۷ الزام اساسی در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی

پایگاه خبری – تحلیل طلیعه، اسماعیل کاکایی؛ فرهنگ و سیاست از جمله مسائلی است که در حوزه‌ اقتصاد بسیار تأثیرگذار است و در صورتی که نادیده انگاشته شوند، اقتصاد مقاومتی نمی‌تواند به تمام معنا اجرایی شود و موفق باشد. از همین رو، پرداختن به الزامات اقتصاد مقاومتی به عنوان محور اقتصادی که، دارای ابعاد اجتماعی و سیاسی است ، می تواند بسیار راهگشا باشد.

با توجه به تحریم‌های گسترده اقتصادی، نفتی، مالی، بانکی، دارویی و بهداشتی از سوی مستکبرانی چون آمریکا و کشورهای غربی، باید با عزم و اراده ملی، و درایت و مدیریت عقلانی و مسئولانه بیش از پیش دولت بار دیگر با پیروزی و سربلندی از این آزمون دشوار، انقلاب و مردم شریف ایران، سربلند بیرون بیاییم.

اقتصاد ایران دارای بخش‌ها و ظرفیت‌های اقتصادی بالقوه‌ای است که نیازمند یک برنامه بلندمدت و همه جانبه‌نگر در بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها، موهبت‌های الهی و منابع انسانی کارآمد و تحصیلکرده است تا با تخصیص بهینه این منابع، آینده اقتصادی ایمن‌تر و پررونق‌تری را برای نسل‌های بعدی رقم زند و آنچه مسلم است این که تحریم‌ها به هیچ وجه تهدیدی برای اقتصاد ایران نیست؛ مگر آنکه با مدیریت شتابزده و غیر مسئولانه و عدم توجه به ظرفیت عظیم اقتصاد ایران، بتواند مشکلات را افزون نموده و به اقتصاد کشور ضربه بزند.

الزامات اقتصاد مقاومتی

در نگاه راهبردی رهبر معظم انقلاب، اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، یک واقعیت اقتصادی است، اقتصاد مقاومتی یک بحث کاربردی است و شاخص‌های آن ریشه در عمل دارد.

القای تفکر اقتصاد مقاومتی یک تدبیر هوشمندانه است تا مدیران ارشد اقتصادی را از غفلت ایجادشده در بخش اقتصادی برهاند و رشد، توسعه، شکوفایی، تولید ملی و قطع وابستگی اقتصادی را حتی در سخت‌ترین تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی دشمنان به بار بیاورد. اقتصاد مقاومتی سبب امنیت و ثبات در اقتصاد و عدم تزلزل در برابر شوک‌های خارجی اقتصادی می شود؛ به عبارت دیگر، اقتصاد مقاومتی همان استقلال اقتصادی است که از شاخصه‌های بارز رسیدن به پیشرفت اقتصادی در پرتو عدالت اجتماعی شکل گرفته است.

دشمن در طول چند دهه اخیر، تمام ابزارهای مبارزه با تفکر جمهوری اسلامی را مورد آزمون قرار داده است و ابزاری که همواره دشمنان از آن بهره می‌جویند، مبارزه اقتصادی و تحریم‌های همه جانبه است که امروز تبدیل به آخرین و مؤثرترین ابزار دشمن شده است. ضعف اقتصاد ایران در وابستگی به اقتصاد تک محصولی نفت راه حل تحریم نفت و صنایع تکنولوژیک را پیش پای غرب قرار می‌دهد.

نفت که می‌توانست ابزار فشار ما بر غرب باشد، امروز ابزار فشار غرب بر اقتصاد ایران شده است و اینجاست که جای خالی اقتصاد مقاومتی احساس می‌شود. اقتصاد مقاومتی به دنبال پیش‌بینی مشکلات این چنینی و ارائه راه حل لازم است و مقام معظم رهبری به درستی کاهش وابستگی به صنعت نفت را یکى از الزامات اقتصاد مقاومتى بیان کردند.

توجه مسئولان و دستگاه‌ها به این مسئله مهم می‌تواند آینده اقتصادی مناسبی که در چشم‌انداز ۲۰ ساله ایران ترسیم شده است را به ارمغان بیاورد.

