بررسی و تحلیل آراء قرآن‌پژوهان درباره نزول قرآن

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان «بررسی و تحلیل آراء قرآن‌پژوهان درباره نزول قرآن در ماه رمضان» توسط ابراهیم قاهری، نگاشته شده است.
غلامحسین اعرابی و رضا مودب، استاد‌‌‌ ‌‌‌‌راهنما و استاد مشاور این پایان‌نامه در سال ۸۸ در دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی بودند.

چکیده این پایان‌نامه در ادامه می‌آید: قرآن کریم معارفی بلند و حقایقی وسیع دارد که در طول دوران رسالت پیامبر به‌تدریج بر ایشان نازل‌شده است. یکی از راه‌های درک حقایق و معارف عمیق شناخت تاریخ و علوم قرآن است و یکی از مباحث کلیدی و حساس در این گرایش قرآنی، مسئله نزول قرآن و کیفیت فرود آمدن آن بر نبی مکرم اسلام است.
 قرآن کریم خود به این نکته در برخی از آیات اشاره فرموده و برخی مسائل مربوط به نزول قرآن را بیان نموده است. در برخی از این آیات به مبحث بسیار مهم نزول قرآن در ماه رمضان و به‌طور ویژه نزول قرآن در شب قدر اشاره‌کرده است؛ شب مبارکی که مقدرات انسان تا سال بعد در آن مشخص می‌شود و به نقلی مصادف با شب فرقان سالروز جنگ بدر نیز است.
 ماه رمضان و شب قدر از اسرار و رموزی است که حقایق زیادی درون آن نهفته که یکی از این حقایق مسئله نزول قرآن در این شب گران‌قدر بر قلب پیامبر اکرم (ص) است. مفسران و قرآن‌پژوهان از صدر اسلام تاکنون همواره سعی کرده‌اند تا پرده از اسرار نزول قرآن در شب قدر کنار زنند و حقیقت آن را دریابد.
به همین منظور از آن زمان تا به امروز هر قرآن‌پژوهی این موضوع را تحلیل نموده تا جایی که مسئله نزول قرآن در ماه رمضان محل تشتت آراء و اقوال و نظریه‌های گوناگونی شده است.
 بسیاری از قرآن‌پژوهان برای حل مسئله نزول قرآن در ماه رمضان و شب قدر دیدگاه نزول دفعی قرآن را برگزیدند که خود این نظریه اساس بسیاری از دیدگاه‌های دیگری مانند؛ نزول دفعی الفاظ و معانی قرآن، نزول دفعی کل قرآن به آسمان دنیا، نزول قرآن بر فرشتگان و … شده است.
البته هر یک از این افراد برای اثبات مدعای خود از آیات و روایات متعددی استفاده می‌کرد. برخی دیگر نظریه شروع نزول قرآن را در ماه رمضان اتخاذ کردند و گروهی نیز احتمالات دیگر را بررسی کردند.
در این میان روایات فراوان و مختلفی که از طریق اهل سنت درباره نزول قرآن در ماه رمضان مطرح‌شده نقش بسیار مهمی در تشتت اقوال و آراء ایفا کرده است تا جایی که هر مفسری دیدگاه خود را مستند به یکی از این روایات می‌کند.
 این تشتتت اقوال در روایات و اقوال شیعه به‌مراتب کمتر از اهل سنت دیده می‌شود. از میان تمام این نظریه‌ها و احتمالات درباره نزول قرآن در ماه رمضان دو دیدگاه ویژه و اساسی از اهمیت خاصی برخوردار است یکی نظریه نزول دفعی و اجمالی حقایق، معارف، روح، بطن یا کلیات قرآن در شب قدر بر قلب پیامبر اکرم (ص) است که مهم‌ترین قائل آن علامه طباطبایی است و نظریه دوم دیدگاه آغاز نزول تدریجی قرآن در شب قدر است که بعد از دوران فترت سه‌ساله وحی و مصادف با پایان دعوت مخفیانه و شروع دعوت علنی مردم به اسلام بر قلب پیامبر (ص) نازل شد و تا آخر حیات مبارک ایشان ادامه داشت.
مهم‌ترین طرفدار و قائل نظریه دوم حضرت آیت‌الله معرفت است. ما طی بررسی‌های انجام‌شده به این نتیجه رسیدیم که این دو دیدگاه باهم منافاتی ندارند و می‌توان این دو نظریه را به طریقی جمع کرد که هم نظریه نزول دفعی حقایق قرآن در شب قدر به اثبات می‌رسد و هم نظریه آغاز نزول قرآن در این شب خدشه‌دار نشود.
 برای این منظور باید گفت که نزول دفعی حقایق در شب قدر سال اول یا دوم بعثت هم‌زمان با دعوت مخفیانه پیامبر اکرم(ص) به اسلام در دوران فترت صورت گرفته و آغاز نزول تدریجی قرآن در شب قدر سال سوم بعثت بعد از دوران فترت سه‌ساله و مصادف با دعوت علنی مردم به دین مبین اسلام اتفاق افتاده و تا آخر حیات نبی اکرم این نزول همواره بر ایشان استمرار داشته است.
انتهای پیام/