انتشار خاطرات مستند سیدهادی خسروشاهی درباره کودتای ۲۸ مرداد

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، کتاب «خاطرات مستند سید هادی خسروشاهی درباره تاریخ‌نگاری معاصر و کودتای ۲۸ مرداد» از سوی انتشارات کلبه شروق قم منتشرشده است.

محتوای کتاب

کتاب حاضر شامل دو گفتگوی تاریخی مشروح با استاد سید هادی خسروشاهی درباره مسائل تاریخ معاصر و نیز کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ است که اطلاعات وسیع و مستندی را در این رابطه ارائه می‌کند و یک پیوست هم در پایان کتاب، موضوع کودتای ۲۸ مرداد و نقش دیگران را در آن روشن‌تر می‌سازد.

گفتگوی اول در سال ۱۳۶۸ توسط فضلای حوزه علمیه قم و تحریریه فصل­نامه «حوزه» انجام‌شده است که در شماره‌های ۴۲ تا ۴۷ در همان سال منتشرشده است. در این گفتگو با عنوان «چگونه تاریخ انقلاب را بنویسیم؟» نکات مهم و ارزشمندی درباره تاریخ‌نگاری بیان‌شده است. گفتگوی دوم در مرداد ۱۳۹۴ درباره کودتای ۲۸ مرداد و مواضع آیت‌الله کاشانی و عملکرد و نقش دکتر مصدق در آن، انجام یافت که در دو شماره از روزنامه «جوان» منتشر شد و اکنون تکمیل‌شده این بحث، به‌اضافه متن کامل و ویرایش شده گفتگو به همراه اسناد و عکس‌هایی جالب در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. بعضی از این اسناد و تصاویر برای نخستین بار منتشر می‌شود. بخش آخر کتاب یعنی پیوست هم اشاره کوتاهی به حوادث ۲۸ مرداد دارد و پرسش‌های دکتر صادق زیباکلام را در این خصوص به‌نقد می‌کشد.

مقدمه ناشر درباره چاپ کتاب

در مقدمه مرکز بررسی‌های اسلامی قم درباره این کتاب آمده است: «دلیل اصلی چاپ و نشر این رساله که پس از اشاره اجمالی به مسئله تاریخ‌نگاری معاصر، عمدتاً مسئله نهضت ملی ایران و حوادث ۲۸ مرداد را بررسی می‌کند، آن است که امسال (۱۳۹۵) با نزدیک شدن روز ۲۸ مرداد، دوستان ملی‌گرا یک­بار دیگر و طبق عادت دیرینه در شماره‌های ویژه جراید و مجلات، که درواقع آن­ها را باید «مصدقی ­نامه» نامید، اغلب به‌طور یک‌جانبه به داوری نشسته و مدعی شده‌اند که گویا پایه‌گذار و همه‌کاره نهضت ملی ایران، ملی‌گرایان و شخص آقای دکتر مصدق بوده است و هیچ نقش سازنده و یا تأثیرگذاری برای دیگران، به‌ویژه آیت­الله کاشانی و فدائیان اسلام قائل نشده‌اند که درواقع تحریف علنی و عملی مسائل تاریخ معاصر است.»(ص۸)

انتقاد استاد خسروشاهی از تحریف تاریخ در نهضت ملی شدن صنعت نفت

استاد خسروشاهی در بخش اول کتاب، گریزهایی به تاریخ‌نگاری کودتای ۲۸ مرداد می‌پردازد و می‌نویسد: «وقتی انسان می­بیند که در یک کتاب چند صدصفحه‌ای، که گویا درباره «ملی­ شدن صنعت نفت» است، حتی در مراحل مقدماتی آن، هیچ نامی از نقش «فدائیان اسلام» نیست و یا بعد، در حوادث سی تیر و اسقاط دولت قوام‌السلطنه، حتی نامی از آیت‌الله کاشانی به میان نمی‌آید، به‌خوبی درمی‌یابد که نویسنده کتاب، دچار کج‌اندیشی و دارای عُقده روانی است وگرنه چگونه می‌توان نقش مثبت افراد و سازمان­ها را نادیده گرفت؟ (صص ۲۱ و ۲۲)

در بخش دیگری از این گفتگو، استاد خسروشاهی به انکار برخی مورخان معاصر و ملی‌گرا و توده‌ای در نقش مثبت و سازنده آیت‌الله کاشانی و فدائیان اسلام در ملی شدن صنعت نفت می‌پردازد و ضمن انتقاد از برخی کتاب­های تاریخی در این زمینه ـ مانند «جنبش ملی شدن صنعت نفت» سرهنگ غلامرضا نجاتی و کتاب «گذشته، چراغ راه آینده» تألیف گروه جامی (با گرایش‌های چپ­گرایانه) ـ می‌نویسد: «طبق اسناد سرّی وزارت خارج انگلیس، ایشان (آیت‌الله کاشانی) به دستور امپریالیسم، توسط ملی‌گراها و در روزنامه‌های وابسته به آنان، به شدیدترین و ناجوانمردانه‌ترین وجهی، موردحمله و هجوم و اتهام قرار گرفت و از صحنه سیاسی ایران خارج شد. علاوه بر روزنامه‌های آن زمان و کتاب­هایی که جبهه­ ملی و حزب توده، علیه آیت‌الله کاشانی منتشر ساختند، هم‌اکنون هم، نویسندگان چپ و راست، ایشان را با نشر دروغ‌های گوناگون، ازجمله شرکت در توطئه موهوم قتل! دکتر مصدق، همراهی با دربار و غیره، متهم می‌کنند. (ص ۲۳)

از سویی دیگر استاد خسروشاهی به ارزش دادن گزارش‌های دشمنان و نشر آن­ها در میان نسل جوان بدون هیچ توضیح یا حاشیه یا انتقادی بر آن­ها، که شاهد آن حوادث تاریخی نبوده­اند را خیانتی به تاریخ می‌داند؛ چراکه معتقد است برخی از آن اسناد و گزارش­های دشمنان، از اساس جعلی و ساختگی است و برای اهداف و مقاصد خاص آن­ها تنظیم و منتشرشده است.

