جایگاه صلح در منظومه فکری مقام معظم رهبری

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از مجمع جهانی صلح اسلامی، محمد رضا دهشیری، استاد دانشگاه و از اعضای کمیته علمی مجمع جهانی صلح اسلامی در آستانه برگزاری دومین هم اندیشی تخصصی صلح و عدالت در اندیشه‌های امام خامنه ای طی یادداشت اختصاصی به موضوع «صلح در منظومه فکری مقام معظم رهبری» پرداخته است.
محمد رضا دهشیری بر این امر معتقد است که بررسی صلح در اندیشه مقام معظم رهبری بیانگر آن است که صلح، ارزشی اقتضائی و مشروط به تحقق عدالت، امنیت، معنویت و کرامت دارد و صلح عادلانه با خاستگاهی الهی، ارزشی طریقی برای رساندن انسان به ارزش غایی و مطلوب سعادت، فلاح و رستگاری دنیوی و اخروی دارد.
صلح به عنوان امری فرامکانی و فرازمانی در منظومه فکری مقام معظم رهبری پهنه‌های زمانی و مکانی را درمینوردد تا بر اساس بیداری فطرت خداجو و عدالتخواه انسانی و طبع سلیم بشری عدل و اعتدال را در صحنه گیتی تحقق بخشد.
این عدالت دارای دو بعد تکوینی به معنای قرار دادن هر چیز در جایگاه آن (وضع الشی فی موضعه) و تشریعی به معنای اعطای حق به صاحبان و برخورداران از حق (اعطاء کل ذی حق حقه) است که بسترساز تحقق صلح پایدار و عادلانه است. با توجه به موزون و متعادل بودن جهان خلقت در فرآیند صیرورت نظام آفرینش الهی (عدالت تکوینی) و رعایت توازن و تعادل برای وصول به کمال و سعادت (عدالت تشریعی)، دستیابی به صلح جهانی بدون اتکا به عدالت امری ناپایدار و ابتر است زیرا که عدالت به عنوان حد واسط بین افراط و تفریط مظهر اعتدال معقول و حقیقی است.
صلح عادلانه در اندیشه مقام معظم رهبری گواه آنست که این مفهوم چند وجهی و چند لایه است. چند وجهی از آن روست که صلح عادلانه بر عدالت اجتماعی و مدنی (شایسته سالاری، قانون مداری، نفی مرزهای نژادی و قومی، مقابله با تبعیض اجتماعی)، عدالت سیاسی ( توزیع قدرت سیاسی، مشارکت سیاسی همگانی، حق انتخاب سیاسی، امنیت سیاسی برای همگان و اعطای فرصت های برابر در نظام مردم سالار دینی) و عدالت اقتصادی (ترویج تعاون و همکاری، جلوگیری از ویژه خواری، فساد اقتصادی، رانت و انحصار اقتصادی و اطلاعاتی) مبتنی است و چند لایه از آن روست که به سطوح مختلف تحلیل اعم از فردی، اجتماعی، ملی، منطقه ای و بین المللی عنایت دارد. در این صورت است که اعتدال در سلوک و اخلاق نیکوی فردی، رفتارهای متعادل در زندگی اجتماعی، رعایت و احترام به حقوق و کرامت یکدیگر در عرصه اجتماعی، عدم تعرض و اجحاف به حقوق دیگران در سطح ملی، ترویج فرهنگ عدالتخواهی در سطح منطقه ای و عدم مداخله در امور داخلی دیگر ملت ها و دولت ها در بعد بین المللی موجبات تحقق صلح عادلانه را فراهم می آورد.
بررسی عوامل زمینه ای تحقق صلح پایدار و عادلانه بیانگر آن است که انواع صلح از دیدگاه مقام معظم رهبری را می توان به چهار گونه زیر تقسیم کرد:
۱- صلح با درون: به معنای آرامش درون از رهگذر گوش جان سپردن به ندای فطرت عدالتجوی بشری
۲- صلح با همنوع: به معنای تعاون و همکاری با سایر انسان ها در عرصه اجتماعی
۳- صلح با طبیعت پیرامون: به معنای رعایت هنجارهای زیست محیطی و حفظ و نگاهداشت طبیعت خدادادی
۴- صلح با خدا: به معنای ارتباط با خدا که مایه آرامش و معنویت است.

