نگاهی به کارنامه علی شریعتمداری، چهره ماندگار

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، مرحوم علی شریعتمداری مدرک کارشناسی فلسفه را از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد را از دانشگاه میشیگان و دکترا را از دانشگاه تنسی دریافت نمود. وی استاد دانشگاه شیراز و دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد بود. شریعتمداری تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهر شیراز به پایان رسانید و موفق به اخذ درجه لیسانس در دو رشتهٔ فلسفه و علوم تربیتی در سال ۱۳۳۲ و علوم قضایی در سال ۱۳۳۵ شد. وی کارشناسی ارشد رشته آموزش متوسطه را در سال ۱۳۳۶ از دانشگاه میشیگان و دکترای فلسفه، تعلیم و تربیت و برنامه‌ریزی درسی را در سال ۱۳۳۸ از دانشگاه تنسی دریافت کرد.

ارائه سالها خدمات آموزشی

مرحوم شریعتمداری خدمات آموزشی خود را از آموزش و پرورش آغاز کرد و طی سال‌های ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۸ به عنوان آموزگار و از سال ۱۳۳۰ لغایت ۱۳۳۵ به‌عنوان دبیر به تدریس پرداخت. وی از سال ۱۳۳۹ به عنوان دانشیار علوم تربیتی دانشگاه شیراز و از سال ۱۳۴۳ به عنوان استاد علوم تربیتی دانشگاه اصفهان به تدریس مشغول شد و طی سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۶ به عنوان استاد مدعو در دانشگاه‌های ایندیا و تنسی نیز به تدریس مشغول بود. شریعتمداری از سال ۱۳۵۸ تاکنون استاد تعلیم و تربیت در دانشگاه تربیت معلم تهران است.

وی به پاس خدمات علمی و فرهنگی، مدال درجه یک علمی و نشان درجه یک تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران و لوح چهره ماندگار علمی کشور را نیز دریافت کرده بود.

از مهمترین سمت‌های اجرایی شریعتمداری سرپرستی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان، عضویت در ستاد انقلاب فرهنگی، سرپرستی گروه علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سرپرستی گروه‌های برنامه‌ریزی در شورای عالی برنامه‌ریزی، کمیته علوم تربیتی، شورای خبرگان بدون مدرک، و عضویت در هیئت مرکزی گزینش استاد، شورای آموزش و پرورش، و ریاست فرهنگستان علوم جمهوی اسلامی ایران بوده است. دکتر شریعتمداری همچنین عضو شورای پژوهش‌های علمی کشور، سرپرست مؤسسه تحقیقات تربیتی دانشگاه تربیت معلم و عضو شورای پژوهشی دانشگاه اصفهان بوده است. وی سابقه عضویت در هیئت رئیسه انجمن‌های ایرانی تعلیم و تربیت، فلسفه تعلیم و تربیت، و نیز انجمن روانشناسی ایران را دارد. وی مدیر مسئول چهار مجله علمی بوده است.

آثار علمی و پژوهشی شریعتمداری

تالیفات و آثار شریعتمداری نشان از جامع بودن شخصیت این چهره دانشگاهی است و همه کسانی که با شریعتمداری از نزدیک کار کرده‌اند، وی را با صفاتی مانند تدین، سخت کوشی، صداقت ستوده‌اند.

شریعتمداری مؤلف ۲۴ جلد کتاب، مترجم ۶ عنوان کتاب، مؤلف ۷۰ عنوان مقاله علمی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و مترجم ۱۸ مقاله و مجله علمی بوده است.

از جمله آثار علمی مرحوم شریعتداری می توان به کتاب‌های آموزش در حوزه و دانشگاه، روشنفکر کیست؟، تعلیم و تربیت اسلامی، جایگاه علوم انسانی در تولید علم، چگونگی ارتقاء سطح علمی کشور، نقد و خلاقیت در تفکر، نقد آرا برخی از دانشمندان معاصر و… اشاره کرد.

کتاب «تعلیم و تربیت اسلامی » از این نویسنده، پس از تعریف ساده و کوتاه و گویا در خصوص مسائل تعلیم و تربیت، مکان آن، در فرهنگ تربیتی، به بعد انسان شناختی مسئله می پردازد و نظام تربیتی اسلام را با نظام های شرق و غرب مقایسه می کند.
در مبحث ویژگی های نظام تربیتی اسلام به پنج جنبه تربیتی: الهی، هدایتی، پویایی، عقلانی  و  انقلابی اشاره کرده است.
در این کتاب دو روش آموزش یکی طریق عادت دادن و یکی طریق تربیتی، ارائه شده که طریق عادت دادن همان آموزش های مکتب سلوک و رفتار است که بوسیله پاولف روسی مطرح گردید و طریق تربیتی بیشتر بر نقش فکر و تعقل تکیه دارد.
همچنین هدف های تربیتی اسلام نیز که به استنادات قرآنی و روایی مخصوصاً از نهج البلاغه آمده است بخش قابل توجهی از این کتاب است.
این هدف ها بطور خلاصه شامل پرستش خدا، به عنوان هدف اساسی، تقوا، آزادی، حکمت و تعلیم آن، پرورش روح عدالت خواهی، تکامل انسان، مستقل نمودن فرد، مسئولیت دادن به او،  تغییر رفتار انسان،  روحیه برادری و همکاری،  دوستی با ملل دیگر، پرورش نیروی فکر، پرورش روح جمع گرائی، پرورش شخصیت اخلاقی و … است.
روش های تربیتی در این کتاب نیز در مولفه های: تلفیق علم و عمل،  توام ساختن ایمان و عمل،  تربیت عملی،  روش عقلانی در تربیت اسلامی،  امر به معروف و نهی از منکر،  جهاد به عنوان یک روش،  پاداش و تنبیه، توبه به عنوان روش تربیتی،  پند و اندرز، ذکرمثل،  ذکر قصه و سرگذشت اقوام و ملل و دعا و نیایش آمده است.

مرحوم شریعتمداری در کتاب «چگونگی ارتقاء سطح علمی کشور» هم شرح مختصری  برعوامل و موانع رشد علمی در ایران داده است.

نگارنده در ابتدا این موانع را در قالب دو بخش «موانع فکری و فرهنگی » و «موانع سیاسی و اجتماعی» تقسیم کرده و طی آن، این نکات را عنوان کرده است : ضعف اعتماد به نفس، تقلید، خودباختگی، حیرت زدگی، فقدان فرهنگ علمی، شیوه کاسب‌کاری، ضعف علوم انسانی در کشور، ضعف خرد جمعی، فقدان فرهنگ کار، امنیت و منزلت اجتماعی، جدایی صنعت و دانشگاه، افت کیفیت آموزشی و پژوهشی و غیره .

وی درباره نحوه ارتقای سطح علمی این راه‌کارها را مطرح می‌سازد: شیوه آموزش باید به صورت شیوه پژوهش درآید و شاگرد خود به بررسی مبحث علمی و نحوه تدوین آن بپردازد و از این طریق با روش پژوهش آشنا شود. همچنین تنها به بالا رفتن سطح محفوظات دانش‌آموزان و دانشجویان توجه نشود. باید از سرخوردگی نیروهای نخبه جلوگیری کرده و روحیه کار جمعی را افزایش داد. باید سرمایه‌گذاری در بخش‌های علمی و تحقیقاتی را افزایش داد. همچنین مشکل کتاب‌های درسی و تالیف کتاب‌های درسی باید از جانب متخصصان تعلیم و تربیت بررسی شود.

انتهای پیام/