سبک زندگی اسلامی، الزامی برای اقتصاد مقاومتی

به عقیده بسیاری از کارشناسان، اقتصاد مقاومتی نیازمند بازنگری در شیوه و سبک زندگی مدرن به سبک اسلامی و ایرانی است؛ به طوری که موضوع توجه به سبک زندگی اسلامی ایرانی با فرمایشات مقام معظم رهبری وارد فاز تازه‌ای شده است. رهبر معظم انقلاب در یکی از دیدارهای خود با جوانان بحث کاملی را در خصوص سبک زندگی ارائه فرمودند که این فرمایشات باید به عنوان یک سند فرهنگی برای تحول در جامعه چه از سوی مسئولان و چه از سوی مردم، مورد توجه و عنایت ویژه قرار داد.

با توجه به تحریم‌های گسترده آمریکا و کشورهای غربی به نظر می‌رسد که در مقطع فعلی نیازمند یک رویکرد انقلابی و جهادی نیز در تغییر سبک زندگی هستیم.

رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها بر ضرورت دستیابی به اقتصاد مقاومتی تأکید فرموده‌اند و بسیاری از صاحب نظران و اقتصاددانان نیز معتقدند که بنای اقتصاد مقاومتی از دل رفتارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مردم بیرون می آید؛ بنابراین رابطه مستقیم و مثبتی میان اجرا اقتصاد مقاومتی در کشور و نحوه و سبک زندگی و فرهنگ اقتصادی و الگوی ذهنی و رفتاری جامعه وجود دارد و ریشه اصلاح مسائل اقتصادی در اصلاح فرهنگ اقتصادی، سبک زندگی مردم، الگوی مصرف و توسعه فرهنگ کار، تلاش و تولید ملی است.

بنابراین همانگونه که بسیاری از اقتصاددانان ریشه اقتصاد را در فرهنگ می‌دانند، به درستی رهبر فرزانه انقلاب مسیر را برای مردم و مسئولان معین فرمودند. بسیاری بر این عقیده اند که ریشه اقتصاد مقاومتی در اصلاح الگوی سبک زندگی بر اساس الگوی اسلامی و ایرانی است که اندیشمندان، نخبگان و اساتید و دانشجویان باید عزم خود را جزم کنند تا الگویی کارآمد را برای سبک زندگی اسلامی و ایرانی مردم ارائه کنند.

مردمی سازی اقتصاد، الزام اساسی پیروزی در جنگ اقتصادی

یکی از ویژگی ها و مختصات اصلی و استثنایی انقلاب ما مردمی بودن آن است. این ویژگی که از همان روزهای آغازین انقلاب به صورت ۱۰۰ درصدی همزاد و همراه انقلاب بوده است، کارآمدی و نقش بی بدیل خود را در حضور گسترده مردم در عرصه هایی همچون دفاع مقدس، مقابله با گروهک های مسلح و ضد انقلاب، مقابله با تحریم های سی ساله اقتصادی، جنگ نرم، عرصه سازندگی و سایر عرصه ها به نمایش گذاشته است.

مهمترین رکن اقتصاد مقاومتی مردم هستند و مسئولین موظف اند با اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و مردمی سازی اقتصاد که از الزامات آن فعال سازی بخش خصوصی و تعاونی می باشد، در این زمینه اقدام نمایند.

حمایت از تولید ملی

اگر تولید ملی بر مدار صحیح خود قرار گیرد و کشورمان به جایگاه و منزلت واقعی خود در عرصه اقتصادی دست یابد، ضمن این که اغلب مشکلات و تنگناهای موجود از جمله: تورم و گرانی، بی ثباتی و التهاب بازار مرتفع خواهد شد، سرمایه های ملی در مسیر صحیح خود قرار گرفته و از خروج فراوان ارز برای وارادات کالاهای مختلف جلوگیری، روحیه استغناء ملت و دولتمردان، رفاه و آسایش مردم تامین، امنیت سرمایه گذاری محقق و خطرات ناشی از تضیقات اقتصادی دشمن خنثی خواهد شد.

