پورحسن: به آگاهی‌بخشی توجه نشد/دبیری‌مهر:مسائل اصلی مردم بحث نشد

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، به همت موسسه فرهنگی اجتماعی حرکت رشد و اعتدال (حرا) نخستین نشست نقد مناظرات نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری با حضور دکتر شهرام محمدنژاد (دبیر کل موسسه حرا)، دکتر قاسم پورحسن (عضو شورای مرکزی موسسه حرا)، دکتر امیر دبیری مهر (مدرس و پژوهشگر علوم سیاسی) از اعضای شورای جوانان موسسه حرا ، ۱۹ اردیبهشت ماه در دفتر حرا برگزار شد که در ادامه گزارشی از این نشست در پی می آید:

بی اخلاقی ها زیبنده نظام نیست

دکتر محمدنژاد در ابتدای این نشست طی سخنانی گفت: تا حدودی می توان گفت که این مناظرات که تاکنون برگزار شد و البته یک قسمت دیگر آن باقی مانده، از زمان ریاست جمهوری دهم بهتر است، اما اتفاقات غیرمنتظره نیز در این دوره رخ داده است. متاسف می شوم که بعضی از این کاندیداها برای رسیدن به قدرت بی اخلاقی از خود نشان می دهند و به گونه ای صحبت می کنند که گویا آقای ترامپ صحبت می کند. اکثر این اشخاص افراد عاقل و با تجربه ای هستند و افرادی هستند که در دوران انقلاب حضور داشتند لذا انتظار ما بیش از این بود.

وی افزود: به نظر می رسد هیچ کدام برنامه مشخصی هم ندارند و حرف منطقی زده نمی شود. من فکر می کنم باید روی نسل جوان سرمایه گذاری کنیم. خردورزان و دانشمندان ما کار فکری عمیق تری انجام دهند و بحث انتخابات دوره های آینده را بعد از این انتخابات شروع کنیم تا انشاءالله نتیجه مطلوبی داشته باشد.

نگاه پوپولیستی به نامزدها

دکتر پورحسن هم طی سخنانی گفت:  من قبل از نقد می خواهم یک منظری را بحث کنم که در هیچ کدام از تحلیل هایی که من تاکنون در این دو هفته درباره این دو مناظره در ایران پیگیری کردم، ندیده بودم. در بین کشورهای اسلامی که دعوی دموکراسی دارند، ایران تنها کشوری است که نامزدهای ریاست جمهوری آن مناظره دارند. در میان کشورهای دنیا ایران، فرانسه و آمریکا تنها سه کشوری هستند که در سطح ریاست جمهوری مناظره دارند، نه کارناوال حزبی.

وی افزود: من تحلیلم این است که یک کشور باید احساس امنیت و ثبات و قدرت داشته باشد که اجازه مناظره در چنین سطحی را بدهد. کشور بی ثبات یا بی استوار و کشوری که نگران است که جامعه در پرتو آگاهی های آزادی که به دست می آورد، ممکن است نسبت به نظام یا ساختار حکومت بدبین شود، اساسا چنین اجازه ای را نمی دهد. این نکته بسیار مهمی است که ایران دارای چنین عقلانیت و وجهی از خرد جمعی است که اجازه می دهد بالاترین مرجع قدرت اجرایی در جامعه دست به مناظره بزند.

وی با بیان اینکه دو نقد صوری وجود دارد، افزود: اولین نقد صوری، آسیب ساختار مناظره است. درست است که فی الجمله چنین ساختاری را مناظره می نامیم، اما فقدان کنش جدی مجری سبب می شود از وضعیت مناظره به معنای دیالوگ خارج شود و بیشتر تبدیل به خطابه شود. این اشکال سال هاست که در تلویزیون ما وجود دارد. علی رغم اینکه بهترین مجریان را انتخاب می کنند، دچار این درد مزمن و پنهان می شوند و نباید مجری به گونه ای رفتار کند که در تمام رسانه ها او را کرنومتر یا ساعتگیر تلقی کنند.