مبانی صلح پایدار و عادلانه:
به طور کلی، صلح پایدار و عادلانه در منظومه فکری مقام معظم رهبری بر دو نوع صلح منفی و صلح مثبت استوار است. صلح منفی به معنای زدودن موانع فراروی تحقق صلح عادلانه است و صلح مثبت یا ایجابی به معنای اقدامات عملی و سازنده برای زمینه سازی، بارورسازی و شکوفاسازی صلح پایدار و عادلانه است.
۱- مبانی صلح منفی:
بنیادهای صلح منفی در اندیشه مقام معظم رهبری بر پایه هایی از قبیل: عدم ابتنا بر اغراض قدرتمداران، نفی تهدید، تعرض، تجاوز و دست اندازی سیطره جویان و مداخله گران به حقوق ملت ها، نفی تعدی، زورگویی، خشونت، قساوت و زیاده خواهی مستکبران و متکبران و جلوگیری از سوء استفاده آنان از منابع عظیم طبیعی و انسانی ملت ها استوار است.
۲- مبانی صلح مثبت:
از نظر مقام معظم رهبری، صلح به طور مطلق یک ارزش نیست بلکه صلح توام با عدالت یا صلح عادلانه یک ارزش محسوب می شود. لذا بنیادهای صلح مثبت بر عدالت، معنویت، امنیت، کرامت و عقلانیت استوار است مشروط به آنکه هدف نهایی صلح پایدار زندگی سعادت آمیز باشد.
موانع تحقق صلح پایدار و عادلانه:
با الهام از دیدگاههای مقام معظم رهبری، می توان موارد زیر را به عنوان عوامل تهدید یا موانع تحقق صلح پایدار، عزتمند و عادلانه برشمرد:
۱- جهالت ها، غرورها، بهانه های غیرمنطقی و مقاصد سلطه طلبانه، تمامیت خواه، انحصارطلبانه، زیاده خواه و تبعیض آمیز قدرت طلبان
۲- منفعت طلبی کمپانی های اقتصادی و ثروتمندان بین المللی که خواستار تبدیل کشورها و مناطق جهان به انبار تسلیحات و محل فروش محصولات کارخانه های اسلحه سازی هستند تا از این رهگذر منافع حاصل از فروش جنگ افزارهای نظامی را به دست آورند.
۳- تلاش جاهلیت مدرن به ویژه قدرت های استعماری و استکباری برای استفاده از فناوری های جدید و تسلیحات پیشرفته برای توسعه قدرت، گسترش بی عدالتی، سلب امنیت انسان ها و تحمیل محیط سکوت و تسلیم ناشی از زور و رعب و فریب
۴- ناتوانی مجامع و سازمان های بین المللی در برخورد قاطع، اصولی، عملی و واقع بینانه با مساله جنگ
۵- تلاش های تبلیغاتی رسانه های وابسته در ترویج دگرهراسی و ایجاد فضای نفرت، بی اعتمادی و سوء ظن
۶- فروپاشی اجتماعی جوامع جهان سومی ناشی از تفرق و اختلاف که موجب ضعف و ذلت می شود، راحت طلبی، ساده اندیشی، عدم تلاش و مجاهدت و برنامه ریزی، خودباختگی، بی بند و باری، رفتارها و عادات مضر و تهی شدن این ملت ها از هویت انسانی و ملی خود که منجر به تحمیل دیدگاههای نظام سلطه می شود.

نتیجه گیری
با عنایت به آنچه گذشت می توان دریافت که در منظومه فکری مقام معظم رهبری، صلح از ارزش نسبی برخوردار است که باید با ارزش مطلق ولی طریقی عدالت و نیز ارزش مطلق و غایی سعادت همراه باشد. این مهم نیازمند اهتمام به زمینه های فطری و فکری عدالت در عین عنایت به دال های امنیت، معنویت، کرامت و عقلانیت است تا گفتمان صلح مثبت، پایدار و سعادتمند به منصه ظهور برسد. از آنجا که عدالت طلبی با فطرت انسان عجین گشته و بر ساختار وجودی انسان استوار است، جوامع بشری قادرند با مددجویی از عقل و بهره گیری از قوانین، رفتاری متوازن و عادلانه اتخاذ کنند تا پس از دریافت واقعیت هستی و درک مسیر صحیح حیات، در نهایت به تعالی و کمال جمعی نایل آیند. این مهم نیازمند برخورداری از حس و نگاه مبتنی بر کمال جویی، فضیلت خواهی، حق طلبی، مسئولیت پذیری اجتماعی و عمومی و تکامل روحی انسان هاست. در این صورت است که نگاه نوعدوستانه، هماهنگ کننده و عام المنفعه جایگزین رویکرد فرصت طلبانه، سودجویانه و منفعت طلبانه می گردد و با جلوگیری از ظلم و دفاع از حقوق مظلومان، راه صلح عادلانه هموار می شود.

انتهای پیام/