گویدش حق: نه نکردی شکر من/ چون نکردی شکر آن اکرام فن

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، متن زیر یادداشتی است که مصطفی دلشاد تهرانی استاد دانشگاه و نهج البلاغه پژوه در مورد راه های شکر خالق نوشته است:

در احادیثی چند بر امری اخلاقی تأکید شده است که جایگاهی مهم در نظامات الهی دارد و دستمایۀ رشد و بالندگی انسان است و آن به جا آوردن شکر نعمتهای الهی و نیز شکرگزاری آنانی است که واسطۀ رسیدن نعمتی به انسان و انجام دادن خدمتی به انسان اند.

سخن مشهور «مَن لَم یَشکُرِ المَخلوُق لَم یَشکُرِ الخالِق» (کسی که از مردم تشکر نکند، از خدا هم تشکر نکرده است) بیانگر آن است.
در حدیثی که شیخ کلینی در کافی از امام زین العابدین(ع) روایت کرده آمده است: َقُولُ اللهُ تَبارَکَ وَ تَعالَی لِعَبدٍ مِن عَبِیدِهِ یَومَ القِیامَهِ : أَشَکَرتَ فُلانًا ؟ فَیَقُولُ: بَل شَکَرتُکَ یَا رَبِّ. فَیَقُولُ: لَم تَشکُرنِی إِذ لَم تَشکُرهُ. خدای تبارک و تعالی در روز قیامت به یکی از بندگان خود فرماید: آیا از فلان کس تشکر کردی؟ گوید: [نه]، بلکه از تو تشکر کردم ای پروردگار من. خداوند فرماید: چون از او تشکر نکرده ای، از من هم تشکر نکرده ای !

در حدیث امام رضا(ع) که شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا روایت کرده آمده است : مَن لَم یَشکُرِ المُنعِمَ مِنَ المَخلُوقِینَ لَم یَشکُرِ اللهَ عَزَّوَجَلّ. هر که در ازای نیکی و بخشش مردم تشکر نکند، از خدای ارجمندِ والامرتبه نیز تشکر نکرده است .

در حدیثی دیگر نیر که شیخ صدوق در کتاب الخصال از امام رضا (ع) نقل کرده دربارۀ یکی از نمونه های برجستۀ این امر آمده است: إِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ أَمَرَ بِالشُّکرِ لَهُ وَ لِلوالِدَینِ، فَمَن لَم یَشکُر والِدَیهِ لَم یَشکُرِ اللهَ.

خدای ارجمندِ والامرتبه به شکرگزاری خود و پدر و مادر فرمان داده است. پس کسی که از پدر و مادر خود تشکر نکند، از خدا هم تشکر نکرده است .

ملای روم گوید: شکرگزاری نسبت به کسی که به انسان خدمتی کرده شکرگزاریِ خداوند است، زیرا خداوند است که به آن شخص توفیق خدمت داده و او را واسطۀ رساندن آن خدمت کرده است ؛ و فرو گذاشتن و رها کردن چنین شکری، بی گمان به منزلۀ پشت کردن به شکر الهی است که شکر مخلوق به شکر خالق پیوند یافته است.

ملای روم سفارش می‌کند که انسان در عین اینکه باید شکرگزار نعمت هایی باشد که خدا بدو ارزانی داشته، باید شکر گزار واسطه های رساندن نعمت ها نیز باشد و از آنان به نیکی یاد کند. به عنوان مثال، اگر چه مهر و محبت مادر از سوی خدا و عطیّۀ اوست، ولی انسان باید شکر این مهر و محبت را نسبت به مادر به جا بیاورد و قدردان و خدمتگزار او باشد. بر همین اساس است که خداوند دربارۀ پیامبر اکرم فرموده است: «صَلُّوا عَلَیهِ» بدو توجّه کنید ، زیرا که آن حضرت چاره ساز امور مردمان و راهنمای ایشان بوده است .

در قیامت خداوند از بندگان دربارۀ نعمتها پرسش می کند که با آن نعمتها چه کردند؟ بندگان گویند: پروردگارا، از دل و جان شکر نعمتهایت را به جا آوردیم که تو منشأ همۀ آن رزق و روزی‌ها بودی. خداوند به آنان فرماید: خیر ! شما شکر مرا به جای نیاوردید، زیرا شکرِ آن کسانی را که به شما خدمت کردند و واسطۀ رساندن نعمت های من بودند و شما از دست آنان روزی خوردید، به جا نیاوردید. پس شما نسبت به خدمتگزاران و بخشندگانِ نکوکار ، ظلم و ستم روا داشته اید. مگر این گونه نبود که به واسطۀ آنان و از دست ایشان به شما رزق و روزی رسید ؟ پس چگونه مدعی هستید که شکر مرا به جای آورده اید؟!

شکر او شکرِ خدا باشد یقین
چون به احسان کرد توفیقش قرین

ترکِ شکرش، ترکِ شکر حق بود
حقّ او لا شک، به حق ملحق بود

شکر می کن مر خدا را در نعم
نیز می کن شکر و ذکر خواجه هم
رحمت مادر، اگر چه از خداست
خدمت او هم فریضه ست و سزاست
 زین سبب فرمود حق صَلُّوا عَلَیه
که محمد بود مُحتالٌ اِلَیه
در قیامت بنده را گوید خدا:
هین چه کردی آنچه دادم من تو را؟
گوید: ای رَب ! شکر تو کردم به جان
چون ز تو بود اصل آن روزیّ و نان
گویدش حق: نه نکردی شکر من
چون نکردی شکر آن اکرام فن
بر کریمی کرده ای ظلم و ستم
نه ز دست او رسیدت نعمتم؟

انتهای پیام/