تأخیر در اسلامی‌سازی علوم انسانی عامل سوء استفاده دگراندیشان است

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین صانعی کرمانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه با اشاره به رویکرد جدید در حوزه‌های علمیه گفت: خیز تحول‌خواه در حوزه علمیه خیز بسیار مبارکی است البته ریسک‌های خاص خود را هم دارد.

وی با اشاره به سیاست‌های مدیر جدید حوزه و تعبیر وی در بهم‌ریختگی وضعیت علوم اسلامی با بیان اینکه در هر نوع تحول باید همه جوانب امر سنجیده شود، تصریح کرد: اگر جوانب کار را به‌درستی نسنجیم و وارد فاز تحول شویم ممکن است ضرر آن بیشتر از منافعش باشد؛ لذا تحول امری ضروری در حوزه است که در سال‌های اخیر نیز دنبال شده ولی باید این تحول ناقص نباشد.

صانعی کرمانی با بیان اینکه ممکن است ظاهر وضعیت علوم اسلامی به هم ریخته باشد ولی به هم‌ریختگی واقعی نیست، عنوان کرد: وضعیت موجود علوم اسلامی در حوزه نیازمند تحول و اصلاح است ولی به هم‌ریختگی به معنای آشفتگی وجود ندارد.

صانعی کرمانی با بیان اینکه ما دو نوع تحول داریم یکی مثبت و دیگری تحول منفی تصریح کرد: در طبیعت نیز این تحول دو گونه است گاهی تحول در آستانه فصل بهار است که همه طبیعت از خواب و حالت مردگی بیدار و حیات مجدد می‌یابد، همه درختان شکوفه می‌زنند و همه‌جا با طراوت می‌شود اما گاهی این تحول ممکن است نابجا باشد؛ مثلا گرمای زودهنگام بهاری و سرمای شدید در نیمه‌های فروردین که بارها در کشور تکرار شده است؛ زیرا گرمای زودهنگام باعث شکوفه زدن درختان می‌شود و سرمای شدید باعث از بین رفتن شکوفه درختان و خسارت‌های شدیدی که به همراه دارد؛ لذا تحول باید از سویی به هنگام و بدون تسویف و از سویی بدون تعجیل صورت گیرد تا ثمرات لازم را داشته باشد.

این استاد خارج حوزه با بیان اینکه متولی ذاتی تحول در علوم انسانی، حوزه علمیه است، تاکید کرد: نباید در فرایند تحول در علوم انسانی آنقدر تاخیر صورت بگیرد تا دیگران که متولی ذاتی نیستند و تخصص کمتری دارند و یا دگراندیشان از خلأ موجود سوء استفاده کرده و وارد این کار شوند.

وی افزود: تحول باید بر مدار فرمایشات مقام معظم رهبری در درجه اول انجام شود و از رهنمودهای مراجع نیز بهره لازم را ببریم؛ زیرا بزرگان حوزه بر موانع و آسیب‌های هر تحولی اشراف دارند.

وی با بیان اینکه روحیه تحول‌خواهی به صورت فطری در وجود فضلا و طلاب حوزه وجود دارد، بیان کرد: باید این حرکت تحولی با حمایت مراجع در پیوستی جامع به جایی برسد که عملیاتی شود بدون اینکه خدای ناکرده کسی و یا گروهی بخواهند هواهای نفسانی را در آن دخالت بدهند و تحول نباید صحنه مطرح کردن خواسته‌های دور از حقیقت باشد.

صانعی کرمانی ادامه داد: حقیقت علم و تطورات آن، ساخت‌هایی دارد که برخی از آن‌ها بنیادین هستند و در هر تحولی باید این ساخت بنیادین مورد توجه باشد؛ لذا فقه و اصول در رأس علوم حوزه قرار می‌گیرند و نباید از علوم عقلی نیز به هیچ وجهی غافل شد.

