یاد خدا یگانه اکسیر جهان/خشوع قلب از آثار یاد خداست

به گزاش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، دکتر محمد فنایی اشکوری، استاد فلسفه و عرفان اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در یادداشتی آورده است:

یا من اسمه دواء، و ذکره شفاء، و طاعته غنى، ارحم من رأس ماله الرجاء و سلاحه البکاء؛ «اى کسى که نامش دوا است، و یادش شفا است، و بندگى حضرتش مایه بى نیازى است! رحم کن بر بنده اى که سرمایه اش امید است، و ابزارش گریه«.

دلى که از خدا غافل است، بیمار است: (فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً وَلَهُم عَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا کَانُوا یَکْذِبُونَ) (بقره: ۱۰); «در دل هایشان مرضى است و خدا بر مرضشان افزود و به ]سزاى [آنچه به دروغ مى گفتند، عذابى دردناک ]در پیش [خواهند داشت.» یاد خدا دل بیمار را شفا مى دهد و حتى دل مرده را زنده مى کند. یاد خدا آدمى را از عذاب و هلاک ابدى نجات مى دهد و به رستگارى مى رساند: (وَاذْکُرُواْ اللّهَ کَثِیراً لَّعَلَّکُمْ تُفْلَحُونَ)(انفال: ۴۵)؛ «خدا را بسیار یاد کنید باشد که رستگار شوید.»

همین که عبد خدا را یاد کند و نامش را ببرد، خدا نیز او را یاد خواهد کرد، و توجه خداوند، به حتم دوا و شفا است. واى بر دلى که از فرط قساوت و ضلالت، یاد خدا نمى کند. (فَوَیْلٌ لِّلْقَاسِیَهِ قُلُوبُهُم مِّن ذِکْرِ اللَّهِ أُوْلَئِکَ فِی ضَلَال مُبِین) (زمر: ۲۲); «واى بر آنان که از سختى دل یاد خدا نمى کنند! اینان اند که در گمراهى آشکارند«.

  از آثار یاد خدا خشوع قلب است؛ غفلت از خدا موجب قساوت دل است. با یاد خدا سختى و قساوت از دل مى رود و نرمى و طراوت جایگزین آن مى شود؛ چنان که انسان با کلام خدا، دل را براى ذکر او نرم و آماده مى سازد. یاد خدا دل زنگار گرفته را صیقل و جلا مى دهد. یاد خدا اکسیر است که چشم دل را بینا، گوش جان را شنوا و دل عاصى و سرکش را مطیع مى کند.

از این رو است که کسانى که با این اکسیر اعظم آشنا شدند، حاضر نشدند آن را با هیچ گوهر دیگرى در این عالم عوض کنند و در هیچ حالى آن را ترک نمایند. چنین ذکرى، البته به انقطاع از دنیا و شهود عالم غیب منتهى مى شود.

قرآن که کلام خدا و ذکر است، شفا است: (وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَرَحْمَهٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ وَلاَ یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إلاَّ خَسَاراً) (اسراء: ۸۲)؛ «و ما آنچه را براى مومنان مایه درمان و رحمت است از قرآن نازل مى کنیم وستمگران را جز زیان نمى افزاید.» (یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْکُم مَّوْعِظَهٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَشِفَاء لِّمَا فِی الصُّدُورِ وَهُدىً وَرَحْمَهٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ)(یونس: ۵۷)؛ «اى مردم به یقین براى شما از جانب پروردگارتان اندرزى و درمانى براى آنچه در سینه هاست و رهنمود و رحمتى براى گروندگان آمده است.» نام دوست و کلام دوست براى دوست شفا است، نه براى دشمن؛ بدین رو است که کافران از نام خدا آزرده مى شوند و از قرآن نور و شفائى بر نمى گیرند.

ذکر، وقتى شفا است که قلبى و وجودى باشد، نه فقط زبانى. ذکر قلبى و وجودى است که قلب و وجود را دگرگون مى کند. آن یادى آرامش بخش دل است که از دل برخیزد. باید رویدادى در قلب رخ دهد تا آرامش قلبى حاصل شود. طبیعى است که ذکر زبانى، رویدادى است در زبان و ربطى به دل ندارد تا موجب آرامش آن شود. در ذکر حضور باید داشت. بزرگى گوید: «مثل ذکر بى حضور، مثل کورى است که در دست او مشعل نور است و کور از نور بهره اى نمى برد. بین علت و معلول، تقارن و اتصال و همچنین سنخیت لازم است. لذا باید توفیق چنین ذکرى را از خداوند طلبید: الهى و الهمنى ولهاً بذکرک الى ذکرک! ذکر حق قلب را دگرگون مى کند.

یادِ حق، قلب ناامید را امیدوار مى کند و قلبِ غافل را بیمناک و ایمان را تقویت. چون با فراموش کردن خدا قلب دچار بیمارى، ناامیدى، قساوت و بى ایمانى مى شود، پس همواره باید چراغ یاد او را در دل زنده نگاه داشت: (وَاذْکُر رَّبَّکَ إِذَا نَسِیتَ) (کهف: ۲۴)؛ «و پروردگارت را به خاطر آر هرگاه که فراموشش کردى«.

آرى؛ او طبیب است. حتى نام او دوا و یادش شفا است. بیمار عشق دوایى جز وصال ندارد. دردش درد هجران و فراق است. اگر اثرى از معشوق به او رسد، ابتهاج پیدا مى کند و شفا مى یابد. نام معشوق، دواى درد عاشق است. یعقوب با احساس بوى پیراهن یوسف بینا گردید. با ذکر حق انسان هم نشین خدا مى شود؛ چنان که در حدیث قدسى آمده است: انا جلیس من ذکرنى. پس ذکر خدا بار یافتن به حضور خدا است; و البته که با لقاى خدا درد و رنجى نمى ماند.

انتهای پیام/