مهم‌ترین وظایف امت اسلامی تلاش برای تشکیل تمدن نوین اسلامی است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، جامعه آرمانی مدنظر قرآن، آن جامعه‌ای است که در آن فرصت برای تمام افراد جامعه برای نیل به هدف اصلی و نهایی خلقت فراهم شود، جامعه آرمانی مسلمان، جامعه‌ای است منظم، پاک، راست‌گو، باعاطفه، سالم، مصمم، قوی، متحد، عاقل، بافکر و اندیشه، با تدبر و تأمل و از سوی دیگر در جامعه اسلامی، ظلم و ستم، خودپرستی، مال دوستی، عوامل جدال و دعوا و هر آنچه ضد پیشرفت و تکامل است با شدت و قاطعیت طرد می‌شوند.

ویژگی‌های جامعه آرمانی از منظر آیات و روایات با مراجعه مسئله محور به متون مقدس (قرآن و روایات معتبر معصومین (ع)) به ویژگی‌های ذیل به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی‌های جامعه آرمانی اشاره می‌شود:

توحیدی بودن

از مهم‌ترین ویژگی‌های جامعه آرمانی یگانه‌پرستی و نفی شرک و بت‌پرستی است؛ توحید می‌بایست در حیطه حکمت نظری و عملی، بارور بوده تا در محدوده عقل عملی نیز به‌خوبی ثمربخش باشد، توحید از شعبه حکمت نظری شروع می‌شود که انسان ابتدا مبدأش را بشناسد و به حکمت عملی ختم می‌شود، درواقع با حکمت عملی علم به مفید بودن توحید و عمل بر اساس آن حاصل می‌شود و ثمره آن توسط عقل عملی به منصه ظهور خواهد رسید.

این اصل، مهم‌ترین و جامع تمام ویژگی‌های جامعه مطلوب قرآن بوده که سایر ویژگی‌ها نیز به‌نوعی زیرمجموعه آن محسوب می‌شوند، دلیل آن‌هم این است که اگر بخواهیم اصول دین را در یک اصل جمع کنیم که گویای بقیه اصول باشد، آن اصل توحید خواهد بود؛ با پذیرش توحید در هر سه حیطه ذات، صفات و افعال، درواقع به اصولی مثل معاد، نبوت و امامت نیز گردن نهاده‌ایم، وقتی به یگانگی محض و ربوبیت مطلق ذات مقدس باری‌تعالی معتقد شدیم، از پیامبر آن‌هم به‌عنوان فرستادگانی که به منبع وحی متصل‌اند و وظیفه انذار و تبشیر خلایق را بر عهده‌دارند تبعیت خواهیم کرد و در پی آن به اصل امامت به‌عنوان ادامه راه انبیاء نیز پایبند خواهیم بود، هر کس که به بعضی از این اصول ایمان آورده و منکر بعضی دیگر شود، درواقع در اصل توحید و خداشناسی دچار خلل و نواقصی است که آثارش این‌گونه نمایان گشته است.

این اصل به‌طور همه‌جانبه‌ای در تمام عرصه‌های حیات در جامعه آرمانی جریان دارد. جامعه مهدوی نمونه اعلی جامعه آرمانی است که طبق روایات رسیده، جامعه‌ای سراسر توحیدی خواهد بود. امام جواد (ع) می‌فرمایند: «… و لکن القائم الذی یطهر الله عز و جل به الأرض من أهل الکفر والجود.»«ولی قائم آل محمد (ص) کسی است که خدای عز و جل زمین را به وسیله او از اهل کفر و انکار پاک می‌گرداند.»

کرامت والای انسانی

از دیگر ویژگی‌های بارز این جامعه، حفظ و شکوفایی کرامت انسانی در آن است؛ به تعبیر راغب اصفهانی در مفردات قرآن، کرامت از اسماء حسنی الهی است و زمانی که در مقام توصیف انسان به کار رود به افعال ستوده که از او ظاهر گردد نسبت داده‌شده و جز بر محاسن بزرگی اطلاق نمی‌شود؛ خداوند متعال، کریم است؛ پس فعل صادرشده از او نیز، کریم خواهد بود.

 بنابراین چون هستی مظهر اسماء حسنی الهی است، مظهر اسم کریم خداوند بوده و بر اساس کرامت آفریده‌شده است و همین، یکی از اسرار احسن بودن آفرینش جهان امکان است.همان‌گونه که کتاب تکوین عاری از هرگونه خلل و شکافی است؛ کتاب تدوین (قرآن) نیز از هرگونه کژی و هر آن چیزی که مخالف کریم بودن آن باشد، مصون است و حاوی کامل‌ترین برنامه سعادت و کمال بشری است.

همچنین دریافت‌کننده این کتاب نیز می‌بایست دارای همین صفت باشد؛ بنابراین بشر می‌بایست طبق آفرینش خود و بر اساس تعلیمات قرآن به‌سوی کسب کرامت پیش برود؛ در جامعه آرمانی نیز شرایط برای رسیدن انسان به کرامت و کمال حقیقی‌اش فراهم است.

