کاهش اختلافات میان مسلمانان راه تحقق تمدن نوین اسلامی

علی غفرانی عضو هیئت علمی و دانشیار تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه بوعلی سینا در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، درخصوص اندیشه ایجاد تمدن نوین اسلامی گفت: اندیشه ایجاد چنین تمدنی به اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی مربوط می شود. دولت های سرزمین های اسلامی مانند عثمانی و قاجار دارای ضعف های ساختاری شده بودند و تعداد اروپایی ها هم با حمله ناپلئون و هجوم انگلیسی ها و پرتغالی ها به مناطق مسلمان نشین زیاد شده بود و مسلمانان را در مقابل فرهنگ جدید قرار دادند.

وی افزود: بعد از مسافرت مسلمانان به کشورهای اروپایی و آشنایی با سبک زندگی آنها، سوال هایی درباره نحوه زندگی صحیح مسلمانان و مسیحیان مطرح شد؟ در اثر برخورد جهان اسلام با جهان غرب عده ای از متفکران مسلمانان به این نتیجه رسیدند که برای ماندگاری در سطح جهانی باید تمدن نوین اسلامی را پایه گذاری کنند و بر این باور بودند که اسلام ظرفیت تمدن سازی را دارد و این اندیشه زمانی تقویت شد که کسانی از مصر و سوریه به اروپا سفر کرده و پیشرفت آنها را دیده بودند و از حضور مسلمانان در معادلات جهانی نا امید بودند. به همین علت طرفداران تمدن اسلامی برای موجودیت جهان اسلام اندیشه تمدن نوین اسلامی را مطرح کردند.

غفرانی در تفاوت فرهنگ اسلامی و تمدن اسلامی گفت: تمدن نوین اسلامی شکل نگرفت بلکه اندیشه آن ایجاد شد. تمدن نوین اسلامی از ۲۰۰ سال گذشته که مطرح شد تا به الان شکل نگرفته بلکه در حد یک اندیشه باقی مانده است. ایجاد تمدن نیازمند ابزارهایی از جمله قدرتمند شدن حکومت های مسلمان است اما ما چنین قدرتی را در دنیای معاصر نمی بینیم.  تمدن اسلامی در حال حاضربه عنوان اندیشه تبیین می شود و مبانی نظری و اقتصادی آن در حال شکل گیری است.

تمدن اسلامی مبتنی بر ارزش های فرهنگی اسلام است

عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا با بیان اینکه فرقی میان تمدن و فرهنگ وجود ندارد، افزود: متفکران ما بین تمدن و فرهنگ تفاوتی قائل نیستند و معتقدند تمدن تبلور فرهنگ است و فرهنگ را نرم افزار و تمدن را سخت افزار می دانند. هر تمدنی پشتوانه و زیرساخت فرهنگی دارد و تمدن اسلامی هم مبتنی بر ارزش های فرهنگی اسلام است که در آموزه های دینی ما اعم از قرآن و حدیث تبیین شده است به همین علت تمدن تبلور ارزش هایی است که در فرهنگ مطرح می شود.

غفرانی تمدن نوین اسلامی را مدیریت پذیر دانست و گفت: اسلام فرهنگ تمدن ساز بود پس ما فرهنگ و زیرساخت فکری تمدن نوین اسلامی  را داریم. تمدن پدیده ای اجتماعی و انسانی است و همه پدیده های اجتماعی و انسانی هم زمان بر هستند. به عنوان مثال کشور آمریکا در طی سالها توانست اندیشه لیبرالیسم را به کرسی بنشاند.

زمان، عاملی تاثیرگذار برای مدیریت پدیده فرهنگی و تمدن

وی اضافه کرد: زمان عامل مهمی برای مدیریت پدیده فرهنگی و تمدن است و گاهی سه نسل زمان باید برای این پروسه طی شود. مسلمانان دغدغه مند در سطح مدیریت هم باید متوجه زمان بر بودن پدیده های اجتماعی باشند تا بتوانند تمدن نوین اسلامی را مدیریت کنند. اکنون نیز ظهور جنبش های اسلامی در کشورهای اسلامی بر اساس اندیشه امیدواری و حوصله در حال پیشروی است.

غفرانی با اشاره به الگوسازی تحقق تمدن نوین اسلامی گفت:  در آموزه های اسلامی همه موارد برای تمدن سازی وجود دارد اما در استفاده درست از آنها با کمبودهایی روبرو هستیم. با مشاهده تاریخ مسلمانان می بینیم که در خیلی از موارد آموزه های اسلامی با نگاه سلفی، در مسائل عبادی و احکام شرعی خلاصه شده است درحالیکه تمدن نیاز به دید باز و حوصله دارد. متکلم مسلمان در گذشته برای مسائل جامعه تعیین تکلیف ومخالف خود را تکفیر می کرد درحالیکه برای پیشبرد تمدن نوین اسلامی باید به الگوی زندگی پیامبر توجه شود.

دانشیار تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه بوعلی سینا اضافه کرد: سه ویژگی در زندگی پیامبر به فراموشی سپرده شده است. دیپلماسی، ضعف اخلاقی و تحمل نکردن جریان مخالف ویژگی های فراموش شده از زندگی پیامبر هستند.  الگوی رفتاری پیامبر در تحمل مخالفان و برخورد دیپلماتیک بسیار اهمیت مهمی در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی است.

وی اولین گام برای تحقق تمدن نوین اسلامی را برشمرد و گفت: با نگاهی به روند تحولات در دنیای معاصر، معرفی صحیح اسلام و پایبندی مسلمانان به آموزه های آن از مهمترین اقدامات در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی محسوب می شود. تفسیر به رای ها در طول تاریخ ضربه های سنگینی به اسلام زده است بنابراین مسلمانان باید اخلاق و الگوهای اجتماعی را تقویت کنند.

وی افزود: در حال حاضر دنیا به نام علم و دانش بدترین جنایت ها را پوشش می دهد. ما زمانی می توانیم نام مسلمانان را در جهان مطرح کنیم که فرهنگ و تمدن اسلامی را در قالب علمی مطرح کنیم. میزان آگاهی و کاستن از اختلافاتی که میان فرقه های مختلف مسلمان در طول تاریخ پیش آمده در این راه از ضروریات است.

کاهش اختلافات میان مسلمانان راه تحقق تمدن نوین اسلامی

وی با بیان اینکه کاهش اختلافات میان مسلمانان راه تحقق تمدن نوین اسلامی است، افزود: اندیشه های اندیشمندان و توصیه های رهبر معظم انقلاب در باره کنار گذاشتن اختلافات مذهبی راه شروع ایجاد تمدن اسلامی است.

غفرانی سبک زندگی در هر تمدنی را نشات گرفته از فرهنگ آن جامعه دانست و افزود: به دلیل غفلت از آموزه های دینی، نقش الگوهای اسلامی در زندگی کمرنگ شده و در عین حال الگوهای غربی سبک زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده است.

وی در پایان با تاکید بر لزوم الگوسازی از آموزه های اسلامی در سبک زندگی، تصریح کرد: رفتارها و شیوه زندگی ما تطبیقی با اصول اسلامی ندارد به عنوان مثال فسادهای مالی و یا اصراف هایی که شاهد آن هستیم، هیچ ارتباطی با اسلام ندارد بنابراین سبک زندگی در تمدن اسلامی باید از الگوهای زندگی غربی که ما را احاطه کرده، جدا شود.

انتهای پیام/