ویژگی‌های بازار و اقتصاد اسلامی

به گزارش طلیعه حسن رحیم پور ازغدی در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران با اشاره به فرمایشات امام رضا (ع) نسبت به اقتصاد و بازار اسلامی، اظهارداشت: حضرت می‌فرمایند نگذارید در بازار اسلامی نمادهای اشرافیت پدیدار شود.

وی افزود: نقل شده است امام رضا در مسیر حرکت به خراسان، در کنار سفره‌ برده‌ها نشسته‌اند؛ عده‌ای با دیدین این وضعیت امام به امام گفتند چرا شما در کنار بردگان نشسته‌اید، برای بزرگان سفره دیگری پهن شده است؛ امام فرمودند:‌ ساکت باش، من و این بردگان یکی هستیم، پدر و مادر ما یکی است، خدای ما یکی است. ارزش انسان‌ها به اعمالشان است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: براساس دیدگاه امام رضا برابری و برادری و نفی شوکت طبقاتی از ویژگی‌های اقتصاد و بازار اسلامی است.

رحیم‌پور ازغدی در همین باره گفت: به فرموده امام رضا (ع) خداوند کسی را دوست دارد که از منافع خود به خاطر منافع دیگران بگذرد.

وی با اشاره به سه اصل مورد تاکید امام رضا (ع) برای بازار اسلامی، افزود: اصل اول مدیریت علمی است؛ هر تصمیم اقتصادی باید علمی باشد و اتخاذ هر تصمیم پس از بررسی‌ها و مطالعات گسترده باشد.

این کارشناس علوم انسانی ادامه داد: متاسفانه برخی نمایندگان مجلس بدون مطالعه و براساس همان مطالبی که در مجلس می‌شنوند تصمیم می‌گیرند که البته این مساله در برخی تصمیمات دولت‌ها هم دیده شده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه حضرت رضا می‌فرمایند اول مطالعه و بعد تصمیم‌گیری، گفت: یک تصمیم اشتباه ممکن است موجب زیان چند میلیون نفر شود، مثلا تصمیمی در حوزه گمرک و بانک گرفته می‌شود که نتیجه آن به وجود آمدن چند صد هزار طلاق و یا معتاد است.

رحیم پور ازغدی اظهارداشت: اگر در حوزه اقتصاد بدون مطالعه تصمیم‌گیری شود مسئولان در آخرت باید پاسخگو باشند.

وی با اشاره به حدیثی دیگر از امام رضا علیه السلام، گفت: ایشان درخصوص کار علمی جمعی در بازار حدیثی دارند که بنده هشت نکته از این روایت استخراج کردم که یک بخش آن را به هم‌اکنون می‌توان مطرح کرد کار جمعی، وجدان جمعی و عقل جمعی در بازار اسلامی است.

وی توضیح داد: طبیعی است در هر اقتصاد کسانی ثروتمند‌تر می‌شوند و همیشه این تفاوت‌ها نتیجه ظلم نیست بلکه در برخی مواقع یک عده زرنگتر هستند و عقلانی‌تر عمل می‌کنند؛ نمی‌توان جلوی این افراد را گرفت بلکه حتی باید از آن حمایت کرد اما این افراد نسبت به دیگران تکلیف دارند و همچنین در نحوه مصرف باید اعتدال را رعایت کنند.

رحیم پور ازغدی گفت: امام رضا (ع) می‌فرمایند خداوند به همه کسانی که از اقتصاد خوب و سالم برخوردارند تکلیف کرده مثل نماز برای کمک به گرفتاران جامعه قیام کنند؛ برخی هستند که هر چه می‌دوند به جایی نمی‌رسند که هر علتی می‌تواند داشته باشد که یا محصول ظلم اغنا است و یا رفتار و عقل اقتصادی ندارد.

وی تصریح کرد: البته بسیاری از ثروتمندان در حالی که مسلمان هستند، خمس نمی‌دهند؛ از امام رضا می‌پرسند اگر ما خمس را بدهیم دیگر تکلیفی نداریم، می‌فرمایند نه اگر خمس هم داده باشی، اگر فقیری وجود دارد باید به آنها کمک کنید تا بتواند یک زندگی معمولی را برای خود دست و پا کند؛ امام رضا می‌فرماید: هر کس برخوردار و بی‌نیاز است تا وقتی گرفتار در وجود دارد باید به او کمک کند حتی اگر خمس هم داده باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به مساله مالکیت در اقتصاد اسلامی و بازار اسلامی، گفت: حکومت حق ندارد جلوی مالکیت خصوصی را بگیرید زیرا مال فرد مثل جان اوست و امنیت اقتصادی باید داشته باشد اما اقتصاد آزاد به معنای لیبرال هم صد درصد برخلاف دیدگاه اسلام است.

وی گفت: اقتصاد اسلامی نفی بخش خصوصی را نمی‌پذیرد اما نظارت به طور کامل باید وجود داشته باشد و قوانین و مقررات و قدرت سیاسی نباید تحت سلطه ثروتمندان قرار گیرد و آنها قوانین را مطابق با منافع خود وضع کنند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: اقتصاد آزاد همراه با نظارت، محدودیت عقلانی، حقوقی و اخلاقی باشد و این به معنای نفی ولنگاری است؛ به تعبیر امام رضا اگر در اقتصاد مراقبتی در کار نباشد، همه جامعه فاسد خواهد شد.

وی تاکید کرد: نمی‌توان از یک طرف ساختار و قانون و رسانه دعوت به اسراف و تبذیر و مصرف‌زدگی دعوت کند و از طرف دیگر و در منابر و نمازهای جمعه بر عدالت، حرمت ربا و انفاق تاکید شود.

رحیم پور ازغدی با اشاره به حدیثی دیگر از امام رضا (ع) گفت: از نظر حضرت، امانتداری و صداقت نشانه‌های بازار اسلامی است و نباید صلات و صیام بازاریان را ملاک قرار داد.