استاد سطح خارج حوزه با بیان اینکه کلام، فلسفه و فلسفه مضاف از جمله رشته‌هایی است که در دوره معاصر نمی‌توان از آن غفلت کرد، گفت: در دوره‌های گذشته وقتی علوم فلسفی و کلامی وارد حیطه اسلامی شد؛ یعنی از یونان به سرزمین‌های اسلامی وارد شد کل مسائل آن به ۳۵۰ موضوع نمی‌رسید ولی الآن بیش از ۸۰۰ مسئله فلسفی و کلامی داریم و علوم عقلی بسیار مورد نیاز شده است.

صانعی کرمانی با بیان اینکه آیات و روایات در مباحث درون‌دینی و درون اسلامی بهترین منبع برای بحث و گفت‌وگوهای علمی است، تصریح کرد: در مواجهه با مخالفان برون‌دینی نمی‌توانیم به آیات و روایات استناد کنیم و باید علوم عقلی و کلامی را مورد بحث قرار دهیم تا بتوان گفت‌وگوی جدی علمی ایجاد کرد که دیگران نیز مبنای مباحثه را بپذیرند.

وی افزود: مباحث عقلی از تحول و تطور در حوزه علمیه است که باید مدنظر قرار گیرد البته همیشه افراط و تفریط در این مسایل وجود داشته است؛ زیرا برخی منکر برخی رشته‌ها مانند فلسفه می‌شوند و به علت تحجرات فکری، مقاومت‌هایی از خود بروز می‌دهند اگرچه دوره تکفیر و تحجر سپری شده است و برخی نیز ممکن است دچار افراط شوند ولی قدر مسلم آن است که در دوره کنونی دنیا نمی‌توان بدون استناد به علوم عقلی، فلسفی و کلامی و تقویت آن به دفاع درست از دین و معارف اهل‌بیت(ع) بپردازیم.

این استاد سطح خارج حوزه بیان کرد: دسته دیگری از علوم نیز هستند که اگرچه جنبه عقلی و دقی  ندارند ولی مطابق با عرف انسان‌ها و عقلایی است که حوزه فقه و فقاهت و احکام مکلفان را شامل می‌شود و ابعاد عجیب و گسترده و پیچیده‌ای نیز دارد.

وی ادامه داد: در بعد فقهی، فقه شیعه بسیار پویا و متکامل بوده و هست ولی امروز پدیده‌های مستحدثه و مسایل جدید زیادی ایجاد شده است که  باید مورد توجه قرار گرفته و پویایی و توسعه آن براساس نیازهای منطبق بر روز انجام شود.

صانعی کرمانی فقه مدنظر امام که مبتنی بر فقه جواهری است را مترقی خواند و اظهار کرد: بسیاری از مباحث فقهی با نگاه امام خمینی(ره) می‌تواند تمدن‌ساز شود و مقدمه برای قیام امام مهدی(عج) قرار گیرد البته فقه منحصر در زمان نمی‌شود و هر دوره اقتضائات خاص خود را دارد که باید موضوع‌شناسی مناسب و متناسب با آن صورت گرفته و متعاقب آن منطق عقلایی بر مبنای فطرت و شریعت برتر شکل بگیرد و بتوانیم پاسخگوی نیازهای زمانه باشیم.

استاد سطح خارج حوزه بیان کرد: مسایل مستحدثه زیاد و جدیدی در دوره کنونی رخ داده است؛ بنابراین محوریت فقه و اصول در حوزه را نمی‌توانیم فراموش کنیم ولی نباید به علوم عقلی و فلسفی، عرفان و کلام نیز بی‌توجه باشیم؛ زیرا همان‌طور که گفتم دفاع عقلانی از ساحت دین در گرو تقویت علوم دقی و عقلی است و نبود آن مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.

صانعی کرمانی تصریح کرد: یکی دیگر از ابعاد تحول، در حوزه ساحت اخلاقی حوزه است، البته اخلاق در دو ساحت نظری و عملی بحث می‌شود و مورد توجه قرار دارد ولی بسنده کردن به صرف مباحث اخلاق نظری، کارگشا نیست البته وجود آن لازم و خوب است ولی خلأ امروز اخلاق عملی است و باید مهارت‌های عملی، احساسی و عاطفی در میان علوم حوزوی و حوزویان اشراب شود و بدون اخلاق علوم نیز به جایی نخواهند رسید.

