اسلامی‌شدن بانک‌ها فقط به حذف ربا نیست

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از مهر، بانکداری اسلامی نوعی بانکداری یا فعالیت بانکی است که با احکام اسلام به‌ ویژه از دید ربا و رباخواری همخوانی دارد و در قالب اقتصاد اسلامی تعریف می‌شود. در ایران سال ۱۳۶۲ با تصویب قانون بانکداری بدون ربا فصلی از بانکداری اسلامی در کشور به مرحله اجرا درآمد. در خصوص وضعیت بانکداری اسلامی در کشورمان با محمدجواد محقق نیا، رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم و نویسنده کتاب «ساختار بانکداری اسلامی و ارائه الگوی بانکداری برای ایران» گفتگو کردیم که در ادامه می خوانید؛

محمدجواد محقق نیا، رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم، با بیان اینکه بانکداری اسلامی در واقع به مجموعه ای از مقررات و قوانینی اطلاق می شود که براساس مجموعه ای از قوانین و مقررات و ساختارها براساس مبانی مورد نظر اسلام تدوین شده باشد و برای رسیدن به اهداف مورد نظر اقتصاد اسلامی و در چارچوب قوانینی که اسلام مشخص کرده فعالیت کند، اظهار داشت: در بانکداری اسلامی، مبانی مان را از اسلام می گیریم و نقطه شروع ما براساس آن چیزی است که مورد نظر اسلام  است.

وی در تبیین بانکداری اسلامی گفت: برای رسیدن به نقطه ای که اسلام مشخص می کند که در اقتصاد اسلامی همان عدالت است، هدف بانکداری اسلامی، ایجاد عدالت در جامعه است و بانک براساس مقررات و قوانین و احکام اسلامی کار می کند. در چنین سازوکاری، به طور خاص ربا، غرر و ضرر و حرج نباید وجود داشته باشد و باید اخلاق مالی مورد نظر اسلام که عبارت از انصاف، ایثار و انفاق است نیز رعایت شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در پاسخ به این پرسش که آیا بانک های ما به شیوه اسلامی اداره می شوند یا نه، خاطرنشان کرد: به هر حال در اوایل انقلاب سعی بر این شد که حداقل نقاطی که تلاقی مستقیم با احکام اسلامی دارند مورد رعایت قرار گیرند، به همین خاطر تلاش گسترده ای صورت گرفت تا قانون بانکداری بدون ربا کاملاً تدوین شد و از سال ۱۳۶۳ بانک های ما سعی کردند که ربا را از سیستم خود حذف کنند، اما حذف ربا  بخشی از اسلامی شدن بانک هاست و همه آن نیست. البته بخش بسیار مهمی است اما همه بانکداری اسلامی حذف ربا نیست و می بایست سایر مولفه ها هم در بانکداری اسلامی رعایت شود که البته این اتفاق نیفتاد.

نویسنده کتاب «ساختار بانکداری اسلامی و ارائه الگوی بانکداری برای ایران»، یادآور شد: در بانکداری اسلامی، هم مولفه حذف ربا را داریم هم سایر مولفه ها را و در کشور ما نسبت به سایر مولفه ها و نسبت به هدف بانکداری اسلامی کمتر توجه شده است.

محقق نیا با بیان اینکه هدف از اجرای بانکداری اسلامی عدالت است، افزود: عدالت باید در همه در سطوح جامعه  اجرا شود که این اتفاق در کشور ما نیفتاده است.

 وی خاطرنشان کرد: ما گام هایی را برای رسیدن به بانکداری اسلامی برداشتیم، اما این گام ها بسیار اولیه و شاید کوتاه بوده است. باید این گام ها باید بلندتر، استوارتر و مستمر تر برداشته شود تا ما به بانکداری اسلامی مطلوب دست یابیم.

نویسنده کتاب « الگوی بانکداری اسلامی» ادامه داد: مولفه ای مثل انصاف، ایثار و انفاق در این مجموعه مورد فراموشی قرار گرفته است و شاید از نظر فقهی هم نتوانستیم به صورت کامل احکام اسلامی را رعایت کنیم. سعی کردیم با استفاده از تبصره ها با استفاده از برخی عقود مثل عقد صلح که بسیار پر کاربرد است به حذف ربا اقدام کنیم و این باعث شده که خیلی جاها، فعالیت ما صوری تلقی شود و نه واقعی.

این پژوهشگر گفت: اشکالات خیلی زیادی هم درحوزه اجرا هم در حوزه ساختار و در حوزه احکام و قوانین و مقررات وجود دارد که باید نسبت به رفع آنها اهتمام شود. آن چیزی که مهم است این است که تلقی مردم از رفتار بانک ها، اسلامی بودن آنها نیست و باید نسبت به رفع دغدغه های مردم، نخبگان و به خصوص مراجع معظم اهتمام ویژه داشته باشیم.

محقق نیا با تأکید بر سختی این کار، اظهار داشت: باید کاری جامع و دقیق انجام شود. نمی شود  بخشی را انجام دهیم و نسبت به بخش های دیگر توجه نداشته باشیم.

وی خاطرنشان کرد: قاعدتاً برای اصلاح سیستم بانکی مهم ترین کار اصلاح ساختار است تا براساس آن، رفتار سیستم بانکی نیز اصلاح شود. وقتی ساختار اجازه رفتار درست را ندهد ما هر چه فشار بیاوریم، رفتار سیستم بانکی درست نخواهد شد.

این نویسنده گفت: نمی شود لحظه ای سیستم بانکی را متوقف کرد. ما  باید یک هواپیمای در حال حرکت در آسمان را  اصلاح کنیم و تعمیر اساسی روی آن انجام دهیم و این کار خیلی سختی است و دولت، سیستم و اقتصاد جامعه ما چاره ای جز آن ندارد که این کار را تا به بن بست نرسیده و  هزینه های اصلاح ساختار آن روز به روز بیشتر نشده و جامعه  را دچار تنش های  اساسی نکرده است، انجام دهد.

انتهای پیام/