| امروز جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ |
سرخط خبرها:

حمید وحید در خانه اخلاق پژوهان جوان تبیین کرد؛


چیستی دلایل ادراکی و ارتباط آن با اخلاق

حمید وحید گفت: مفهوم دلیل ممکن است با اخلاق ارتباط داشته باشد. به عنوان معرفت شناس فکر می کردم بحث دلیل حوزه ای مختص به معرفت شناسان است ولی بعد برای من مشخص شد حوزه دلیل در فلسفه اخلاق است و کارهای زیادی در فلسفه اخلاق و فرا اخلاق در مورد دلیل به عنوان موضوع خاص و مستقل شده است.

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از خانه اخلاق پژوهان جوان، حمید وحید رئیس پژوهشکده فلسفه تحلیلی پژوهشگاه دانش های بنیادین (IPM) در بیست و نهمین کارگاه فلسفه اخلاق در خانه اخلاق پژوهان جوان، این پرسش را بررسی کرد که دلایل ادراکی چیستند و چه ارتباطی با اخلاق دارند؟

وی در این جلسه گفت: بحث من از جهت بررسی مفهوم دلیل reason است که ممکن است با اخلاق ارتباط داشته باشد. به عنوان معرفت شناس فکر می کردم بحث دلیل حوزه ای مختص به معرفت شناسان است ولی بعد برای من مشخص شد حوزه دلیل در فلسفه اخلاق است و کارهای زیادی در فلسفه اخلاق و فرا اخلاق در مورد دلیل به عنوان موضوع خاص و مستقل شده است.

وحید افزود: ابتدا بحثی راجع به دلیل و reason می کنم و بعد بحث را به perception و ادراک حسی مربوط می کنم. دلیل را می توان به سه دسته تقسیم کرد یا به طور دقیق تر می توان گفت دلیل سه نقش می تواند داشته باشد؛ هنجاری normative، تبیینی explanatory ، انگیزشی motivating. چیزی که مورد نظر ماست و دلیل قرار است دلیل آن باشد دو چیز است؛ باور داشتن و عمل کردن. یعنی گاهی از دلیل برای حصول یک باور صحبت می کنید و صحبت در مورد صحیح بودن باور است و گاهی از دلیل برای انجام یک عمل صحبت می کنید که صحبت از درست بودن کاری نسبتت به بقیه افعال است. برای توجیه صحیح بودن باور و انجام کاری اشاره به دلیل می کنید و بنابراین نقشی که دلیل دارد قدرت هنجاری normative force است و به واسطه  این قدرت هنجاری دلیل شما را به سمت باور یا فعلی که باید انجام دهید هدایت می کند.

رئیس پژوهشکده فلسفه تحلیلی  گفت: به واسطه  قدرت هنجاری دلایل مفاهیم باید و مجاز بودن نیز حاصل می شوند و به شما می گویند تحت این شرایط داشتن این باور مجاز است یا باید این عمل را انجام دهید چون کار دلیل این است که به شما بگویند در شرایط خاص داشتن کدام باور یا انجام کدام عمل صحیح است.

وحید تصریح کرد: مشخصه اصلی درست بودن، باور مفهوم صدق و مطابقت با واقع است. لزوماً این طور نیست که داشتن دلیل صدق باور را تضمین کند بلکه داشتن دلیل به این معنی است که احتمال صدق بیشتر است. دلایل معمولاً از سنخ استقرایی و دلایل ضعیف هستند. البته منظور از این دلایل دلایل معرفتی هستنند، نوع دیگر دلیل دلایل عملی pragmatic است و خیلی ها این نوع دلیل را دلیل باور قلمداد نمی کنند چون ارتباطی با صدق ندارد و توجیه عملی است. در مورد افعال درست بودن فعل برمی گردد به نظر شخص در مورد این که چرا فعل با ارزش است، دلایل افعال person relative است و ممکن است نسبت به اشخاص دلایل تغییر کنند. نکته دیگری که مطرح می شود این است که دلایل عام هستند یا نسبی؟ در مورد دلیل باور ها به نظر می آید دلایل معرفتی دلایل عام هستند

وی اضافه کرد: ولی درمورد افعال می گوییم دلایل افعال شخصی personal هستند. البته دلایل دیگری هستند که فلاسفه اخلاق معتقدند دلایل عام هستند و آن ها دلایل اخلاقی هستند.برمی گردیم به سه نقشی که دلایل می توانند داشته باشند. وقتی سؤال از چرایی داشتن باور و انجام فعل می کنید، از دلایل تبیینی پرسش می کنید. دلیل باید عمل شما و باور شما را تبیین کند، البته دلیل تبیینی ابتدا باید دلیل معرفتی باشد. دلایل انگیزشی زیر مجموعه ای از دلایل تبیینی است به تعبیر دیگر هر دلیل انگیزشی یک دلیل تبیینی است ولی هر دلیل تبیینی لزوماً دلیل انگیزشی نیست.

وحید با بیان اینکه دلایل هنجاری قسمت مهم بحث است که با دلایل ادارکی مرتبط می شود، گفت: دلایل هنجاری دلایلی هستند که به نفع یک کار یا به نفع داشتن باور هستند. کار اصلی دلایل هنجاری قدرت هنجاری شان است و حصول باور یا انجام فعل را توجیه می کنند. دلایل هنجاری دو نوعند یا فقط وجود دارند یا در اختیار شخص هستند و شخص از دلیل آگاهی دارد. دلایل وقتی توجیهی هستند که از نوع دوم باشند و شخص از آن ها اطلاع داشته باشند. صرف داشتن گرایش گزاره ای نسبت به دلیل کافی نیست برای این که بگوییم شخص دارای دلیل است و باید چیزی بیشتر از گرایش گزاره ای نسبت به دلیل حاصل شود و آن treating as a reason است، یعنی نه فقط به گزاره باور داشته باشید بلکه باید آن گزاره را به عنوان دلیلی برای باور یا انجام فعل محسوب کنید یعنی آن را به عنوان دلیل ببینید. این چه چیزی است که باید به شخص اضافه شود تا گزاره ای را به عنوان دلیل قلمداد کند و این نیرو را احساس کند که فعل را انجام دهد؟  این طور نیست که اضافه کردن باور کافی باشد بلکه لازم است از مفهوم disposition استفاده کنید که معرفت به چگونگی است و توانایی است که افراد می توانند داشته باشند.

انتهای پیام/

کد خبر : 38089
تاريخ ثبت خبر : 13 دی 1395
ساعت بارگزاری خبر : 12:01
برچسب‌ها:

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)