پیامبر(ص) دستگاه پالایش و اصلاح را به زندگی مردم جاهلی وارد کردند

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالکریم بهجت پور عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و نویسنده تفسیر قرآن براساس ترتیب نزول، به مناسبت میلاد پیامبر اسلام(ص) و اهمیت اقدامات ایشان در مقام مصلح جامعه منحرف اعراب صدر اسلام گفت: یکی از مسائل مهم در شناخت و تحلیل عملکرد همه انبیا از جمله پیامبر اسلام تاریخ سازی آنهاست که در پیچ تاریخی مهم این قدرت را داشتند که به اذن خداوند جهت جامعه را عوض کنند و ریل گذاری های جدیدی انجام دهند که نه تنها جامعه بلکه نسل ها و عصرهای بعد از خودشان را تحت تاثیر خودشان قرار دهند.

وی افزود: پیامبران به قدری قدرت تغییر و تحول دارند که می توانند جامعه ای را که دچار انحطاط و جاهلیت پیشرفته است را به گونه ای اصلاح کنند که از آنها سربازانی فداکار برای گسترش امر دین و یاری دین تربیت کنند و این حرکت همان تحول است. تحول یعنی از حالتی به حالت دیگر منتقل شدن مانند از جاهلیت به عقلانیت، از شرک به توحید، از بی عفتی به عفت و از آلوگی به پاکدامنی.

بهجت پور بیان کرد: یکان یکان این تغییرات بسیار مهم هستند. هنر و توان انبیاء این بود که مجموعه ای از تغییرات را سامان دادند. جامعه ای که پیامبران به دست می گیرند و برای تغییر و تحول در آن سرمایه گذاری می کنند در پایان حضورشان می بینیم که ابعاد تغییر بسیار متنوع و گوناگونی داشتند.

این استاد دانشگاه گفت: کاری که انبیا و اولیای الهی انجام می دهند بسیار فراتر از عمل مصلح اجتماعی است. مصلح و رهبر اجتماعی مردم و ظرفیت های آماده را به صحنه می برود ولی انبیا ظرفیت ها را می سازند و فضاهای اجتماعی را ایجاد می کنند و سربازانی در خدمت اهداف الهی خودشان تربیت می کنند.

وی با اشاره به عملکرد پیامبر اسلام(ع) در ایجاد جامعه اسلامی گفت: به تعبیر امام علی(ع) زمانی که پیامبر(ص) کار خود را آغاز کردند هم زندگی مردم بسیار بد و هم آیین شان بسیار منحط بود. پیامبر (ص) جامعه جاهلی را متحول کرد و این به مدد قرآن کریم میسر شد زیرا قرآن پیامبر را نسبت به خودشان و معاندان و یاران شان راهبری می کرد.

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: رمز نزول تدریجی قرآن و همگام با ۲۳ سال رسالت پیامبر عظیم الشان به این دلیل بود که ایشان را در فرآیند تغییر و تحول جامعه راهبری کند و با ایشان تغییر بزرگ و تحول جاودانه را در میان بگذارد. ۱۱۴ سوره قرآن به تدریج از سوره علق نازل شد و تا سوره توبه به پایان رسید. در ۱۱۴ سوره پیامبر(ص) در ترکیب حساس و حکیمانه از آیات، رهنمودهای لازم را برای کار بزرگ شان دریافت می کردند.

وی اضافه کرد: بعد از ۲۳ سال پیامبر(ص) جامعه را در نقطه ای قرار دادند که بتواند با وجود داشته هایش به عنوان مجموعه پرثمر بین خود و دیگران به نحو شایسته ای نقش ایفا کند. در سوره فتح پیامبر(ص) و همراهان شان معرفی می شوند و در پایان سوره تعریف انجیل از پیامبر(ص) و یاران ایشان را بیان می کند که آنها همچون درخت در حال سبز شدنی است که رشد زیرزمینی دارند تا دو برگ از خاک بیرون می زند و اینکه درخت قد می کشد و ادامه پیدا می کند تا ساقه قوی کند. این درخت می تواند سرپای خود بایستد.

نویسنده کتاب همگام با وحی: تفسیر تنزیلی (به ترتیب نزول) ادامه داد: پیامبر(ص) گروهی از مسلمانان را رشد مخفی داد درحالیکه در چشم و مخالفان و معاندان پنهان بودند و به تدریج رشد پیدا کردند و در زمانی آنها را علنی کرد. پیامبر(ص) در مدینه به هنجارسازی ها پرداخت و ساقه درخت اسلام را با انواع و اقسام قوانین لازم قوی کرد تا اینکه در نهایت جامعه ای مستقل و پایگاهی برای تشکیل امت اسلامی ایجاد شد.

