پیام پیامبر(ص) نسخه جهانی، عمومی و انسان‌پسند بود

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، بعثت پیامبر مکرم اسلام(ص) بالاترین واقعه در دین اسلام بود که به دنبال خود نزول قرآن کریم را در پی دشت. پیامبر اسلام(ص) با بعثت خود در روزگار تاریک و سیاه شبه جزیره عربستان که فساد و ستم و برده داری ملاک برتری در آن نقطه محسوب می شد، رحمت و نور به ارمغان آورد. انسان معنای انسانیت را دریافت و به مرتبه متعالی خود آگاهی پیدا کرد.

پیامبر عظیم الشان و رحمه اللعالمین(ص) از عرب جنگجو و جاهل، مسلمان از خود گذشته ای را تربیت کرد که به برادر دینی خود رحم می کند، الگویی که هرگز قبل از بعثت در میان آن قوم دیده نمی شد.

پیامبر(ص) دین مبینی نه برای شبه جزیره عربستان و اعراب بلکه به همه نوع بشر هدیه کرد که اکنون بعد از گذشت ۱۳۰۰ سال از بعثت ایشان، منادی حق و راستی در جهان است. به همین منظور در سالروز مبعوث شدن ایشان گفتگویی را با حبیب الله بابایی پیرامون ویژگی های تمدن اسلامی که توسط پیامبر(ص) شکل گرفت، انجام دادیم که متن آن را در ادامه می خوانید.  

حجت الاسلام حبیب الله بابایی عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و رئیس مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی درباره سیر حرکت تمدن در جهان اسلام و ویژگی های تمدن اسلامی گفت:

امروز خلط مفهومی بسیار بزرگی درباره فهم تمدن به مثابه یک شهر و آبادانی و آسایش و رفاه و تکنولوژی وجود دارد. جایی که ما بتوانیم رابطه خود را با طبیعت به درستی سامان دهیم و آن را به تصرف خود درآوریم و از رهگذر تصرف در طبیعت رفاه و آسایشی برای جامعه خود ایجاد کنیم، به مرز تمدن رسیده ایم و این یک تلقی از تمدن است.  

تلقی دیگر از تمدن لزوما بین انسان و طبیعت رخ نمی دهد بلکه مهم تر از رابطه انسان و طبیعت رابطه انسان با انسان است. جایی ما می توانیم از تمدن سخن بگوییم که رابطه انسان با انسان سامان پیدا کرده باشد. در این صورت قبل از تکنولوژی و آسایش و ظواهر باید به عدالت، اخلاق و آرامش و … فکر کنیم. این دو تلقی از تمدن از یکدیگر متفاوت هستند و کاملا می تواند مسیر ما را از تمدن متفاوت کند.  

اگر منظور ما از تمدن سازی پیامبر(ص)، معنای فیزیکی آن است که می توانیم بگوییم پیامبر(ص)  در مدینه شهرسازی کردند و در جنگ ها حضور داشتند. اما اگر تمدن به معنای سامان بخشیدن به رابطه انسان با انسان و ایجاد نظام مناسبات انسانی و مترقی را در نظر بگیریم صرفا نمی توانیم به سیره شهرسازی و معماری پیامبر(ص) اشاره کنیم بلکه تاکید بر این خواهد بود که انسانی که پیامبر(ص) از آن در قرآن تعریف کرد به انسانی که پرورش داد، چه تفاوتی هایی داشت؟

پیام جهانی دین اسلام

پیامبر(ص) را نمی توان فقط در مقیاس شبه جزیره عربستان تحلیل کرد بلکه باید بدانیم قبل از ظهور پیامبر(ص)  در جهان چه اتفاقاتی رخ می داد. نمی توان رم، حبشه و ایران و مصر را نادیده گرفت و اسلام را تحلیل کرد. مخاطب پیامبر(ص) صرفا اعراب نبودند بلکه مخاطب او انسانها بودند. ماموریت و رسالت پیامبر(ص) در تعریف نوع جدیدی از انسان و تربیت نسل جدیدی از انسان بود.

وضعیت انسان قبل از اسلام هم در شبه جزیره عربستان و هم در دیگر نقاط دنیا با بعد از ظهور اسلام متفاوت می شود و این ظرف جهانی اقتضای جدیدی برای شعار متفاوت پیامبر و اعجاز متفاوت او داشت.