پورحسن در ادامه سخنانش اظهارکرد: اشکال دوم این است که ما از مناظره در جمهوری اسلامی  در قصد نخست، آگاهی بخشی را داریم و نه تخریب. مراد ما در جامعه این نیست که همانند نزاع حوزه قدرت اگر طرفی حق است، آن را باطل جلوه دهیم، لذا این‌ها سبب می شود گاهی اوقات دروغ و گاهی حرف نادرست زده شود، لذا تلقی بنده این است که در این مناظره چندان به رهیافت آگاهی بخشی توجه نشد و ساخت و صورت مناظره اهمیت بیشتری پیدا کرده است. بنده هم همانند آقای دکتر دبیری مهر، مدت زیادی است با رسانه کار می کنم و نوشته و سخنرانی های زیادی دارم. امسال هم در ۲۹ اردیبهشت ماه در همایش روز ملاصدرا که درباره فضای مجازی است می خواهم درباره مسئله ای بنام «شبه‌وارگی رسانه» صحبت کنم. تلقی من این است که صدا و سیما در دوران بعد، باید از کسانی که صاحب فکر در حوزه رسانه به معنای فلسفه رسانه هستند، مشورت و کمک بگیرد که چنین وضعیتی ایجاد نشود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: اولین نقدم این است که به دلیل آن مشکل صوری دوم، مناظره ما روند پوپولیستی پیدا کرده است. این نگاه پوپولیستی با هدف این نشست کاملا منافات دارد. در نگاه پوپولیستی ما تلاش می کنیم حقیقت آشکار نشود، یا آن را به گونه دیگری جلوه دهیم. جامعه ما در این دو هفته نگاهش را به همین نگاه پوپولیستی به نامزدها معطوف کرد. در این دو مناظره نشان داده شد که مسئله ایده و یا مسئله نگاه به آینده در سایه نگاه پوپولیستی قرار گرفته است. یعنی غرض نخستین در سخن گفتن در هرکدام از بخش ها، عمدتا این گونه بود و شاید بسیار به ندرت شاهد این بودیم که نامزدی تلاش کرده باشد که این نگاه پوپولیستی را رفع کند و یا کنار بیندازد.

عقبه فکری نامزدها مشخص نیست

دکتر دبیری مهر دیگر سخنران این نشست بود. وی با بیان اینکه ما نمی‌دانیم عقبه فکری نامزدها در حوزه های مختلف کیست، گفت: رجل سیاسی بایستی تیمش را معرفی کند تا معلوم شود که چه کسی مثلا در حوزه گردشگری به او مشورت می دهد، مشخص شود که عقبه آن فرد چیست، متونش چیست، سابقه اش چیست. اینها اتفاقا نکات بسیار مهمی هستند.

وی افزود: نقد دیگر من به شکل برگزاری مناظره‌هاست: اولا امسال خطای بزرگی از جانب کمیسیون تبلیغات صورت گرفت و مناظره نمایندگان نامزدها را حذف کردند. این مسئله باعث می شود که اولا فرصت آگاهی مردم کاهش پیدا کند و ثانیا تندروی در مناظره های اصلی بالا رود. در حالی که ما دوست داشتیم که مثلا نمایندگان اقتصادی نامزدها با هم بنشینند و در  مورد یک موضوع خاص مثلا اشتغال صحبت کنند و یک کارشناس مجری آشنا به موضوع بیاید و فرضا سوال کند و بگوید مشخصا درباره اشتغال با همین ظرفیت‌های موجود کشور چه کار می‌خواهید بکنید؟ ما متاسفانه چنین فردی را نداشتیم. الان هم سوالات از طریق قرعه کشی در می اید. من برای اینها چندان وجه عقلانی نمی بینم.

دبیری مهر در ادامه سخنانش اظهارداشت: یکی دیگر از مشکلات ما در اجرا این است که مناظره های ما معمولا بدون حضور مردم صورت می گیرد. تقریبا تمام مناظرات دنیا با حضور مردم صورت می گیرد. سوالات اصلی را هم مردم می پرسند نه مجری. یعنی یک جمعیت اغلب دانشگاهی نشسته اند، استاد، دانشجو، آدم هایی که یک سری معیارهایی دارند. از مدیر جلسه وقت می گیرند و سوال خودشان را از نامزدها می پرسند. مناظرات ما این گونه نیست، یعنی مردم حضور ندارند، نمایندگان مردم حضور ندارند و شما نمی توانید وارد بحث شده و این موضوعات را مطرح کنید.

