تسامح و همزیستی از جلوه‌های مدارا در روش امام موسی صدر است

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل ازمؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، در جلسه نوبت عصر دوره آموزشی «بررسی مفهوم دیالوگ در اندیشه و عمل امام موسی صدر» که پنجشنبه ۱۲ بهمن ۱۳۹۶ در مؤسسه فرهنگی شهرکتاب برگزار شد، دکتر رسول رسولی‌پور به بررسی مفهوم گفت‌وگو در کنش و اندیشه سیاسی امام موسی صدر پرداخت. گزارش بخش نخست این دوره را اینجا مطالعه کنید. گزیده سخنان رسولی‌پور در بخش دوم را در ادامه می‌خوانید.

اعتدال دینی روش امام صدر است

امام موسی صدر می‌گوید: «دوست دارم به همه تاکید کنم که من به مقتضای مسئولیت‌هایم نمی‌توانم از هیچ گروهی حمایت کنم ولی همه افراد با اخلاص را دعا می‌‌کنم و به همه احترام می‌گذارم.» اعتدال دینی روش امام موسی صدر است. او تدین را غیر از فرقه‌گرایی می‌داند و اعتدال را تدین می‌داند.

به باور امام صدر هیچ دینی پیروانش را به کنارنهادن و حقیر شمردن دین دیگر فرانخوانده است. مردم از هر دینی که باشند، عیال خدا هستند و محبوب‌ترین مردم نزد خداوند کسی است که به حال عیال او سودمند باشد.

معنویت مدرن سه کلید واژه دارد: گشودگی، سادگی و سبکی. در سوره مبارکه انشراح هم گشودگی را می‌بینیم و هم سبکی. انسان‌های مومن سبک بال هستند. مدارا به معنی مسالمت است. در این میان اهمیت مخالفت و نقد بیش از پیش نمایان می‌شود. امام صدر می‌گوید: «اگر مخالفتی از برخی هم‌وطنان مشاهده کردید نیت‌شان خیر بوده است و برای آنکه بشارت دهم می‌گویم که این مخالفت‌ها عامل اساسی قدرت طرح ما بوده است.» توافق و مدارا با احزاب هم با هدف احقاق حق محرومین بوده است.

امام صدر می‌گوید: «هیچگاه در صدد تعرض یا تحمیل یک عقیده سیاسی و اجتماعی بر کسی نیستیم و در عین حال هیچ‌گونه تعرض و تجاوز یا تحمیل عقیده سیاسی و اجتماعی را از کسی نمی‌پذیریم.» او همچین گفته است که «من هرگز با خشونت موافق نیستم، اما مدارا و مهربانی مطلق را هم نمی پذیریم.»

جلوه‌های مدارا در روش امام صدر هم وجوه مختلفی را دربرمی‌گیرد. تسامح یکی از این وجوه است. امام درباره ریاست جمهوری لبنان می‌گوید: «رئیس جمهور لبنان باید مسیحی بماند و این نشانه تسامحی است که افتخار مسلمانان است.» او همچین درباره تشیع می‌گوید: «تشیع از نگاه ما نه یک مذهب در میان مذاهب اسلامی بلکه ایدئولوژی مسلمانان پیشتاز است. بنابراین شیعه یک ویژگی و صفت است نه یک مذهب. امام صادق(ع) هم شیعه را یک صفت می‌داند نه یک نژاد و طبقه برای انسان.»

تا زمان امام صادق(ع) ما شیعه و سنی به این معنا نداشتیم. برخی از امامان اهل سنت شاگرد امام صادق بوده‌اند. ما خودمان با دست خودمان دین را تقطیع کرده‌ایم. به باور امام صدر هیچ فرقی بین پیامبران نبوده است و فرق‌ها را ما گذاشته‌ایم. امام صدر همچنین سب و لعن را هم جایز نمی‌داند و سب و لعن کننده را شیعه نمی‌داند.

هم‌زیستی از مهم‌ترین جلوه‌های مداراست. امام می‌‌گوید: «عدم باور به هم‌زیستی اثبات نظریه صهیونیست‌ها مبنی بر ناممکن بودن همزیستی ادیان در خاورمیانه است. آزادی سیاسی شرط همزیستی است و لبنانیان راه دیگری پیش خود ندارند تا در کنار هم زندگی کنند، مسلمان و مسیحی در لبنان مارونی با هم پیوندی چون پیوند ازدواج دارند.»

هم‌زیستی ادیان و مذاهب ضرورت است. امام صدر خود در جایی می‌گوید که بگذارید تواضع را کنار بگذارم و بگویم که من از برجسته‌ترین نمادهای هم‌زیستی اسلام و مسیحیت و از استوانه‌های وحدت لبنان بوده‌ام. دعوت من به کلیسای کبوشیین برای ایراد سخنرانی آغاز روزه که جهان نظیر آن را سراغ ندارد، هنوز در خاطره‌ها مانده است.

امام صدر برای کنار گذاشتن فرقه‌گرایی سیاسی در لبنان با انعطاف‌پذیری در قانون و عمل، مساله فقه ‌پویا را مطرح می‌کند. حتی درباره حقوق زنان و احکام مربوط به آن نیز امام انعطاف دارد و نظریه‌های به روزی مطرح می‌کند.

اما مهم‌ترین دغدغه امام صدر مبارزه با فرقه‌گرایی است. او می‌گوید: «جهان شاهد انواع ملاقات‌ها و مناظره‌ها میان پیروان مذاهب است ولی بیشتر این ملاقات‌ها مایه اندوه و افسوس است. آنان به اختلاف ادیان آسمانی دامن زده و بهشت را برای خود احتکار کرده‌اند و ادیان آسمانی را در پرتو منافع زمینی خود تقسیم‌بندی کرده‌اند.» امام در ادامه تاکید می‌کند که ما سخت خواهان انقلابی تئوریک در ادیان هستیم.

امام صدر با مذاهب اهل سنت وحدت دارد و به طور کل وحدت مسیحی و اسلامی را در لبنان برای حمایت از مردم فلسطین می‌خواهد. امام برای نیل به این منظور وحدت فقه و وحدت مضمون در میان فِرَق اسلامی را مطرح می‌کند و اعتقاد دارد که باید عیدهای اسلامی یکی شده و برای تعیین آن از ابزارهای پیشرفته و علمی جدید استفاده شود.

سلامتی و موفقیت سیاسی امام صدر در دوری از مناصب بود و او همیشه زعامت خود را نفی می‌کرد، زیرا که اعتقاد داشت مردم به بلوغ رسیده‌اند و خود باید تصمیم بگیرند. به باور امام صدر گفت‌وگو راه‌حل پیروزی است.

انتهای پیام/