تحلیلی دینی بر شعار «حمایت از کالای ایرانی»

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از ایکنا، رهبر معظم انقلاب اسلامی بنا بر اهمیت موضوعات اقتصادی در سالیان اخیر، شعارهای سال را مرتبط با این مسئله انتخاب کرده‌اند؛ این موضوع از ابعاد مختلف جای بررسی دارد اما یادداشت ذیل در صدد بررسی این موضوع با نگاهی دینی است.

یکی از محوری‌ترین و مهم‌ترین آیات قرآن کریم در این زمینه آیه «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ»(حدید/۲۵) در این آیه شریفه یکی از فلسفه‌های مهم اجتماعی ارسال رسل و انزال کتب، توحید و ایجاد قسط و عدل معرفی شده است؛ سیاق تعبیر قرآن در این آیه شریفه، مطلق و بدون قید و شرط است که طبق نظریه علامه معرفت مبنی بر الغای خصوصیت قسط می‌تواند دائرمدار و شامل بر قسط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و … باشد.

از سوی دیگر قرآن کریم در آیه شریفه «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا(نساء/۱۴۱)» باز هم بدون قید و به صورت مطلق هر راهی برای سلطه بیگانه بر جامعه مومنین را نفی کرده و فرموده که خداوند هیچ راهی برای سلطه کافر بر مومن قرار نداده است. ناگفته پیداست که این راه می‌تواند سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و … باشد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به واسطه روحیه جهاددوستی و شهادت‌طلبی ملت ایران به‌ویژه خاندان شهدا و ایثارگران و فداکاران، دشمنان نتوانسته‌اند راهی  نظامی و سیاسی برای سلطه در کشور بیابند اما در عرصه اقتصادی، هم آنان دل بسته‌اند و هم به دلایلی که خارج از این مقال است زمینه‌های زیادی برای آنان ایجاد شده است؛ بنابراین در حیاتی بودن مسئله اقتصاد، تردیدی نیست.

راه‌کارهای دین برای ایجاد قسط و نفی سلطه

همان طور که در آیه شریفه «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً» گفته شد، آیه به صورت مطلق بر نفی سلطه کفار تاکید دارد که با توجه به شرایط امروز کشور، اقتصاد مهم‌ترین موضوع در نفی سلطه است؛ قرآن کریم با وضع حرمت شدید برای ربا و محاربه با خدا دانستن آن از یک‌سو و وضع قوانین اقتصادی واجب و مستحب مانند انفاق، صدقه، زکات، خمس و … از سوی دیگر و تاکید بر رونق کار و تلاش و ایجاد زمینه اعتقادی و فکری، بستر لازم برای گردش ثروت  در جامعه و پرهیز از تکاثر و گردش ثروت در دست عده‌ای را فراهم کرده است که در یک کلام می‌توان گفت اسلام بر توانمندسازی تولید ثروت در داخل جامعه اسلامی برای تقویت اقتصادی تاکید دارد.

قرآن کریم در آیه شریفه «ما أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ کَیْ لَا یَکُونَ دُولَهً بَیْنَ الْأَغْنِیَاءِ مِنْکُمْ وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ(حشر/۷)» تاکید فرمود که «آنچه خدا از [دارایى] ساکنان آن قریه ‏ها عاید پیامبرش گردانید از آن خدا و از آن پیامبر [او] و متعلق به خویشاوندان نزدیک [وى] و یتیمان و بینوایان و درراه‏ماندگان است تا میان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه را فرستاده [او] به شما داد آن را بگیرید و از آنچه شما را باز داشت بازایستید و از خدا پروا بدارید که خدا سخت‏ کیفر است».

