ضرورت‌های تربیت اعتقادی در ایران معاصر

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از ایکنا، نشست علمی «تربیت اعتقادی و چالش‌های معاصر» دیروز ۲۴ شهریورماه، با حضور خسرو باقری‌نوع‌پرست، عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران در سالن کنفرانس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد.

باقری در آغاز سخنانش گفت: بودجه و نیروهای عظیمی صرف تربیت اعتقادی و دینی شده، اما نتیجه بسیار کم است و بنابراین اشکالی در کار است. وقتی شما موادی در کارخانه مصرف می‌کنید اما دستاوردها به اندازه لازم نیست اشکالی وجود دارد و باید اشکال را پیدا کرد و بدون آن به نتیجه نمی‌رسیم.

وی تصریح کرد: برخی از علل، به مسائل عمومی بازمی‌گردد. در خصوص پژوهش همین وضعیت وجود دارد ما پژوهشگران زیادی داریم، اما پژوهش به نسبتی که باید باشد وجود ندارد. بین نظر و عمل گسیختگی وجود دارد که نوعی بیماری است که کلا در جامعه ما وجود دارد و علل مختلفی دارد. مسئله دیگر مسئله تکرارهای بسیار است که به صورت دانسته و نادانسته صورت می‌‎گیرد. ما کارهایی که شده است را دوباره انجام می‌‎دهیم. در زمینه تربیت اجتماعی و فکری همین مسئله وجود دارد. در خصوص تربیت دینی فعالیت‌های زیادی را می‎بینیم که روی آن کارهای تکراری انجام می‎دهند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: شما گروهی دارید که می‌خواهید قرآن و تربیت دینی را مورد بررسی قرار دهید. اگر واقعا دنبال این باشیم که مسئله دیانت چه مشکلی دارد، باید مشکل را در بیاورید و پیشینه‎ها را زیر نظر بگیرد. تصور من این است که چالش‎های ما برای تربیت دینی به سه دسته چالش اساسی تقسیم می‌شود که باید مورد توجه قرار دهیم.

وی با بیان اینکه دسته اول، چالش‌‎های تئوریک است، گفت: این دسته به بنیان‎های فکری دینی بازمی‎گردد. این مسئله که خدا و معاد وجود دارد یا نه و آیا دین ضرورت دارد یا نه، به این حوزه مربوط است. این مسائل در زمانه ما به صورت خاصی مطرح می‌‎شود که علم و اندیشه‌ورزی به سطح بسیار بالایی رسیده و دانش‎ها بسیار پیشرفته‎اند. یک زیست‎شناس می‎تواند خلقت را با شواهد جدید زیر سوال ببرد. این سوالات همیشه وجود داشته‎اند و البته همیشه نو بوده‎اند، زیرا صورت‌های جدیدی پیدا کرده‌اند. امروز پیدایش جهان با مسئله بیگ بنگ در ارتباط است و تقریرهای سنتی جوابگو نیست.

باقری تصریح کرد: دسته دوم چالش‎ها عملی هستند. در بخش‎های زندگی عملی مسائلی مانند سیستم قضائی کشور، نحوه مجازات با مجرمان و… امروزه این‌ها نیز به صورت جدید و یا حقوق بشری به چالش کشیده شده‎اند. در زمان پیامبر اسلام(ص) جامعه مبتنی بر برده‎داری بوده است و مجازات‎های منبعث از زمان پیامبر(ص) است و در زمان ما ذیل حقوق مسائل دیگری مطرح شده است که با فقه پویا باید پاسخگوی اینها باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: برای مثال امروز کتک زدن در مدارس ممنوع است، اما در گذشته وجود داشت و چوب جزئی از ابزار تربیتی بود. این مسئله بدیهی و جز سیستم آموزشی بوده است. امروز معلم ما خشونت کلامی و روانی را دارد که خیلی هم تلخ است. امروز خشونت بسیار هم عمیق وجود دارد اما خشونت‎های فیزیکی بسیار مذموم است. امروز دانش‎های مدیریت مدعی اداره جامعه هستند و مدعی‎اند به روش‎های علمی باید جامعه را اداره کرد، نه به روش‎های قدیمی. مقوله سوم نیز چالش‌های اجرایی است.

وی ادامه داد: اولین نکته این است که باید در مواجهه با این چالش‌ها یک زبان مناسب برای ارتباط با مخاطبان انتخاب کرد. اینکه قرآن می‌گوید پیامبران به زبان قوم هدایت می‎کنند تنها زبان‌های رایج نیست بلکه این زبان، زبان فکری را هم در بر می‌‎گیرد. حرف بلیغ باید روشن باشد. ما ‎نمی‎توانیم با یک عده واژگان ثابت صحبت کنیم. ما اگر بخواهیم با گفتمان سنتی پیش برویم کار نادرستی است و باید بتوانیم زبان جدیدی درست کنیم.

وی افزود: من در دوره نوجوانی با کتب شریعتی آشنا شدم، یکی از دلایل موفقیت شریعتی زبان واژگان و بیان جدیدی بود که با منبری‌های رایج متفاوت بود. ما هم در این روزگار باید به این مسئله دقت کنیم.

باقری ادامه داد: همچنین ما باید چالش‎‌ها را تحقیقی حل کنیم. یک زمان است که شما از قبل تصمیم‎تان را گرفته‎اید و مخاطب می‎داند شما چه می‎خواهید بگویید، این در مخاطب تاثیر مطلوبی نمی‌گذارد. باید روی مسائل امروز تحقیقات جدیدی صورت گیرد. برای مثال در مسائلی مانند حجاب ما باید تحقیقات گسترده‌ای صورت بدهیم و به بیان مباحث تکراری نپردازیم.

عضو هئیت علمی دانشگاه تهران در پایان افزود: نکته سوم این است که ما باید رویکرد انتقادی داشته باشیم. نسل جدید می‌خواهد در همه چیز شک کند اما با عدم اجازه در این خصوص نوعی ناهمزبانی ایجاد می‌شود.

انتهای پیام/