پیامبر(ص) زمانی که وارد مدینه شدند شرایطی فراهم شد که با جمعیت آماده و مومن و متنفر از ارزش های ضد الهی توانستند اولین پایه های حکومت اسلامی را در مدینه پایه گذاری کنند

بهجت پور با بیان اینکه حرکت دین دو وجهی است، گفت: در یک وجه دین گفتمان خود را مطرح می کند. همگام با نزول وحی می بینیم پیامبر(ص) دو حرکت را انجام داد. اول اینکه رفتارهای ضد انسانی عرب جاهلی را به رخ شان کشید و آنها را به دلیل این رفتارها سرزنش کرد و نشان داد که چقدر این جامعه منحط است و باید در آن تغییر انجام شود. در گام دوم پیامبر(ص) ارزش های خود را پایه گذاری کرد. شاید اصلی ترین ارزشی که  پیامبر عرضه کرد توحید آفریدگار بود زیرا همه پذیرفته بودند که جهان آفریده دارد و فرمود « کسی که حق آفرینش پدیده های هستی را دارد، حق تکلیف و قانون گذاری و صدور دستورالعمل برای انسان را دارد.»

وی اضافه کرد: بر این اساس پیامبر(ص) بسیاری از معارف بشری را مطرح کرد و بسیاری از اشتباهات را تغییر داد. از یک سو اشکالات و اشتباهات جامعه را مطرح کرد و از سوی دیگر دستگاه پالایش و پیرایش و اصلاح را در زندگی مردم وارد کرد که هر چه جلوتر رفت دامنه اش گسترش پیدا کرد. این حرکت ادامه داشت تا بعد از ۱۳ سالی که ایشان در مکه بودند و ۸۶ سوره در مکه نازل شد، بسیاری از زمینه های فرهنگی و بینشی و اصلاح در رفتارها را به مردم منتقل کرده بود.

نویسنده کتاب «درآمدی بر اصول تحول فرهنگی (با الهام از نزول تدریجی قرآن)» پیامبر(ص) را باعث ایجاد جریان استیضاح مخالفت با توحید دانست و گفت: پیامبر(ص) زمانی که وارد مدینه شدند شرایطی فراهم شد که با جمعیت آماده و مومن و متنفر از ارزش های ضد الهی توانستند اولین پایه های حکومت اسلامی را در مدینه پایه گذاری کنند. پیامبر در ۲۸ سوره ای که در مدینه نازل شد و ده سال زمانی که در اختیارشان بود، در هر یک از سوره ها گامی را در جهت تشکیل و تثبیت حکومت اسلامی برداشتند.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: پیامبر اسلام(ص) در سوره بقره بنا را بر این گذاشتند که پایه جامعه ایمانی در حفظ میثاق های مردم با خداست. اگر میثاق الهی شکسته شود قطعا جامعه ایمانی نخواهد بود و مثال ابلیس را بیان کردند که مومن بود و منحرف شد و جامعه ای مانند بنی اسرائیل که مومن بود و انحراف پیدا کرد زیرا میثاق هایی که با خدا داشتند شکستند و حتی اگر هویت اجتماعی و قومی پیدا کردند کارکرد مضری داشت زیرا بنی اسرائیل به شدت ضربه خورد و ضربه هم وارد کرد.

در سوره آل عمران که سومین سوره نازل شده در مدینه بر پیامبر(ص) است به انسجام داخلی مومنان توجه می شود و مراقبت از انسجام که به هواخواهی از بین نرود

این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: برای تشکیل حکومت اسلامی باید جامعه ایمانی بر میثاق هایی که با خدا می بندد بایستد. دومین سوره ای که در مدینه بر پیامبر(ص) نازل می شود انفال است. در آنجا مساله تلاش جامعه ایمانی برای اصلاح دائمی خود و مراقبت از فرصت برای تبدیل نشدن به تهدید بیان می شود. مثلا غنائم جنگی و فرصت های داده شده زمینه ای برای نزاع و درگیری داخلی نشود و جهاد بهانه ای برای دنیاخواهی نگردد.

وی اظهار کرد: قوانین الهی و فرصت هایی که در اجتماع فراهم می شود زمینه ای نشود که با یکدیگر درگیر شوند. همین دو اصل از سوره قرآن در حکومت اسلامی می تواند عبرت آموز باشد. هیچ قانونی از قوانین الهی نباید به بهانه های جدید شکسته شود و اگر در قدرت هستیم و زمینه هایی برای مان فراهم می شود موجب غرور نگردد.

بهجت پور بیان کرد: در سوره آل عمران که سومین سوره نازل شده در مدینه بر پیامبر(ص) است به انسجام داخلی مومنان توجه می شود و مراقبت از انسجام که به هواخواهی از بین نرود. مومنان دلبسته و وابسته به بیگانگان نشوند و اسرارشان را در اختیار دیگران قرار ندهند. در سومین گام در تشکیل حکومت اسلامی چقدر این نگاه که ما تا می توانیم به خود و ظرفیت های درون زا تکیه کنیم و گرد داشته های مان یعنی قرآن و پیامبر و اهل بیت جمع شویم، کمک کننده است.

این محقق و نویسنده کشورمان در پایان گفت: توصیه بر انسجام و وحدت و تلاش برای اینکه جامعه از نظر خواست ها دو دسته نشود، آمده است. اگر قرآن را بر اساس سیر نزول آن مطالعه کنید می بینید که به خوبی می توان پایه های شکل گیری جامعه و حکومت اسلامی را توضیح و تبیین کرد و می توانیم بر دروازه های تمدن سازی و قله تغییر جهانی بشینیم.  

انتهای پیام/