نهضت تولید علم

 به گزارش «خبرنگار پایگاه تحلیلی طلیعه» زهرا شمیرانی؛ هر کشوری برای تحقق آرمانهای خود نیاز به ابزارها ولوازمی دارد که مبتنی بر آنها بتواند به تعالی و پیشرفت دست یابد.انقلاب اسلامی نیز برای حفظ و بالندگی اهداف و دستاوردهای خود باید به استقلال و اقتدار ناشی از توانمندی های درونی خود بیندیشد.

یکی از اهداف بلند مدت و بنیادین انقلاب اسلامی ما نیل به استقلال اعم از سیاسی و فرهنگی بود که با استقرار نظام جمهوری اسلامی این هدف در حوزه ی سیاست محقق شد اما در حوزه ی فرهنگ مع الصف در وضعیت مطلوبی به سر نمی بریم.شعار «نهضت تولید علم و جنبش نرم افزاری» که از سوی رهبر انقلاب در دهه ی قبل صراحتاً به آن تأکید و تصریح شد ابزار تحقق آن هدف والا اما به غایت نرسیده انقلاب اسلامی است.

کتاب « نهضت تولید علم» نوشته محمد حسن جعفر زاده مشتمل بر ۲ بخش است :

بخش اول دیدگاه نویسنده در حوزه جنبش نرم افزاری است و در بخش دوم به معرفی و تشریح دیدگاه فرهنگستان علوم اسلامی به عنوان یکی از مدعیان پرچم دار و مطالبه گران جدی این نهضت پرداخته است.بخش دوم کتاب که مورد توجه نوشتار حاضر است دربردارنده مقالات متعددی است و در مجموع آنچه از این بخش کتاب «نهضت تولید علم» به دست می آید. مواردی از قبیل : جایگاه،ضرورت،اهداف،مفهوم،گستره مبانی،اصول و راهکارهای مطرح در جنبش نرم افزاری ( از دیدگاه فرهنگستان) است.

بخش دوم کتاب جعفر زاده ۸ فصل دارد که عناوین آن عبارتند از: ضرورت تولید نهضت علم در نسبت دین و مدرنیته،مفهوم علوم دینی از نگاه محبت الاسلام میرباقری،نهضت تولید علم راه حل تعارض علم و دین،مبانی غرب شناسی نهضت نرم افزاری، راهکارهای تحقق جنبش نرم افزاری ، نمونه ای روش تحقیق فرهنگستان، انحراف تا شعاع ۱۸۰ درجه وفصل آخر با عنوان نابغه قرن.

نویسنده در فصل آخر به معرفی شخصیت سید منیرالدین هاشمی حسینی مؤسس فرهنگستان علوم انسانی پرداخته و در فصل هفتم مقاله ای مندرج در یکی از روزنامه را که اتهامی ناروا به سیدمنیرالدین وارد کرده به نقد کشیده است.ما اجمالاً به مرور فصل۱ ،۲ ،۳ و ۵ خواهیم پرداخت .

در فصل اول جعفر زاده ضرورت نهضت تولید علم را در دو سطح بین الملل و ملی بررسی می کنیم.علت ضرورت نهضت در سطح فراملی را مصادره مقدورات جهان اسلام،رفع ناکارامدی دین،جلوگیری از انزوای دین و دوری از دین تلقی که اسلام بدون سازوکار عملی و علمی صرفاً یک مزاحم در تعاملات اجتماعی است؛می داند.در سطح ملی نیز ایجاد نهضت تولید علم را راه حل خروج از وضع تشتت و دوگانه فعلی می داندو همچنین اصلی ترین بحران کشور که از دید نگارنده کتاب همانا اتحام به روحانیت مبنی بر سوء استفاده از قدرت است.تنها با تولید علوم بومی و بیشتر انسانی رفع می شود و همین تولید علم را راه جلوگیری از حذف دین در جامعه و مقابله با تبدیل ارزش به ضد ارزش می دانند.