همچنین در سوره انفال می‌خوانیم: «وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّهٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّکُمْ وَآخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ یَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فِی سَبِیلِ اللّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ؛ و هر چه در توان دارید، از نیرو و اسب‌های آماده بسیج کنید تا با این [تدارکات]، دشمن خدا و دشمن خودتان و [دشمنان] دیگری را جز ایشان ـ که شما آنان را نمی‌شناسید و [تنها] خدا آنان را می‌شناسد ـ بترسانید، و هر چیزی در راه خدا خرج کنید، پاداشش به خود شما بازگردانیده می‌شود و بر شما ستم نخواهد رفت».(الأنفال/۶۰(

»قوّه» در برخی روایات به «شمشیر، سپر و تیر» معنی شده است(ر.ک؛ عیاشی، ۱۴۲۱ق، ج۲: ۲۰۴، ۱۷۵۴و ۱۷۵۵) ولی تنها وسایل جنگی و سلاح‌های مدرن هر عصری را در بر می‌گیرد، بلکه تمام نیروها و قدرت‌هایی را که به نوعی از انواع در پیروزی بر دشمن اثر دارد، شامل می‌شود، اعمّ از نیروهای مادّی و معنوی» (ر.ک؛ مکارم شیرازی، ۱۳۷۴، ج ۷: ۲۲۲)» که به‌ویژه در شرایط امروزه، اقتصاد جزء مهمترین نیروها و قدرت‌ها محسوب می‌شود.

در روایات ائمه اهل البیت(ع) هم بر کار و تلاش و خودکفائی و عدم وابستگی به دیگران تاکید فراوانی وجود دارد از جمله پیامبر گرامی اسلام(ص) در روایتی فرموده‌اند که «ملعون من القی کله علی الناس»؛ کسی که بار زندگیش را بر دوش دیگران بیندازد ملعون است؛ همچنین روایت دیگری از معصوم(ع) فرموده «اِنَّ اللهَ یُحِبُّ المُحْتَرِفَ الأَمِینَ: خداوند کسی را که دارای یک حرفه است و بدان اشتغال دارد و امانت‌دار است، دوست دارد» (حرّ عاملی،۱۳۹۱ق.: ۱۲، ۱۳، ۱۴). در حدیث دیگری از امام صادق (ع) نیز نقل شده که کسی که خود را برای زندگی‌ خویش به مشقّت می‌اندازد، مانند کسی دانسته شده که در راه خدا جهاد می‌کند (ر.ک؛ کلینی، ۱۳۸۸ق.: ۱، ۵ و ۸۸.(

و  بدین رو است که وقتی در حضور پیامبر (ص) درباره کسی سخن می‌گفتند، حضرت ‌پرسید کارش چیست. ‌گفتند کار ندارد، ‌فرمود: «سَقَطَ مِنْ عَینِی» یعنی در چشم من دیگر ارزش ندارد(مطهری،۱۳۸۷: ۲۲ و ۷۸۶)؛ علی (ع) نیز بر این اساس، کار را شعار مؤمن دانسته و می‌فرماید: «العَمَلُ شِعارُ المُؤمِنِ»(آمدی،۱۳۶۰: ۴۰۸) یا «العَمَلُ رَفِیقُ المُؤمِن» (همان: ۹۷۵)؛ یعنی اهل یقین به خود اجازه نمی‌دهند که لحظه‌ای بیکار باشند و از تمام لحظات خود بهینه استفاده می‌کنند. پس بدین روی است که ارزش مؤمن بستگی به کارش دارد، همچنان‌که علی(ع) متذکر آن شده، می‌فرماید: «المُؤمِنُ بِعَمَلِهِ»(همان: ۱ و ۱۲(.

آنچه سخن از آن رفت تنها نمی از یم معارف دینی و قرآنی بود و شعار حمایت از تولید داخل و کالای ایرانی که مقام معظم رهبری برای امسال برگزیدند هم برخاسته از روح آیات و روایات است و تنها راه رهایی از مشکلات عدیده امروز جامعه هم تمسک به آموزه‌های نورانی قرآن و اهل‌ بیت(ع) در این زمینه؛ یعنی رونق  تولید و قناعت و عدم وابستگی به دشمنان است که امروزه در حمایت از کالای ایرانی متجلی می‌شود.

انتهای پیام/