الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیازمند ترویج است نه تدریس

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، علیرضا صدرا استاد دانشگاه تهران و مسئول اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و وجود سه سوال اصلی چرا، چگونه و چیست در این مقوله گفت: چرایی مطرح شدن الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چیست؟ مگر الگوهای توسعه و پیشرفت که در دنیا وجود دارد دارای چه نارسایی های هستند که این الگو می تواند آن مشکلات را نداشته باشد و یا رفع کند؟ و چرا بعد از گذشت حدود چهل سال از انقلاب چنین الگویی مطرح شده است؟

وی با اشاره به چیستی الگو گفت: اساسا الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چیست؟ الگوی رقیب آن چیست؟ دارای چه شالوده و شاخصه هایی است؟ در زمینه چگونگی الگو هم باید به سوالاتی درباره مضرات و فواید الگو و شاخصه های کمی و کیفی آن پاسخ داده شود. اینها سوالات اصلی است که درباره الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مطرح می شود.

صدرا با اشاره به مفهوم الگو گفت: جوامع و کشورها دارای شاکله رفتاری خاص خود هستند اما در جامعه ما به دلیل عدم تبیین درست الگو، هر دولت جدید به طور کلی سیستم اجرایی دولت قبل را تغییر می دهد و عکس آن رفتار می کند که باعث ایجاد نوسان می شود. فلسفه داشتن الگو بالا بردن کارآمدی در جامعه است. به نحوی که دولت ها به شکل پلکانی عمل کنند، یعنی هر دولت که بر سر کار بیاید در ادامه دولت قبلی و به تناسب مقتضیات زمان و سلایق خود عمل کند. 

وی با اشاره به هدف الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: هدف این الگو، پیشرفت بر اساس آموزه های اسلامی و تجربه های ایرانی است. با داشتن چنین الگویی، کشور الگومند می شود تا به سمت پیشرفت همه جانبه برود. نباید تنها به مساله اقتصاد پرداخته شود بلکه مقوله های فرهنگی و سیاسی هم باید به تعالی برسند.

الگو مقوله تئوری نیست بلکه دکترین است

صدرا به تعامل قشر دانشگاهی و حوزوی در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اشاره کرد و گفت: الگو مساله ای عینی است و صرفا موضوعی دانشگاهی نیست. الگو یک بحث راهبردی است زیرا نظریه محض و اجرای محض نیست. الگو میان ذهن و عین و علم و عمل است. الگو مقوله تئوری نیست بلکه دکترین است. لذا حوزه و دانشگاه باید به یکدیگر کمک کنند.

این استاد دانشگاه یادآور شد: اگر دانشگاه به تنهایی الگویی را تدوین کند، سند علمی محضی را تهیه کرده است که مشخص نیست تا چه میزان قابل پیاده شدن باشد. دولت با توجه به داشتن تجربه نیاز به تئوری دارد که با جمع میان این دو، اندیشکده هایی شکل بگیرند که عمدتا نیروهای دانشگاهی و کسانی که تجربه عملیاتی دارند در آنجا حضور دارند. نیروهای علمی در چنین فضایی شامل قشر حوزوی و دانشگاهی می شود.

به گفته صدرا منظور از دولت در اینجا فقط نیروی مجریه نیست بلکه شامل تمام حاکمیت مانند قوه مجریه و قوه قضاییه می شود. بخش خصوصی هم باید در تدوین الگو مشارکت داشته باشد زیرا در زندگی آنها هم تاثیرگذار است و الگو بدون مشارکت این بخش هم اجرایی نمی شود.

الگو نیاز به ترویج دارد

وی اضافه کرد: الگو باید حاصل گفتمان سازی باشد و بعد از تدوین هم مجددا درباره آن گفتمان سازی شود. الگو نیاز به تدریس ندارد بلکه نیاز به ترویج دارد. دولت باید آن را بپذیرد و در جریان کار قرار دهد. لذا باید گفتمان سازی حوزوی، علمی، گفتمان سازی دولتی و گفتمان سازی مردمی در تولید و ترویج الگو شکل بگیرد تا کارآمدی بالاتری صورت بگیرد.

این استاد دانشگاه در بیان یکسان دانستن الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با توسعه غربی گفت: این الگو تضاد و تقلید با توسعه غربی ندارد بلکه نقاط قوت آن را می گیرد اما خلا و کاستی های آن را نمی پذیرد. اکنون الگوی مدرنیستی غربی توسعه در دنیا وجود دارد که الگوی رقیب محسوب می شود. در این الگوی مدرنیسم غربی دو شاخه سوسیالیسم و لیبرالیسم وجود دارند که این مکاتب در کشورهای مختلف با توجه به مقتضیات شان تفاوت هایی پیدا می کنند. الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مدعی است اما هنوز بروز پیدا نکرده و تبیین نشده است تا بتواند توانمندی و کارآیی خود را نشان دهد.

الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توسعه را لازم می داند اما تعادل سیاسی و مدنی هم در جامعه باید شکل بگیرد و اگر توازن وجود نداشته باشد تبعیض و شکاف ایجاد می شود

الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به دنبال تعالی معنوی در کنار توسعه اقتصادی

صدرا در ادامه گفت: الگوی مدرنیستی غربی بیان می کند که توسعه اقتصادی و تولید ثروت و آسایش سقف اهداف آن است اما الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توسعه اقتصادی و تولید ثروت و آسایش را لازم می داند اما کافی نمی داند. این الگو علاوه بر تولید آسایش به دنبال تولید آرامش هم است و بعد معنوی را در کنار بعد مادی قرار می دهد. الگوی توسعه غربی دارای خلا معنوی است اما در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به دنبال تعالی معنوی در کنار توسعه اقتصادی است و این بدون دین امکان پذیر نیست.

الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت کاری زمان بر است زیرا قوام توسعه بر اساس آن پایه ریزی می شود الگو جلوی نوسانات در کشور را می گیرد و توسعه به صورت  پلکانی ایجاد می شود

وی اضافه کرد: اکنون سازمان ملل کمیسیونی را ایجاد کرده است که بیان می کند باید الگوی توسعه تغییر کند زیرا قرار بود توسعه در خدمت انسان باشد اما انسان در اختیار توسعه قرار گرفته است و فرهنگ ابزار توسعه شده در حالیکه توسعه باید ابزار فرهنگ باشد. انسان به دلیل عدم وجود تعالی با وجود توسعه یافتگی شاهد بروز جنگ ها و نابسامانی ها و تبعیض ها است.

صدرا ادامه داد: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توسعه را لازم می داند اما تعادل سیاسی و مدنی هم در جامعه باید شکل بگیرد و اگر توازن وجود نداشته باشد تبعیض و شکاف ایجاد می شود. اگر تعالی معنوی و فرهنگی رشد پیدا کند در جامعه تعادل ایجاد می شود. اگر توسعه توامان با تعادل سیاسی و فرهنگی همراه باشد موارد توسعه ای که غرب مانند رفاه و آسایش و رفاه را مطرح می کند دارا خواهیم بود و هم خلایی که غرب دارد را ما نخواهیم داشت.

وی با ارزیابی روندی که از زمان مطرح شدن موضوع الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تاکنون می گذرد، گفت: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت کاری زمان بر است زیرا قوام توسعه بر اساس آن پایه ریزی می شود. الگو جلوی نوسانات در کشور را می گیرد و توسعه به صورت  پلکانی ایجاد می شود. امروز ضرورت وجود الگو به صورت گفتمان عمومی درآمده است و همه به این نتیجه رسیده اند که بدون الگو ما دچار نوسان هستیم. ما سیاست های کلان و قانون اساسی را داریم اما قانون اساسی مانند دار فرش است ولی نقشه فرش نیست.

وی بیان کرد: ضرورت وجود الگو در کارآمدی ملی و پیشرفت کشور برای جلوگیری از بروز رفتارهای پاندولی و رکود و تورم احساس می شود. ادبیات غنی درباره الگوی اسلامی، پیشرفت، الگوی غربی و شرقی، مدرنیستی و … تولید و نقد شده است. همچنین بین قشر زیادی از نخبگان علمی و حوزوی بویژه آنهایی که با مرکز الگو در ارتباط هستند، همدلی و هم زبانی شکل گرفته است.

صدرا بیان کرد: در پایان سال گذشته و ابتدای امسال در جریان برگزاری ششمین همایش مرکز الگو پیش نویس اسناد پنجگانه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تهیه شده است. این اسناد شامل: آرمان های الگو، رسالت الگو، مبانی الگو، افق های الگو و تدابیر الگو می شوند. اسناد و مطالب الگوی پایه در حال جمع آوری است. الگوی اجمالی پایه زمانی که مطرح شود به سرعت به الگوی تفصیلی ورود می کنیم زیرا الگوی تفصیلی، پایه الگوی اجمالی است.

مسئول اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: قاعدتا طی چند ماه آینده الگوی پایه باید نهایی شود و بعد از آن در حدود یکسال آینده الگوی تفصیلی نهایی می شود و اسناد آن برای مقام معظم رهبری و نخبگان ارسال می شود. چشم اندازها، سیاستهای راهبردی و برنامه های پنج ساله باید بر اساس این الگو طراحی شوند. سند بالادست الگو، قانون اساسی است اما الگو سند بالادست اسناد چشم اندازی و سیاست های راهبردی مجلس و کشور است.

وی به بسترهای مهم در مساعدسازی تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کشور اشاره کرد و گفت: دولت باید الگو را جریان سازی، گفتمان سازی و مدیریت کند زیرا بسترسازی ها به عهده دولت است. منظور از دولت اینجا به معنای هیات حاکم است. دولت و ساختار سیاسی و نظام اداری و اجرایی ما دچار سکته شده زیرا هم نارسایی و هم ناکارآمدی دارد. در صورتیکه نظام اداری و اجرایی باید جمع و جور و کارآمد باشد.

دولت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نقش هادی را دارا باشد

صدرا ادامه داد: دولت باید معمار و هادی باشد و از وضعیت بی الگویی و نوسان خارج شود. اگر دولت نقش معمار را ایفا کند الگوها را زمینه سازی و پیاده می کند. اکنون صادرات و واردات با یکدیگر هماهنگ نیستند و افراط و تفریط وجود دارد. دولت باید در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نقش هادی را داشته باشد.

وی در پایان سخنانش گفت: یکی از اقدامات اولویت دار دولت در زمینه نظام اداری و اجرایی است. باید دولت معمار، وزارتخانه ها را هدایت و حمایت کند. نظام اداری ما کارآمدی لازم را به تناسب نظام ندارد و الگوی مناسب هم تعریف نشده است.

انتها پیام/