پیوند دوسویه‌‏ علم کلام و اصول فقه

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، رساله دکتری «پیوند دوسویه‌‏ علم کلام و اصول فقه» توسط مهدی نجیبی، نگاشته شده و مهدی هادوی تهرانی، استاد‌‌‌ ‌‌‌‌راهنما و عبدالحسین خسروپناه استاد مشاور این پایان نامه در سال ۸۵ بودند.

چکیده این رساله در ادامه می آید:

جستار فراروى، پژوهشى است در گستره‏ ى «فلسفه‏ علم کلام» که به روش کتابخانه‏ اى انجام گرفته و بدین‏ خاطر که پاسخى به نیاز روز مخاطبان است، پژوهشى کاربردى، و بدین‏ سبب که تعمیم و توسعه‏ آموزه‏ ها و دانش‏ هاى دینى را از راه نقادى و بازپژوهى، تنقیح و بازپیرایى، حذف زواید و نیز پرهیز از خلط میان علوم با یکدیگر را مد نظر قرار داده، تحقیقى بنیادین به‏ شمار مى‏ آید. و پیش‏ درآمدى براى ارائه‏ هندسه‏ منطقى و سازواره‏ علوم اسلامى است.

نوشتار حاضر، با انگیزه‏ احیاى «فلسفه‏ علم کلام» و بازسازى و سامان‏دهى جدید مسایل کلامى، مبانى و پیش ‏فرض‏ هاى آن، به پیوند کلام اسلامى و اصول فقه پرداخته تا مسایل مشترک، مختص و نیز زواید آن‏ها تبیین شود و افزون بر میزان داد و ستد و گره ‏خوردگى میان آن ‏دو، خلأهاى موجود در علم کلام و اصول فقه متداول شناسایى گردد.

نگارنده بر این باور است که در دانش‏ ها و آموزه‏ هاى اسلامى هم‏چون کلام، فلسفه، فقه و اصول فقه از یک‏سوى، زوایدى راه یافته که ربطى به آن‏ها ندارد و لازم است در دانش ‏هاى جدیدى هم‏چون فلسفه‏ فقه، فلسفه‏ دین و فلسفه‏ کلام به آن‏ها پرداخته شود؛ و از دیگر سوى، تورم  پدید آمده که هم تناسب و تعادل را در این دانش‏ ها به هم زده و هم به جاى گره‏ گشایى باعث پیچیدگى مضاعف در عرصه‏ نظر و عمل شده است و از سویى، خلأها و کاستى ‏هایى به چشم مى‏ خورد که توجه به آن‏ها بایسته است.

با چنین رویکردى است که رساله‏ پیش روى پیوند دو سویه‏ علم کلام و دانش اصول فقه را در چارچوب قلمرو مفهومى و تعریف منتخب در ناحیه‏ مبادى، مبانى، پیش ‏فرض‏ها و مسایل مورد بررسى قرار مى‏ دهد و نتیجه مى‏ گیرد که داد و ستد و تعامل تنگاتنگى میان این دو شاخه از علوم اسلامى وجود دارد.

نگارنده در این پژوهش در تنگناى تعاریف سنتى و مسایل موجود و محقق علم کلام و اصول فقه و تعاریف متعدد و مبهم و گاه متناقض از دانش‏هاى جدید چون فلسفه‏ دین، فلسفه‏ تحلیلى و… گرفتار نگردیده و نمونه‏ هایى از این ارتباط و پیوند دوسویه را در قالب بحث از مبادى مشترک هم‏چون تعلق به دین و برهان‏ پذیر بودن؛ تأثیر مباحث اصولى در علم کلام هم‏چون حجیّت ظواهر قرآن و روایات؛ و تأثیر مسائل کلامى در اصول فقه مانند: تأثیر بحث اعجاز قرآن در حجیّت و مصدر تشریع بودن قرآن؛ و نیز مباحث مشترکى که در هر دو علم مطرح شده، به نمایش گزارده است.

انتهای پیام