بی‌اطلاعی تجار از فقه بازار زیبنده جامعه اسلامی نیست

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از ایکنا، یکی از لوازم تحقق کامل اقتصاد اسلامی در یک کشور، حذف ربا و هر نوع معامله غیر شرعی در بازار آن کشور است و بدیهی است در دوران کنونی که شکل و دامنه بازار، تفاوت‌های بسیاری با گذشته دارد، آموزش احکام شرعی و فقه بازار به بازاریان محترم اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند. یکی از مجموعه‌های که گام‌هایی در راستای آموزش احکام اسلامی به بازاریان برداشته، بسیج اصناف و بازاریان کشور است که دوره‌هایی آموزشی برای بازاریان برگزار کرده و احکام فقهی را به آنان آموزش می‌دهد. یکی از افرادی که هم که در زمینه احکام فقهی در بازار و معاملات به تحقیق پرداخته، حجت‌الاسلام والمسلمین صادق زینی است که کتاب نگاشته شده توسط ایشان، مرجعی برای آموزش احکام فقهی به بازاریان و اصناف است.

حجت‌الاسلام والمسلمین صادق زینی، مدیر مؤسسه پژوهش‌های کاربردی تبلیغی راه اهل بیت(ع) که کتابی با عنوان «درسنامه احکام بازار» را به رشته تحریر درآورده، در گفت‌وگو با ایکنا به بیان نکاتی در خصوص اهمیت آموزش احکام فقهی به بازاریان پرداخت و گفت: همانگونه که واقف هستید، هر شغلی نیازمند تخصصی خاصی، تجربه و همچنین حکم شرعی آن کار است و اگر حکم شرعی آن کار رعایت نشود، طبیعتا روزی افرادی که در آن شغل هستند، روزی حرامی خواهد بود و درآمدی که از آن محل کسب می‌کنند، یا حرام و یا شبهه‌ناک است و این بسیار بد است که یک مسلمان احکام فقهی مورد نیاز خود را بلد نباشد و وارد بازار شود.

وی ادامه داد: از سوی دیگر، ائمه ما و از جمله امیرالمؤمنین(ع) اصرار بر این داشتند که در بازار حاضر شوند و به کسبه و بازاریان می‌فرمودند« الفقه ثم المتجر». حضرت علی(ع) بارها تأکید کرده‌اند که اول فقه را یاد بگیرید و سپس وارد عرصه تجارت شوید.

زینی یادآور شد: لذا در گذشته اگر افرادی، حکم شرعی تجارت را یاد نمی‌گرفتند، اصلا جرأت نمی‌کردند وارد بازار شوند و لذا این سنت به این نحو بود که افراد وارد حوزه‌های علمیه که در بازار وجود داشت و همچنین در مساجد بازار حاضر می‌شدند و حکم فقهی یا همان کتاب مکاسب را می‌خواندند و هنوز هم تعداد انگشت شماری از افراد وجود دارند که مکاسب را خوانده‌اند و صاحب‌نظر هستند.

مدیر مؤسسه راه اهل بیت(ع) یادآور شد: بنابراین نظر بنده این است که کسبه باید احکام شرعی را یاد بگیرند که البته چیز سختی هم نیست که افراد با حلال و حرام خداوند آشنا شوند و به طرف حرام نروند و به سمت حلال حرکت کند وگرنه درآمد آنها شبهه‌ناک خواهد بود. همه این موارد هم در کتاب «درسنامه احکام بازار» موجود است و اگر افراد این کتاب را مطالعه کنند بسیاری از موارد مورد نیاز خود را به دست خواهند آورد.

نویسنده کتاب «درسنامه احکام بازار» ادامه داد: اگر بازاریان در کلاس‌های آموزشی که اتاق اصناف برگزار می‌کند، شرکت کنند، بسیار مفید خواهد بود. برای آنها ابلاغ شده است که برای گرفتن مجوز یا تمدید آن باید شش ساعت در کلاس‌هایی که برای یادگیری احکام فقهی در بازار برای آنها گذاشته شده است شرکت کنند.

زینی اظهار کرد: حتی اگر این روندی که وجود داشته و این ابلاغیه‌هایی که شده و باید شش ساعت آموزش ببینند هم به صورت دقیق رعایت شود، احتمالا برای آموزش بازاریان کفایت نکند و شاید در این مدت زمان اندک نتوانند همه مطالب را فرا بگیرند اما بهتر است این کتاب درسنامه احکام بازار را تهیه کرده و در محل کار خود داشته باشند یا حداقل قبل از اینکه معامله‌ و داد و ستدی را انجام دهند و خودشان مطلع هستند که باید مسائل شرعی آن را رعایت کنند، حتما به یک عالِم دینی و یا کسی که با احکام آن آشنایی دارد مراجعه کرده و آن احکام را در بیاورند.

مدیر مؤسسه راه اهل بیت(ع) تأکید کرد: مخصوصا بسیاری از بازاریانی که جوان‌تر هستند و تحصیلات کافی ندارند و مسائل شرعی لازم را بلد نیستند و به همین دلیل، کتاب درسنامه‌احکام بازار، حرکت خوبی بود که انجام شد و باید این افرادی که در حال کار در بازار هستند با عقود شرعی و زیر و بم کار آشنا شوند.

وی ادامه داد: اکنون به عنوان مثال، برخی اعتقاد دارند که ما پول مردم را دریافت کرده و همان اندازه که بانک سود می‌دهد، ما هم سود پرداخت می‌کنیم و به افزود، سود بیشتری هم پرداخت خواهیم کرد و اینکار را با میل و رضایت خودمان انجام می‌دهیم اما اطلاع ندارند که چنین اقدامی دارای اشکال شرعی است.