این استاد سطح خارج حوزه با بیان اینکه مباحث اخلاقی و تهذیبی ملاط میان علوم مختلف است، عنوان کرد: اگر حوزه علمیه علوم فقهی و عقلی و حصولی را مورد توجه قرار دهد که البته مورد توجه هم قرار داده و می‌دهد البته جایگاه هر علم و میزان توجه به آن متناسب با نیازها نیازمند اصلاح و تحول است، ولی اگر همه علوم هم رشد کند ولی اخلاق و تهذیب در حوزه کمرنگ شود این ملاط بلا استفاده مانده است.

صانعی کرمانی بیان کرد: ساختن این علوم بدون اخلاق و تهذیب همانند ساختن بنا و ساختمانی است که آجر روی هم گذاشته بدون اینکه ملاط سیمان میان آن قرار دهند؛ لذا از استحکام برخوردار نخواهد بود.

وی در ادامه با بیان اینکه در گذشته حرف‌هایی مطرح بود که نظم در بی‌نظمی است، تصریح کرد: این تعبیر اشتباه و نادرست زمانی مطرح بوده و گاهی برخی افراد در حوزه نیز آن را به کار می‌بردند ولی عده‌ای فهم درستی از این تعبیر ارایه نداده‌اند؛ برخی بزرگانی که این مسئله را گفته‌اند منظورشان این نیست که بی‌نظم باشیم و بدون برنامه تا به نظم برسیم بلکه در احوالات بزرگانی؛ مانند مرحوم آیت‌الله بهجت وجود دارد که ۱۷ ساعت مشغول تدریس و بحث و مطالعه بوده‌اند؛ یعنی طلبه و محقق باید خود را از امور مختلف رها کند و وقت زیادی از زندگی خود را صرف تحصیل و تحقیق کند.

وی در توجیه این مسئله بیان کرد: مخاطبان حوزه علمیه امروز مخاطبان چند میلیونی نیستند بلکه مخاطب هشت میلیاردی دارد؛ لذا با کلیشه‌ای کار کردن، امورات پیش نخواهد رفت و مدیریت تحول‌خواه باید سریع و دقیق به تحول در حوزه اقدام کند و به سوی این حرکت جهانی هشت میلیاردی گام برداریم.

صانعی کرمانی با بیان اینکه یکی از اقتضائات حرکت به سوی تحول جهانی تکیه بر علوم عقلی ضروری است، تاکید کرد: اگر بخواهیم قال الباقر(ع) و قال الصادق(ع) را در جهان مطرح کنیم نیازمند تقویت بنیه علوم عقلی و کلامی و فلسفی هستیم؛ زیرا بیان مستقیم روایات در فضای برون‌دینی ممکن است تاثیر لازم را نداشته باشد؛ بنابراین باید با ادبیات جهانی در علوم مختلف تحول ایجاد کنیم.

این استاد سطح خارج حوزه تصریح کرد: مدیریت تحول باید سعه صدر داشته باشد و حرف‌هایی را که از روی خداجویی زده می‌شود بپذیرد و سد راه آن نشود تا تحول در مدار و فرایند زمانی خاص دنبال شود همان طور که انقلاب اسلامی مسیر تحولی خود را در یک فرایند طی کرد؛ ابتدا تمامی گروه‌های سیاسی حتی کسانی که بعدا منافق شدند در سقوط شاه با مردم همراه بودند، اما به تدریج انقلاب به پالایش دست زد و در تحول حوزه نیز باید این مسئله رخ دهد؛ یعنی دامنه تحول در حوزه را ضیق نگیریم و فرصت بدهیم تا تحول در لایه‌های خودجوش جلو برود.

صانعی کرمانی تاکید کرد: البته این به معنای عدم مدیریت تحول نیست؛ لذا اولین گام برای تحول و ساماندهی بهتر علوم اسلامی، برداشتن گام مشترک میان حوزه و دانشگاه است تا به‌تدریج بر روی نقاط افتراق بحث و بررسی صورت گیرد.

انتهای پیام/