن و شوهر، عوامل استحکام پیوند زن و شوهر و اهتمام آنها به انجام رفتارهای فراوظیفه ای در این فصل بررسی شده است.

از تعالیم جالب توجه اسلام، تاکید بر توجه و عنایت نسبت به همه افراد در جامعه اسلامی است به طوری که گویا همه عضو یک خانواده بزرگ اند که همسالان، برادر و خواهر یکدیگر، پیران به منزله پدر و مادر و کودکان نیز فرزندان همه محسوب می شوند

در فصل سوم به فرزندان در خانواده پرداخته می شود. در این فصل با اشاره به نیاز طبیعی انسان مبنی بر فرزندخواهی، به مفهوم رشد و ابعاد آن پرداخته می شود. سپس مراحل رشد کودک و تفاوت های فردی فرزندان بررسی می شود.

نویسنده در فصل چهارم کتاب به وظایف والدین در خانواده اشاره کرده است. در نظام خانواده پس از مسئولیت زن و شوهر نسبت به هم، مهم ترین وظیفه آنها در قبال فرزندان است. با تولد اولین فرزند، تحول اساسی در مسئولیت زن و شوهر پدید می آید و آنان باید در روابط و مسائل خصوصی حضور فرد دیگری را نیز در نظر بگیرند. کودکان شیوه های ابراز عواطف و چگونگی ارتباط با شریک زندگی را در شرایط مختلف به ویژه در زمان تنیدگی و تعارض از والدین می آموزند.

فصل پنجم کتاب به دیگر وظایف خانواده ها اشاره می کند. ابتدا مسئولیت فرزندان و چگونگی برخورد آن ها با والدین و وظایف آنها نسبت به یکدیگر و سپس وظایف اعضای خانواده نسبت به خویشان و در نهایت وظایف آنان نسبت به سایر اعضای جامعه بررسی می شود.

نویسنده در بخشی از این فصل آورده است: « از تعالیم جالب توجه اسلام، تاکید بر توجه و عنایت نسبت به همه افراد در جامعه اسلامی است به طوری که گویا همه عضو یک خانواده بزرگ اند که همسالان، برادر و خواهر یکدیگر، پیران به منزله پدر و مادر و کودکان نیز فرزندان همه محسوب می شوند.»

فصل ششم کتاب به مشکلات خانواده می پردازد. خانواده از مجموعه افرادی تشکیل شد که مسئولیت های متقابلی بر عهده آنهاست. این افراد نیازهای مادی، عاطفی و اجتماعی دارند که باید در محیط خانواده برآورده شود. علاوه بر این معمولا اعضای خانواده بیشتر مدت زندگی و ساعات روزانه را با هم به سر می برند به طوری که با هیچ فرد دیگری به این میزان تعامل ندارند.

معمولا اعضای خانواده برخلاف بسیاری از گروه های اجتماعی دیگر شامل افرادی از مراحل مختلف سنی و با جنسیت مختلف می شود. همه این عوامل باعث می شود که زمینه اختلاف بین اعضای خانواده بیش از هر گروه اجتماعی دیگر باشد. در این بخش به بررسی عوامل اختلاف در خانواده و ارائه راه حل های پیشگیرانه و برطرف کننده برخی اختلافات پرداخته می شود.

کتاب «درآمدی بر نظام خانواده در اسلام» نوشته محمدرضا سالاری فر در ۲۷۶ صفحه توسط نشر هاجر در سال ۱۳۹۶ به چاپ رسیده است.

انتهای پیام/