زینی گفت: عقودی که بانک‌ها می‌بندند در چارچوب قرض نیست بلکه تسهیلاتی است که دارای شرایط خاص خود است و اگر آن شرایط انجام شود، از لحاظ شرعی درست است همانگونه که مجلس، قانون عملیات بانکی بدون ربا را تأیید کرده است و هنگامی که مجلس آن را تأیید کرده، فقهای شورای نگهبان هم تأیید کرده و قراردادهای بانکی مورد تأیید فقهای شورای نگهبان است اما برخی این مسیر را اشتباه می‌روند.

وی اظهار کرد: اگر بانک تسهیلات را ارائه می‌دهد، این تسهیلات را بر اساس شرایطی ارائه خواهد داد که اگر لحاظ شود، فرقی نمی‌کند که بانک یا شخص باشد بلکه باید شرایط مضاربه، شراکت یا…. رعایت شود اما عده‌ای گمان می‌کنند که در درون بازار هم می‌توانند به همین راحتی عمل کنند و اشکال شرعی هم پیش نیاید.

نویسنده کتاب «درسنامه احکام بازار» ادامه داد: الحمدالله کتاب در چاپ بیست و سوم است و در دوره‌هایی که برای آموزش احکام فقهی به بازاریان برگزار می‌شود، این کتاب توزیع می‌شود. خود بنده در این کلاس‌ها تدریس نداشته‌ام اما واقفم که استقبال خوبی صورت گرفته است؛ هرچند که توقع ما خیلی ما بیش از این بوده است.

مدیر مؤسسه راه اهل بیت(ع) تأکید کرد: کسانی بوده‌اند که از این کتاب گرفته و به صورت رایگان بین کسبه توزیع کرده‌اند یا کسانی دیگر بانی شده و تعدادی کتاب به نیت اموات خودشان گرفته‌‌اند و در اختیار بازاریان قرار داده‌اند که مطالعه کنند و قطعا اگر یک حکم شرعی را هم یاد بگیرند از لحاظ معنوی دارای ارزش است.

وی ادامه داد: به هر حال، همانطور که در ابتدای رساله‌های عملیه هم می‌آید که مسائلی که انسان به آن نیاز دارد، واجب است یاد بگیرد و این فتوای همه مراجع است؛ لذا بعضی از علمای گذشته، فتوا داده‌اند که حرام است که کسی این موارد را یاد نگیرد و وارد داد و ستد شود؛ چراکه قطعا وارد فعالیت حرام خواهد شد. حتی برخی کلمه فاسد و مفسد را برای این افراد به کار برده‌اند که اگر اینها بدون یاد گرفتن مسائل شرعی و احکام نوع کسب خود وارد بازار شوند، وارد فساد خواهند شد.

زینی افزود: به هر حال آنچه اکنون باید به جوانان و کسبه خودمان عرض کنیم این است که حتما و حداقل همین کتاب‌هایی که از مراجع معظم وجود دارد را تهیه کرده و مطالعه کنند تا با احکام فقهی کسب و کار آشنا شوند. البته برای تخصص‌های دیگر و صنوف مختلف هم  کتاب‌‌هایی در حدود ۴۰ عنوان در رابطه با احکام آن صنف اقتصادی همانند پوشاک، فرآورده‌های گوشتی، برقکاران، تعمیرکاران خودرو، موبایل فروشان، طلا و جواهرات و… تهیه شده و مقداری هم در گذشته برای صنوف آماده شده بود و اکنون تقریبا آماده هستند. این اقدام توسط گروهی انجام شده است که بنده هم همکاری‌هایی در چاپ یا تهیه مطالب با آنها داشته‌ام.

وی ادامه داد: قطعا هر صنفی دارای دو احکام، یعنی احکام عمومی و تخصصی است. مثلا صنف آرایشگران، دارای احکامی است که به درد برقکاران نمی‌خورد و در مشاغل دیگر هم به همین‌گونه است اما بسیاری از احکام که عمومی است در همین کتاب«درسنامه احکام بازار» آمده و مردم می‌توانند استفاده کنند.

نویسنده کتاب «درسنامه احکام بازار» ادامه داد: بانی اصلی برگزاری این کلاس‌ها، اتاق اصناف ایران است که در هر شهری وجود دارد و این کلاس‌ها یا توسط خود اتاق اصناف و یا با همکاری با بسیج اصناف برگزار می‌شود. در عمده این کلاس‌ها، خلاصه‌ای از کتاب «درسنامه احکام بازار» که زیرنظر حجت‌الاسلام فلاح‌زاده تهیه شده است آموزش داده می‌شود.

مدیر مؤسسه راه اهل بیت(ع) تأکید کرد: زمانی هم که برای آموزش اختصاص داده می‌شود کفایت نمی‌کند و در طرح جدید به دنبال این هستیم که علاوه بر سؤالات تشریحی که وجود دارد، حدود ۲۵۰ سؤال تستی هم تهیه کنیم که کسبه بتوانند میزان اطلاعات خود را امتحان کنند.

زینی در پایان یادآور شد: البته مشغول کار دیگر هم هستیم که قصد داریم این کتاب الکترونیکی شده و افراد با هزینه نازلی آن را تهیه کنند و بتوانند مطالب را به طور کامل مطالعه کنند و هم به سؤالات تشریحی پاسخ دهند و هم اینکه به وسیله بانک سؤالات تستی از خودشان امتحان بگیرند تا میزان آشنایی آنها با احکام فقهی بیشتر شود.

انتهای پیام/