مقام معظم رهبری درسخنرانی تاریخ ۹۳/۱/۱ در حرم مطهر رضوی، تولید ملی را یکی از الزامات اساسی تحقق اقتصاد مقاومتی می دانند و به موارد زیر اشاره می کنند: ۱- حمایت مسئولان از تولید ملی؛ ۲- توجه صاحبان سرمایه و نیروی کار به تولید ملی؛ ۳- ترجیح فعالیت تولیدی بر فعالیت های دیگر توسط صاحبان سرمایه؛ ۴- ترویج تولید ملی توسط مردم در همه سطوح؛ ۵- ضرورت مصرف تولیدات داخلی توسط همه به ویژه مسئولان؛

اقتصاد بدون نفت، آرزویی دیرین برای کشور

یکی از الزامات و ارکان اقتصاد مقاومتی، اقتصاد بدون نفت و جلوگیری از خام فروشی است. رهبر معظم انقلاب در این خصوص می فرمایند: «ما نفت را ضایع می کنیم… خام فروشی دامی است که میراث سال های متمادی قبل از انقلاب است و متاسفانه کشور گرفتار آن شده است و باید تلاش شود که ملت ایران از این تله نجات پیدا کند» (بیانات در دیدار کارگزاران نظام ۹۱/۵/۳).

اقتصاد دانش بنیان، الزامی بی بدیل

یکی از محورهای مهم رویکرد اقتصاد مقاومتی حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان است. مبنای تولید در دنیا به تولید علم و فناوری و استفاده از آنها وابسته است. از منظر مقام معظم رهبری یکی از بهترین مظاهر و موثرترین مولفه های اقتصاد مقاومتی، شرکت های دانش بنیان اند که می توانند اقتصاد مقاومتی را پایدارتر کنند. «اگر شرکت های دانش بنیان جدی گرفته شوند و از توسعه کمی و کیفی آن ها حمایت شود، به واسطه ثروت آفرینی از طریق علم، اقتصاد کشور به شکوفایی حقیقی خواهد رسید»(بیانات در دیدار جمعی از پژوهشگران و مسئولان شرکت های دانش بنیان ۹۱/۸/۵).

مدیریت مصرف و پرهیز از اسراف و تبذیر

از نظر کارشناسان و علمای علم اقتصاد، مصرف یکی از بخش های بسیار مهم اقتصاد بوده و تبعا در سایر بخش های اقتصادی و غیر اقتصادی تاثیر شگرف دارد.

متاسفانه با وجود تاکید شارع مقدس اسلام و تاکید پیشوایان و رهبران دینی در رعایت الگوی مصرف و ضرورت عقلانی مبنی بر رعایت اقتصاد، صرفه جویی و قناعت و اجتناب از اسراف، تبذیر، تجمل گرایی و لزوم سوق دادن سرمایه های جامعه اسلامی در مسیر سازندگی و تعالی کشور، شاهد تضییع و مصرف بی رویه و بیمارگونه منابع کشور توسط آحاد جامعه و دولتمردان در بخش های مختلف هستیم.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، به‌جای اینکه دولت شروع کننده اصلاح الگوی مصرف باشد، مردم باید با درست مصرف کردن و اصلاح الگوی مصرفی خود، اجرای عملی سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را کلید بزنند که کار سختی نیست و تنها کافی است از ظرفیت‌های کنونی به‌درستی استفاده شود.

مدیریت زمان، منابع و نیروی انسانی

شاه کلید رسیدن به اقتصاد مقاومتی مدیریت وقت و زمان است که در متون دینی ما نیز بر آن تاکید زیادی شده است. همچنین بهره گیری درست از منابع، معادن خدادادی، موقعیت ژئوپولوتیکی در جهت تامین نیازها و پرورش و حفظ سرمایه های انسانی برای دستیابی به اقتصاد مقاومتی می باشد.

در پایان باید گفت در پیش گرفتن اقتصاد مقاومتی به عنوان یک راهبرد در برابر فشارها و تحریم‌های خارجی وقتی به نتیجه‌ی مطلوب خواهد انجامید که موانع بازدارنده حرکت اقتصاد به سوی اهداف تعریف‌شده در اسناد بالادستی نظیر سند چشم‌انداز ۲۰ساله و برنامه‌ی پنجم توسعه برداشته شود. از این رو، حرکت در مسیر برنامه‌های میان‌مدت و بلند‌مدت می‌تواند یکی از اصلی‌ترین راهبردهای سیاسی باشد که در اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی مفید فایده واقع شود. از طرف دیگر، موضوع پایبندی به این اسناد بالادستی از سوی مسئولین و مجریان یکی دیگر از موضوعاتی است که در صورت نگاهی سطحی به آن، لطمه‌ی قابل توجهی به اقتصاد مقاومتی خواهد زد.