جامعه اسلامی در مسیر تحقق ظهور حق قعود و سکون ندارد

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از شبستان، سید مجید امامی، رئیس بنیاد پژوهش و نشر مسجد مقدس جمکران در رابطه با «بررسی نسبت انقلاب و مهدویت» تصریح کرد: ما نمی توانیم درباره انقلاب و مهدویت صحبت اثربخشی داشته باشیم مگر اینکه پای «سازه» یا «مفهوم تمدن» را پیش بکشیم.  به گونه ای که اگر این مفهوم را وارد بحث نکنیم، بهره گیریِ انقلاب اسلامی از مهدویت مانند بهره گیری انقلاب از سایر مناسک یا احساسات مذهبی جامعه ایرانی می شود.(العیاذ بالله) در حالی که ما مهدویت را به هیچ وجه در چنین جایگاهی نمی بینیم بلکه آن را غایتِ معنابخش و سازمان بخشِ انقلاب اسلامی می دانیم.

وی در توضیح این نوع نگاه به مهدویت گفت: اگر فقه سیاسی شیعه به اینجا رسید که باید ولایت فقیه محقق شده و در روایت و رویت جدیدی که امام خمینی (ره) ارایه داد، پیاده شود این به دلیل اصل زمینه سازی ظهور است و به خاطر آن است که در دوره غیبت بر اساس معارف ناب مهدویت شیعی، ما حق قعود و سکون نداریم بلکه باید به سمت ظهور حرکت کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) ادامه داد: هرچند که هیچ کس از لحظه ظهور اطلاع ندارد اما این دقیقا به این دلیل است که ما برای حرکت خودمان پایان و بن بستی تصور نکنیم. چه کسی گفته حرکتی که به واسطه سیدالشهدا (ع) در مبارزه با طاغوت شروع شد یا حرکتی که توسط پیامبر اسلام در مبارزه با طاغوت آغاز شد اولین و آخرین حرکت بوده است؟ این حرکت باید ادامه پیدا کند چرا که از لحظه ظهور حق «لِیُظهِرَهُ عَلَى الدّینِ کُلِّهِ وَلَو کَرِهَ المُشرِکونَ» هیچ کس خبردار نیست. ببینید از همین یک آموزه مخفی و مطلقا پنهان بودن لحظه و زمان ظهور چه برداشت های متفاوت می تواند وجود داشته باشد.

وی افزود: یک برداشت می تواند دقیقا ضد حضور اجتماعی و زمینه سازی باشد و یک برداشت می تواند برداشت زمینه سازانه باشد. انقلاب اسلامی توفق این گفتمان بود که عصر غیبت، عصر زمینه سازی است.

رئیس بنیاد پژوهش و نشر مسجد مقدس جمکران در همین رابطه خاطرنشان کرد: ما نمی توانیم بدون توجه به بسترها و شرایط اجتماعی ایران و جامعه ایرانی و فرهنگ مهدویِ جامعه ایران در ۱۰۰ سال گذشته،  درباره «نسبت انقلاب و مهدویت» صحبت کنیم. شما می بینید در دوره مشروطه با راهبری و مشروعیت بخشیِ روحانیت، یک حرکت اجتماعیِ ملی شکل می گیرد و تمام سرمایه دین و مذهب نیز به پای این حرکت می آید. اما به دلایلی منتهی به یک نظام سکولار می شود که از سبد آن رضاخان میرپنج بیرون می آید و اتفاقات همین باعث می شود که بسیاری از افراد کاملا سرخورده شوند.

 امامی در توضیح دلایل این سرخوردگی پس از مشروطه تصریح کرد: چرا سرخورده شدن و رفتارهای عزلت‌گرایانه و انزواجویانه مهدوی بعد از دوره مشروطه شکل گرفت؟ به دلیل اینکه این نگاه که ما به واسطه پشتیبانی از روحانیت به سمت تحقق اهداف امام زمان می رویم از قبل از نهضت وجود داشت.

وی با اشاره به پیشینه این نگاه در شرایط اجتماعی ایران گفت: این حقیقت را نمی توان نادیده گرفت که در دوره پهلوی اول، حتی اشعاری که به پیشگویی های «شاه نعمت الله ولی» منتسب می شود، دقیقا به اسم پیشگویی آخرالزمان و شرایط قبل از ظهور، مبارزه و اعلام اعتراض نسبت به دوره پهلوی را منعکس می کند. شما در مطالعه این دوره به این نتیجه و یقین می رسید که لااقل در بدنه مذهبیونِ معتقد به مسئله غیبت و ظهور این نگاه وجود دارد که بالاخره پایان این مسیر یک نوع ظهور و عدالت گستری جهانی است. 

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: شما می بینید که در همین دوره پهلوی، فرهنگ مهدوی کم کم از یک باور یا احساس بین مذهبیون، به اقصی نقاط جامعه ایران اتساع پیدا می کند. از جمله «توسعه و رشد انجمن حجتیه » – که هرچند به حسب ظاهر برای مبارزه با بهاییت شکل گرفت اما به هر حال فرهنگ مهدوی را گسترش داد- همچنین «گسترش یافتن رویکردهای ایدلوئوژیک» و یا «گسترش احساس به ایدلوئوژیک در حوزه فرهنگ مهدوی» مانند کاری که مرحوم شریعتی و شهید مطهری انجام دادند. البته مرحوم شریعتی با یک رویکرد نسبتا سکولار تحت عنوان «انتظار، مذهب اعتراض» و شهید مطهری در یک چهارچوب اجتهادی تحت عنوان «تفکیک انتظار به فعال و منفعل» این کار را انجام دادند.

محقق و پژوهشگر مهدوی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: این موارد نشان دهنده شکل گیری یک جوّ در فرهنگ مهدوی مردم ایران و اتساع این فضا، از تعداد معدوی از افراد مذهبی به یک جامعه انقلابی است؛ لذا شما در شعارهای انقلاب هم که بررسی می کنید می بینید که در شعارهای مردم، نفس این شعار که «خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگه دار» به لحاظ نشانه شناختی، دنیایی از مفهوم را به ما نشان می دهد که انقلاب اسلامی چه نسبتی با مهدویت دارد و بعد وقتی به حضرت امام می رسید فقط باید ببینید که حضرت امام با فرهنگ مهدویت چه کرده است!!

امامی خاطرنشان کرد: حضرت امام (ره) در سه مرحله «نسبت نهضت را به مهدویت» به تمامیت رساندند؛ مرحله اول؛ «تحلیه» است: به این معنا که شما ابعاد اولیه فرهنگ مهدویت را منعکس کرده و عنوان می کنید که ما چنین آموزه ها و مباحثی را قبول داریم و به خاطر این معارف قیام کردیم.

وی در پایان سخنانش تاکید کرد: گام دوم «تخلیه» است؛حضرت امام (ره) یک آسیب شناسی و آسیب زدایی جدی از فرهنگ مهدوی از سال ۴۲ تا ۶۷ انجام می دهند. به این معنا که «تقلیل مهدویت به شکل اشک، گریه و دعا»، «تقلیل مهدویت را به نشستن برای اینکه یک منجی بیاید و مرا نجات بدهد» و «تقلیل مهدویت را به آنچه که در انجمن حجتیه دنبال می شد» ایشان به جد دنبال کردند و از آن وضعیت ارتقاء دادند. و در گام سوم حضرت امام با همان نگاه اجتهادی و درون دینی خودشان یک افق جهانی، تمدنی و آینده ساز را پیش روی فرهنگ مهدویت قرار دادند .

انتهای پیام/