به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از منا، سی و پنجمین نشست ایدهپردازی و نوآوری در علوم انسانی اسلامی (نشان) به همت نمایندگی مرکز نوآوری و ایدهپردازی علوم انسانی اسلامی در استان قم و دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه قم با عنوان «نظریه انتخاب عادلانه در اقتصاد اسلامی با تکیه بر مکتب اقتصادی شهید صدر» در سالن کنفرانس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه قم برگزار شد.
علی سعیدی (عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه قم) ایده خود را ارائه داد و گفت: حل معضلات اقتصادی و تحقق اهداف اقتصادی بهصورتی درونزا مستلزم ارائۀ نظریهای است که رفتارهای عاملان اقتصادی را در چارچوب نظام اقتصادی بهصورتی هماهنگ و منسجم تنظیم کند. در اقتصاد نئوکلاسیک که جریان غالب اقتصاد خوانده میشود، نظریۀ انتخاب عقلانی متضمن تحقق درونزای اهداف اقتصادی همچون رشد و رفاه اقتصادی است و هر نظریۀ کلانی باید از معبر این نظریه، شایستگی خود را اثبات کند.
سعیدی در ادامه به نظریه انتخاب عادلانه اشاره کرد و گفت: در نظریه اقتصاد اسلامی، آنچه میتواند انسجام درونی و تحقق درونزای اهداف اقتصادی ازجمله رشد و عدالت را محقق سازد، نظریۀ انتخاب عادلانه است. البته در اقتصاد اسلامی، فردگرایی و جزءانگاری پذیرفته نیست و نظام اقتصادی صرفاً جهت اقتصادی از نظام اجتماعی است نه اینکه جزئی منفک از آن.
وی در ادامه نشست خاطر نشان کرد: در این مقاله با اتکا به مکتب اقتصادی شهیدصدر، تلاش میشود مؤلفههای انتخاب عادلانه در اقتصاد اسلامی استخراج شود. نظریات حقالطاعه، استخلاف انسان و توازن اجتماعی بهعنوان زیربنای نظریۀ انتخاب عادلانه، فضا، محرک، ماده و قواعد انتخاب عادلانه را تعیین و تحدید میکنند.
حجتالاسلام سید کاظم رجایی (عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)) به عنوان یکی از اساتید داور، مهمترین نظرات خود را چنین بیان کرد:این اثر پژوهشی دارای مزیتهای فراوانی است. یکی از مزیتهای این اثر این است که ایدهپرداز محترم، برای نظریه انتخاب عادلانه شهید صدر، منابع فراوانی از شهید صدر را دیده و به کتاب «اقتصادنا»ی ایشان اکتفا نکرده است. شهید صدر بعضی از مبانی (همچون: نظریه استخلاف، مالکیت حقیقی) را در کتاب اقتصادنا بیان نکرده ولی در «اسلام یقود الحیاۀ» بحث کرده است.
حجت الاسلام رجایی در ادامه خاطر نشان کرد: بایستی در روش استنباط نظریه تأمل بیشتری شود. شما نظریه انتخاب عادلانه را برگزیده و نظریه انتخاب عقلایی را رد کردهاید. برای رد نظریه انتخاب عقلایی لازم است این نظریه را به صورت عمیق تبیین کنید. شما نظریه انتخاب عقلایی را به صورت عمیق درک کردهاید، امّا خوب تبیین نکردهاید. به عبارت دیگر لازم است در گام اوّل، برای شناسایی نظریه انتخاب عقلایی مبانی و سیر تاریخی مطلوبیت و لذّتگرایی به صورت مفصل تبیین گردد. در گام دوم با توجه به کتاب و سنت و آثار علمای اخلاق در این زمینه، نظریه انتخاب عقلایی را نقد کنید.
وی افزود: بخش عدالت این تحقیق، به طور نسبی، بحث بسیار خوبی است، لکن لازم است ارتباط بین نظریه انتخاب عقلایی و نظریه انتخاب عادلانه بهتر تبیین شود. بایستی در مقاله، مقصودتان را از عدالت بگوئید؛ زیرا این بحث بدیهی نیست و بسیار گسترده است.
رجایی در پایان افزود: در رابطه با معیارهای عدالت، به صورت مختصر وارد شدهاید و لازم است در این زمینه نیز کار جدّی صورت بگیرد. البته استنباط معیارهای عدالت نیز بایستی براساس مبانی دینی باشد.
در ادامه محمدجواد توکلی (عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)) دیگر استاد داور نشان ۳۵ گفت: بین بحث نظریه انتخاب عقلایی، نظریه عدالت اقتصادی و تحلیل کارکردی نظام اقتصادی اسلام تفکیک شود. بحث با نوعی دوگانگی روبروست. بحث با نظریه انتخاب عقلایی شروع میشود ولی در ادامه مباحث به حوزه نظریه عدالت کشاورزی میشود و در ضمن بحث هم به کارآیی ساختار نهادی نظام اقتصادی اسلام به تأمین عدالت پرداخته میشود. مباحث عمده در مقاله به تبیین ساختارها از جمله ساختار توزیع قبل از تولید و پس از تولید میپردازد ولی مباحث کارکردی به صورت کامل نیامده است.یعنی اثبات نمیشود که چرا ساختار توزیعی مورد نظر اسلام به تحقق اهداف نظام اسلامی از جمله عدالت میانجامد.
توکلی در ادامه نشان ۳۵ افزود: در بحث کارکردی و حتی خود نظریه عدالت اقتصادی اسلامی ابهامهایی وجود دارد که مناسب است در این مقاله حداقل به آنها پرداخته شود. ضمن اینکه جایگاه ریسک و رانت در توزیع درآمد در اقتصاد اسلامی چگونه است؟بعضی مباحث هم از جهت نظری و هم کارکردی بسط داده نشده است. از جمله بحث کارکرد مالیاتها در ایجاد عدالت و توازن.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در ادامه گفت: باید به تفکیک درآمد و ثروت توجه کرد. همچنین به مقوله ریسک در مباحث عدالت توجه نشده است. آیا عدالت و توازن اجتماعی متفاوت هستند؟ عدالت ساختاری فقط در نتیجهگیری آمده است.
انتهای پیام/