درواقع کرامت یکی از بارزترین ویژگی‌های جامعه آرمانی است، در این جامعه تمام ضوابط و قوانین بر اساس کرامت انسانی پایه‌ریزی شده است؛ درنتیجه امت اسلامی نیز باید با تلاش خود به دنبال تشکیل دولت کریمه و زندگی در چنین جامعه‌ای باشد.

آزادی حقیقی

انسان در اسلام صاحب آزادی حقیقی است، تحلیل این مطلب نیازمند آن است که آزادی را در ارتباط با هویت و حیات حقیقی انسان تعریف کنیم؛ بر اساس آیات قرآن و روایات اهل‌بیت (ع) انسان از ابتدا آزاد آفریده‌شده است و دین اسلام تا جایی که باعث انحراف انسان از مسیر اصلی خود نشود آزادی را برای او تجویز کرده است: «الذین یستمعون القول فیتبعون ألحسنه» همان کسانی که سخنان را می‌شنوند و از نیکوترین آن‌ها پیروی می‌کنند آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده و آن‌ها خردمندان اند.

بنابراین هر چه انسان از بند تمایلات نفسانی آزادتر باشد، سهم بیشتری از حریت و آزادی حقیقی را دارا خواهد بود، تبعیت از خداوند و بندگی او شاید به‌ظاهر انسان را محدود کند اما در حقیقت غل و زنجیرهای اسارت را از روح آن‌ها بازخواهد کرد.

ازآنجایی‌که خدای متعال برای انسان هدفی نهایی تعیین کرده، لذا انسان می‌بایست خود را از قیدوبند تمام آن چیزهایی که مانع تعالی و رسیدن او به این هدف می‌شوند رها کرده و به‌سوی کمال حقیقی خویش گام بردارد، این قیدوبندها همان رذایل اخلاقی هستند که انسان باید برای رسیدن به حیاتی طیبه در این جهان و رضوان الهی در جهانی دیگر، خود را از آن‌ها آزاد کند؛ دستور و برنامه جامعی که از طرف خداوند به‌واسطه پیامبران و انبیا آورده شده نیز در راستای تحقق بخشیدن به همین آزادی برای رشد و تکامل انسان است. جامعه آرمانی، آن جامعه‌ای است که این آزادی در تمام شئون آن به معنای افراد جامعه بدون مزاحمت بتوانند مسیر کمال خویش را طی کنند.

عدالت

عدالت عصاره نظام هستی و مایه قوام جهان امکان است، درواقع عدالت مایه حیات بشریت بوده و کار خلق تنها با آن اصلاح می‌شود.

در حقیقت جامعه آرمانی نهایی، جامعه‌ای است که توحید در تمام شئون آن آشکار بوده، تمام قوانین بر اساس کرامت انسانی و فطرت الهی پایه‌ریزی شده و روابط انسان با سایر انسان‌ها و دیگر مخلوقات بر اساس محبت، لطف، مدارا و رحمت بنانهاده شده باشد؛ در این جامعه عدالت در تمام شئون اجتماعی، اقتصادی، قضایی و … اجرا خواهد شد، بنابراین استعداد افراد شناسایی و شکوفا گشته و هرکس متناسب با ظرفیت و شایستگی خود در جایگاه متناسبش به کار گرفته می‌شود؛ جامعه آرمانی، جامعه‌ای عاقل و عامل به تعلیمات اوامر و نواهی پروردگار است؛ این جامعه، جامعه‌ای ولایت‌پذیر و تحت حاکمیت امام است که افراد آن تبعیتی محض و همه‌جانبه را نسبت به امام خویش دارند.

تشکیل جامعه آرمانی نهایی تنها با حفظ و تقویت وحدت، همبستگی و یکپارچگی امت اسلامی امکان‌پذیر خواهد بود، بنابراین بر امت اسلامی واجب است تا با بصیرتی کافی و الگوپذیری از سیره پیامبر گرامی اسلام(ص) و عترت طاهرین آن حضرت(ع) در تمام شئون حیات فردی و اجتماعی خویش، وحدت و برادری را در میان خود تقویت کرده و خود را به ویژگی‌های مطلوب جامعه آرمانی و حیات طیبه نزدیکی سازند.

یقینا، جامعه آرمانی، جامعه‌ای عاقل و عامل است و ازجمله مهم‌ترین وظایف امت اسلامی تلاش برای تشکیل تمدن نوین اسلامی است، امت اسلامی می‌بایست با بصیرتی کافی، دشمن‌شناسی و حفظ وحدت و همبستگی خود، زمینه را برای برپایی این تمدن فراهم آورند تا تحت رهبری انسان کامل معصوم و منصوب پروردگار به سعادت و کمال حقیقی و زندگی در مدینه‌ای فاضله دست یابند.*

*منبع: پیمان فرهنگی، بنفشه، نقش امت اسلامی در شکل‌گیری جامعه آرمانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مذاهب اسلامی.

انتهای پیام/