قواعدی که در سیره و حرکت تمدنی پیامبر(ص) وجود دارد، تغییرات مختلفی را رخ می دهد. با ظهور اسلام بردگی و برده ها نقش جدیدی در تمدن اسلامی پیدا می کنند. سلمان فارسی که تجربه بردگی داشت در تجربه نبوی، فرمانروای پایتخت امپراطوری ایران می شود و یا بلال حبشی در زمان خلیفه دوم مورد تکریم واقع می شد. در تاریخ تمدن اسلامی بردگان به جهت منزلتی که پیدا می کنند متفاوت از دوره های قبل از اسلام بوده اند.

با آمدن پیامبر(ص) و انجام رسالت او زنان از موقعیتی که حق حیات نداشند تبدیل به شریف ترین و بزرگ ترین و عزیزترین انسانها می شوند که پیامبر(ص) نه تنها آنها را به رسمیت می شناسد بلکه شخصیت های بزرگی تربیت و تحویل جامعه می شوند مانند حضرت زهرا(س).

عدالت شعار دین مبین اسلام

ورود اسلام به ایران به دلیل شعارعدالت بود و این یکی از دلایل مهم پذیرش اسلام توسط ایرانیان شد. ایرانی ها با موضوع عدالت از اسلام استقبال کردند.

یکی دیگر از شاخص های دوران رسالت پیامبر(ص)، جهانی بودن پیام ایشان بود. اگر پیامبر(ص)  فقط به دنبال مخاطب عرب بود، نهضت ایشان یک نهضت عربی می ماند

با بعثت پیامبر(ص) تحولات انسانی بسیاری رخ می دهد. روح جدیدی در میان مسلمانان ایجاد می شود و پایه تمدنی که در قرن سوم و چهارم در دنیای اموی شکل می گیرد و یا تمدن بعد از مغول ها که منتهی به حکومت صفویه می شود، پایه گذاری می گردد. با این ویژگی های بیان شده کارنامه تمدنی پیامبر(ص) از دیگر رسولان متفاوت می شود.

انسانیت مختل شده توسط پیامبر(ص) اسلام دارای نظم می شود. انسانیت در آنجا شامل اومانیسم و بورژوازی نمی شود بلکه انسانیت دارای کرامت ذاتی است. آنچه که در دوره پیامبر(ص) می درخشد تقوا و معیار قرار گرفتن آن در طبقه بندی اجتماعی است. این معیار یکی از نقطه های درخشان تاریخ اسلام است. این مساله آورده پیامبر(ص) بود و دین، که آن را از طریق وحی عرضه کرد.

یکی دیگر از شاخص های دوران رسالت پیامبر(ص)، جهانی بودن پیام ایشان بود. اگر پیامبر(ص)  فقط به دنبال مخاطب عرب بود، نهضت ایشان یک نهضت عربی می ماند و داعیه ای نداشت و کسانی مانند ابوبکر و ابوجهل می توانستند پیامبر(ص) را همچون رهبر عربی بدانند و با تشکیل و ایجاد و تاسیس امپراطوری عرب بتوانند بر پارس و … غلبه پیدا کنند. اما پیامبر(ص) این کار را انجام ندادند.

نسخه پیام پیامبر(ص)، نسخه جهانی و عمومی و انسان پسند بود و به دلیل فراگیر و شمولیت پیام ایشان بود که اسلام از بنگال تا بالکان و پکن تا اندلس مخاطب پیدا می کند و فرهنگ های مختلف با اسلام ارتباط برقرار می کنند.

پیامبر اسلام مساله توحید و خداپرستی را با دین اسلام مطرح کردند. در آن زمان نه فقط در شبه جزیره عربستان بلکه در دیگر مناطق مساله خودپرستی و خودشیفتگی و برتری انسان مادی باعث شده بود که انسان ها در انسان بودن شان تحقیر شوند ولی پیامبر(ص) با آوردن پیام توحیدی انسان ها را از جایگاه حقارت آمیزشان حرکت داد و انسان های بزرگی را تربیت کرد.

تأکید بر توحید باعث شد که انسان از قید و زنجیره های اسارت بار و حقارت آمیز خود رهایی پیدا کند و مانند عمارها و ابوذرها که قبل از اسلام در قید و بند مستکبران بودند، به انسان رها شده تبدیل شوند و در سیر تطور تمدن اسلامی به انسان های تأثیرگذاری تبدیل شدند.

انتهای پیام/