نیکوکاری بالاترین فضیلت اخلاقی است/راه ثبت نام در گروه محسنین

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از شبستان، کمک کردن به همنوع نه تنها یک وظیفه انسانی بلکه دستور و تاکیدی از سوی خداوند است که در طول اعصار مختلف از سوی انبیای الهی به نوع بشر رسیده تا همواره در مهر و محبت، نیکوکاری و یاری رساندن به دیگر انسان ها تلاش کرده و از هیچ همیاری مضایقه نکنند. این مهم به ویژه در رفتار و کردار ایرانیان نمود ویژه ای دارد تا جایی که شیخ اجل سعدی فرمود: «بنی آدم اعضای یکدیگرند/که در آفرینش ز یک گوهرند/چو عضوی به درد آورد روزگار/دگر عضوها را نماند قرار/تو کز محنبت دیگران بی غمی/نشاید که نامت نهند آدمی». از این رو و به مناسبت فرا رسیدن چهاردهم اسفند «روز احسان و نیکوکاری» با حجت الاسلام مهدی عباسی آغوی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت وگویی داشته ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:

به عنوان اولین سوال بفرمایید که بنابر آموزه های دینی فرهنگی، نیکوکاری چه قدر می تواند افراد را به تعالی روحی و احساس رضایت مندی از خویشتن برساند؟

احسان و نیکوکاری به ویژه اگر برای نیازمندان باشد، اهمیت بسزایی در رشد فرد دارد. به گفته حضرت امیرالمومنین امام علی (ع): «احسان و نیکوکاری، بالاترین فضایل اخلاقی است».

در تمامی فضایل اخلاقی از جمله صداقت، حیا، حلم، شجاعت وقتی انسان می خواهد به اوج برسد؛ نقطه اوج فضایل برای او ایثار است.

از امام صادق(ع) مروی است که فرمودند: وقتی پیامبر(ص) به معراج رفت، خداوند متعال با پیامبر(ص) سخن گفت و فرمود: «می خواهم با سه چیز تو را امتحان کنم آیا بر آن ها صبر داری؟» حضرت(ص) در پاسخ عرض کرد: «بلی، به توفیق تو صبر می کنم. این سه چیز چیست؟»

خداوند فرمود: می خواهم دیگران و صاحبان نیاز را بر خود و خانواده ات مقدم کنی. پیامبر(ص) پذیرفت. دومین مورد این بود که خداوند خطاب به حضرت رسول(ص) فرمود: تو را تکذیب کرده و با تو مخالفت می کنند و سومین مساله این بود که خداوند فرمود خانواده و اهل بیت تو را مورد ظلم قرار می دهند.

لذا ایثار آنچنان که در عملکرد پیامبر(ص) وجود داشت در سیره اهل بیت حضرت(ص) نیز بود.

مصادیقی از این ایثار که بتواند موضوع احسان و نیکوکاری را به طور ملموس عرضه کند، را اشاره بفرمایید.

روزی مردی در مسجد مدینه اظهار نیاز کرد، پیامبر(ص) فرمودند: «برو درب خانه من و ببین کدام یک از همسرانم می توانند به تو طعامی بدهند.» پیامبر(ص) یکی از اصحاب را فرستاد و او در بازگشت خدمت حضرت(ص) عرض کرد: در خانه شما جز آب چیزی نبود. نبی مکرم اسلام(ص) پرسیدند: «آیا کسی هست که این مرد را مهمان کند؟»

امیرالمومنین(ع) فرمودند: «من هستم» و دست سائل را گرفت و به منزل اش برد. وقتی رسیدند، حضرت امیر(ع) از فاطمه زهرا(س) سوال کردند که اگر چیزی در خانه برای خوردن داری برای مهمان بیاوریم. حضرت(س) پاسخ دادند: فقط به اندازه خوراک دخترمان غذای مختصری داشتیم ولی من مهمان را مقدم می کنم و سپس آن غذا را نزد او آوردند  و حضرت امیر(ع) نور چراغ را کم کردند تا مهمان احساس نکند که غذا کم است. صبح که آن مرد از خانه حضرت(ع) رفت آیه نهم سوره حشر نازل شد: «وَالَّذِینَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِیمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ وَلَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَهً مِمَّا أُوتُوا وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَهٌ وَمَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ و برای کسانی ( از انصار ) است که پیش از آنان خانه هجرت و ایمان ( محیط مدینه ) را برای خود مأوی گزیده اند و کسانی را که به سوی آنها هجرت کرده اند دوست می دارند. و در سینه های خود چشم داشتی نسبت به آنچه به آنها (مهاجران) داده شده نمی یابند و (آنها را در اموال خود) بر خود مقدم می دارند هر چند خودشان را فقر و نیاز باشد و کسانی که از بخل نفس خود مصون مانند آنها هستند که رستگارند.»

علیرغم این آموزه های غنی و زندگی ساز بعضاً دیده می شود با تعابیر مثل «چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است» از احسان و نیکوکاری سر باز می زنند!، پاسخ چنین توجیهاتی چیست؟

نمی توانیم این ضرب المثل را به طور کامل اطلاق به این مساله کنیم. این مَثَل زمانی کاربرد دارد که فرد در حالی که خانواده اش نیازمند است برود و به دیگران بذل و بخشش کند.

فردی در زمان پیامبر(ص) فرزندان فقیری داشت و در همان حال از دنیا رفت. او قبل از مرگ تمامی اموال اش را وقف کرده بود. پیامبر(ص) پس از اطلاع از شرایط و وضعیت فرزندان صغیر آن مرد گفت: اگر می دانستم چنین کرده است اجازه نمی دادم او را در قبرستان مسلمین دفن کنند.

بنابراین، غرض این ضرب المثل چنین مواردی است. اما گاهی شرایط نقطه مقابل وضعیتی است که به آن اشاره کردم. یعنی فرد می گوید توانایی من برای اداره زندگی خود و خانواده ام به گونه ای است که اگر به نیازمندان کمک کنم به خانواده ام آسیبی نمی رسد. پس اشکالی ندارد که هم برای خانه خویش چراغی روشن کنم و هم چراغ خانه دیگران را روشن کنم. اگر کسی بتواند به دیگران کمک کند به هر طریقی این احسان برای او ثبت شده و در زندگی اش اثر مستقیم دارد.

حتی یک ملاقات، به دیدار کودکان یتیم رفتن و با آنان سخن گفتن، از مصادیق نیکوکاری است. احسان کردن فقط به کمک مالی نیست. تمام این عملکردها می تواند برکت زندگانی باشد.

انتهای پیام/