نامزدها طرح ندارند

در ادامه این نشست دکتر پورحسن به ارائه بحث خود پرداخت و طی سخنانی گفت: نقد دوم من این است که ما از مناظره چه چیزی می‌خواهیم؟ ما از مناظره این را می خواهیم که کدام نامزد می تواند به نحو صحیح جامعه را برای چهار سال اداره کند. این دل‌خواهانه نیست، روانشناسی گرایانه نیست، ذوقی نیست، کاملا علمی است. این لازمه آن است که شما یک سال یا دو سال بتوانید روی آن فکر کنید. همچنان که ما اسناد بالا دستی داریم که روی آن فکر می شود، نامزدها باید برای کشور طرح جامعی را به شکل های مختلف به نمایش بگذارند، یعنی وقتی که درباره اقتصاد صحبت می شود، باید عنوان شود که من مطابق چنین تئوری اقتصادی در دنیا که در چندین کشور جواب داده و تورم را کاهش داده است، برنامه را عملیاتی می کنم. این چند کشور وقتی دچار رکود مانند کشور ما شدند، با این دیدگاه های علمی اقتصادی توانستند آن را مهار کنند. لذا یکی از مشکلات جدی ما در مناظره این است که ما طرحی نداریم و این طرح ما مدون نیست.

وی افزود: به طور کلی، دولت های ما از زمان مشروطه تا الان بدون طرح اند. دولت های ما عمدتا به دلیل وعده هایی که می دهند یا با پشتوانه احزاب خاص سیاسی صرف و نه اجتماعی یا فکری بر سر قدرت می آیند. این آسیب بسیار مهم ماست که چرا دولت های ما از پشتوانه فکری برخوردار نیستند؟! چرا جامعه علمی و نخبگان و دانشگاهی ما مورد اعتنا نیستند؟ چرا اساسا واهمه دارند که بخش جدی از بدنه دانشگاهی را دعوت به همکاری کنند؟! لذا من معتقدم فقدان طرح، یکی از آسیب های مهم این مناظره است که هیچ یک از نامزدها برنامه مدون به معنای واقعی ارائه نمی کنند. الان من دارم در درسی بنام تمدن اسلامی مساله آینده تمدن اسلامی را تدریس می کنم که اصولا چه کشورهایی می توانند سر در بیاورند و چه کشورهایی اساسا نمی توانند. مولفه های سر بر آوردن در ظهور تمدن چه چیزهایی می تواند باشد؟ که بخشی از این گفتگوها را با آقای دکتر دبیری‌مهر در شبکه چهار داشتیم، وقتی خالی از تفکر شویم، به ورطه پوپولیستی می افتیم.

مسائل اصلی مردم مغفول مانده

دکتر دبیری مهر در ادامه سخنان خود بیان کرد: در این مناظرات حرف هایی زده می شود که اصلا نباید زده شود و محل طرح آن اصلا در مناظرات نیست، مقام تصمیم گیر آن هم آقایان نامزدها نیستند حتی با فرض پیروزی، و اصلا در توانشان نیست که بتوانند این مسائل را حل کنند. یا اصلا مصلحت کشور نیست. من نگرانی این را دارم که در مناظره سوم، چون ۱۰ دقیقه پایان مسابقه است، مناظره خطرناک تری را پیش رو داشته باشیم.