در فصل دوم،جعفرزاده ـ شاگرد مکتب سید منیر ـ از مفهوم علوم دینی در نگاه میر باقری می گوید.او ابتدا تفاوت علوم مسلمین با علم اسلامی را تشریح می کندT میر باقری و هم مسلکان او بر این باورند که در میان علوم موجود فقط علم فقه،اسلامی است و به طور اخص فلسفه مسلمین را کاملاً ناثواب می دانند.( دانستن این نکته ضروری است که نقل دیدگاه رئیس ملکی فرهنگستان علوم اسلامی لزوماً به معنای تأیید این نظریه نیست و چه بسا اشراف بر کنه نظر طرفداران این دیدگاه ، مخاطب را با پیامدهای قبول آم اشنا می کند ).سپس شاخص های علوم اسلامی و اولی ترین آنها یعنی کارآمدی در جهت اسلام و نیاز مسلمین را ذکر می کند و اینگه این توسعه باید توسعه عبودیت باشد و از سویی علمی را اسلامی می داند که هماهنگی منطقی و متدیک و روشمند با وحی را داشته باشد.البته در این قسمت میرباقری و به تبع آن جعفر زاده به ابهام سخن می گویند و به نظر می رسد که نظریه شان به همین اندازه مبهم است.فقط آنچه روشن است این است که میرباقری با نظریه معرفت شناسی مبتنی بر کشف واقع مخالف است.و وحی را محور تولید علم می داند.

نویسنده «نهضت تولید علم » در فصل سوم، نهضت تولید علم را راه حل ادعای تعارض علم و دین دانسته است.با توجه به نگاه نویسنده که در ادامه ی نگاه فرهنگستان است ، علم نه تنها تولید کردنی است و کشف واقع نیست بلکه انسان آن را متناسب با نظام نیرومندی های خود تولید و بازشازی می کند.اصحاب فرهنگستان قائلند در علوم پایه نیز ما دو نوع علم داریم یعنی ریاضی و فیزیک دینی وغیر دینی چراکه علوم پایه مقدمه علوم تکنیکی و دستاوردهای بعدی هستند.آنان معتقدند که در صورت عدم تولید علم اسلامی و اکتفا به فقه موجود و علوم سکولار در اداره نظام اسلامی تعارض دائمی علم و دین / دنیا و اخرت باقی می ماند.

در فصل پنجم محمد حسن جعفر زاده راهکارهای نظری و عملی تحقق جنبش نرم افزاری از دیدگاه فرهنگستان را به تفصیل توضیح داده است که ما در این مکتوب به برشماری تیتر وار و اجمالی راهکارهای عملی می پردازیم.

۱- مدیریت شبکه تحقیقات که ویژگی های فوق را داراست :
الف/ توسعه نظام اجتماعی
ب/ افزایش سرعت تولید علم
ج / ایجاد مشارکت تحقیقاتی در هماهنگ سازی نظام تحقیقات اجتماعی بر محور ارزش های الهی)

۲- بانک جامع اطلاعات که دارای چنین ساختاری است
( الف / اطلاع یابی ب / اطلاع پردازی / اطلاع رسانی)

۳- مناظره سازمانی با این ارگان
( الف / هیئت مدیره ب/ هیئت علمی ج/ هیئت نظارت در گروههای موافق و مخالف و / موضوع گفتگو )

پس از توضیح مبسوط این راهکارها توسط نویسنده در فصل ششم نمونه ای از روش تحقیق پیاده شده فرهنگستان به عنوان نمونه کار عملی آورده شده که از ارائه اش در این گزارش خودداری کردیم.

کتاب «نهضت تولید علم با نگاهی به دیدگاههای فرهنگستان علوم اسلامی» نوشته محمد حسن جعفر زاده به سال ۱۳۸۵ توسط انتشارات فخر ولایت ناشر تخصصی آثار فرهنگستان در ۳۳۶ صفحه به چاپ رسیده است.