تاریخ‌نگاری هیچ­گاه بی‌طرف نمی‌تواند باشد

استاد خسروشاهی درباره مسئله «موضع‌گیری یا بی‌طرفی مورخان» می­نویسد: «تاریخ‌نگاری هیچ­گاه بی‌طرف نمی‌تواند باشد و هر مورخی، بنا به ساخت و بافت وجودی خود، دارای موضعی درباره حوادث گوناگون است و این امر، حتی علی­رغم ادعاهای بی‌طرفانه بودن مؤلف، در لابه­لای سطور همه کتاب­های تاریخ دیده می‌شود و مورخان با به‌کارگیری ذهنیت­ها و یا برداشت­های خود در عمل نشان می‌دهند که بی‌طرف نبوده‌اند.»(ص۳۲)

 استاد خسروشاهی در پاسخ به سؤالی درباره تاریخ‌نویسی غربی‌ها یا شرقی‌ها درباره مسائل جامعه ما می‌گوید: «از این نوع تاریخ‌نگاری، سابقه خوبی سراغ نداریم و اگر نام آن را «تاریخ­نگاری استعماری» بگذاریم، زیاد از حقیقت دور نرفته‌ایم. داوری یک خارجی درباره تاریخ معاصر ما، به دلایل زیادی مشکوک و غیرقابل‌قبول و حتی فاقد ارزش تاریخی خواهد بود و نمونه‌های فراوان آن در رابطه با تاریخ و حوادث انقلاب اسلامی ایران، این ادعاها را کاملاً ثابت می‌کند.»(ص۳۵)

تحلیل استاد خسروشاهی از علت موفقیت کودتای ۲۸ مرداد

استاد خسروشاهی در تحلیل علت موفقیت کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت دکتر مصدق می‌نویسد: «ازنظر من، به‌عنوان یک کارشناس و محقق تاریخ معاصر، خود آقای مصدق ­السلطنه، پیشاپیش با عملکردهای انحصارطلبانه خود، زمینه پیروزی کودتا را فراهم کرده بود. در دوران حکومت این آقایان، در آن زمان شخصیت‌ها، گروه‌ها، حرکت‌ها و سازمان‌های اسلامی به وجود آورنده­ نهضت، یکی پس از دیگری زندانی، متهم، سرکوب و منزوی‌شده بودند. به‌طور طبیعی هر نهضتی که پایگاه توده‌ای خود را از دست بدهد، دیگر "استحضار به پشتیبانی مردم!" سودی نمی‌تواند داشته باشد.» (ص ۴۴)

استاد خسروشاهی در این کتاب به علل و عوامل موفقیت کودتای ننگین ۲۸ مرداد، نقش آمریکا و انگلیس در آن، عملکرد ضعیف دولت مصدق و آماده بودن بستر کودتا، نقش زاهدی و علی امینی و… در این خصوص می‌پردازد و مواضع آیت‌الله کاشانی و شهید نواب صفوی را در خصوص کودتا تبیین می‌کند.

مشخصات کتاب

کتاب «خاطرات مستند سید هادی خسروشاهی درباره تاریخ‌نگاری معاصر و کودتای ۲۸ مرداد» در ۱۶۰ صفحه، قطع رقعی، تیراژ ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۸۰۰۰ تومان منتشرشده است. تاکنون خاطرات مستند خسروشاهی درباره شخصیت‌ها و جریانات زیر منتشرشده است: علامه طباطبایی، آیت‌الله طالقانی، امام موسی صدر، آیت‌الله مشکینی، شهید نواب صفوی، استاد سید جلال‌الدین آشتیانی، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، دکتر ابراهیم یزدی، محمدعلی جمال‌زاده، احمد بن بلا (الجزایر)، دکتر حسن ترابی (سودان)، روژه گارودی (فرانسه)، نشریات مخفی حوزه علمیه قم، مشروطه مشروعه و علمای تبریز، تاریخ‌نگاری معاصر و کودتای ۲۸ مرداد، طرح مرکز فرهنگی اسلامی اروپا، حزب خلق مسلمان. به‌زودی خاطرات مستند ایشان درباره امام خمینی، مقام معظم رهبری، شهید مطهری، شهید بهشتی، شیخ آقابزرگ تهرانی و محمدحسنین هیکل (مصر) و سه مجموعه مفصل و ارزشمند «خاطرات درباره شخصیت‌های علما و بزرگان حوزه»، «خاطرات درباره شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی داخلی»، «خاطرات درباره شخصیت‌های بین‌المللی و نهضت جهانی اسلام» منتشر می‌شود.

برای تهیه مجموعه آثار و خاطرات مستند استاد خسروشاهی می‌توانید در قم به کلبه شروق واقع در ابتدای خیابان صفاییه و در تهران به فروشگاه کتاب موسسه اطلاعات واقع در خیابان انقلاب روبروی دانشگاه تهران مراجعه نمایید و یا با مرکز پخش کتب در قم به شماره تلفن ۳۷۸۳۸۱۴۴ (۰۲۵) یا سایت مرکز بررسی‌های اسلامی (www.iscq.ir) یا سایت پاتوق کتاب فردا (www.bookroom.ir) تماس بگیرید.

انتهای پیام/