وی افزود: یکی از نامزدها در مناظره دوم به یکی از نیروهای مسلح کشور تاخت که چرا شما موشک را نشان دادید و شهرهای زیرزمینی را نشان دادید و بر روی موشک پیام گذاشتید؟ به قول یکی از این روزنامه نگارها می گفت که این نامزد محترم انتظار داشت که مثلا روی موشک بنویسیم: ای موشک که میروی به سویش، از جانب من ببوس رویش! مسلم است که روی موشک باید پیام تهدیدآمیز نوشت، مگر موشک مثلا برای ازدواج است؟! موشک برای دشمن طراحی شده است. این مسائل نباید در مناظره مطرح شود، جای آن در مناظره نیست. عقبه این آقایان در فضای مجازی در مورد مسائل شخصی، خانوادگی ورود کردند. من امیدوار هستم که یک وقت در مناظره سوم این اتفاق نیفتد، که کسی به پسر کسی، دختر کسی یا همسر کسی کار داشته باشد. این سنت سیئه را سابقا در مورد نامزدی دیدیم که درباره همسر نامزدی صحبت کرد. این کارها، کارهای غلطی است و جایش در مناظره نیست، اما از آن طرف، بسیاری از مسائلی که باید در مناظره مطرح شود، مطرح نمی شود.

وی افزود: در مناظره به موضوعات مسئله محور و مشکل محور، پرداخته نمی شود. اتفاقا از این موضوعات طفره می روند. به همان دلایلی که بخشی از آن را آقای دکتر پورحسن اشاره کردند، چون کسی می تواند وارد این موضوعات به طور متمرکز شود که به صورت دقیق کار کرده باشد و برای ارائه اش هم در مناظره کار کرده باشد. در این رقابت های انتخاباتی، کدام یک از این نامزدها در رابطه با چهار مسئله اصلی مردم ما که در نظرسنجی ها معلوم شد، صحبت کردند؟ یکی از آنها اعتیاد بود. کدام نامزد در رابطه با اعتیاد یک ایده مشخص داده است؟ همین طور درباره فقر، تورم، مسکن و … . یک کدام بیایند لااقل با یک سری عدد و رقم قابل تکیه در این مسائل اظهار نظر کنند. مثلا آلودگی هوا، فقر، فساد، فحشا، ترافیک، اینها مسائل ما هستند. عموما بحث ها در سطح های کلان انجام می شود که تجربه نشان داده است این سطوح کلان، برای کسی آب و نان نمی شود و یک مجرا و مفری ایجاد می کند برای اینکه فرد مسئولیت پذیر هم نباشد.

وی در پایان سخنانش گفت: اگر بخواهیم نکات مثبت این مناظرات را بگوییم، در این مناظرات نامزدها قدری انضمامی شده اند، به این معنا که سعی می کنند در صحبت ها از عدد و رقم هم استفاده کنند که شاید آن اعداد و ارقام محل سوال و تشکیک هم باشد، اما سعی می کنند قدری از عدد و رقم هم استفاده کنند که بتوانند برخی از انتظارات مردم را هم برآورده سازند.

تجربه دموکراسی و آزادی خواهی

دکتر محمدنژاد در پایان این نشست هم گفت: حقیقتا نظام این ظرفیت را ایجاد کرده است و به حمدالله آن اقتدار را هم دارد که جزو دو ـ سه کشور جهان باشد که جرأت می کند امنیت، آبرو و حیثیتش را بیاورد داخل عرصه و این مناظره ها را برای آگاهی بخشی انجام دهد، اما همان طور که دوستان اشاره فرمودند، به نظرم نواقصی در آن وجود دارد، هم در مورد مناظره کننده ها، هم در مورد عملکرد صدا و سیما و هم در مورد شکل و محتوای مناظره. انشاءالله اگر توفیقی باشد و جلسات دیگری تشکیل شود، سعی میکنیم که به رسالت خود عمل کنیم. به نظرم با توجه به توضیحاتی که در این جلسه ارائه شد و برای ما هم خیلی جالب بود، به عنوان کشوری که بعد از صدها سال استبداد، هم اکنون در جمهوری اسلامی در حال تجربه دموکراسی و آزادی خواهی است، مبنای خوبی فراهم است. انشاءالله که با نظرات شما اندیشمندان مسیر صحیح خودش را پیدا کند و ما بتوانیم در انتخابات دیگر از این تجارب به عنوان راهکاری مؤثرتر استفاده کنیم و وظیفه ملی و دینی خود را ادا کرده باشیم.

انتهای پیام/