ملاصدرا چگونه می تواند زندگی ما را تغییر دهد؟

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، ملاصدرا چگونه می تواند زندگی ما را تغییر دهد؟ دکتر نواب مقربی محقق فلسفه در پاسخ به این سؤال گفت: از نظر ملاصدرا، فلسفه به کمال رساندن جان آدمی است از راه شناخت گوهره هستندگان چنانکه هستند و گواهی به هستی آنها نه از راه تقلید کورکورانه که از راه پژوهش برپایه خردورزی، به اندازه ای که در توان آدمی است.(اسفار، جلد ۱، صفحه ۲۳) همچنین در تعریف دیگری آمده است: فلسفه عبارت است از دگردیسی آدمیزاده به جهانی عقلی همسان با جهان عینی. اسفار، جلد ۱، صفحه ۲۴.

وی افزود: در سخن ملاصدرا درباره فلسفه نکات بکر و بدیع بسیاری نهفته است. بسیاری مفسران درباره آن سخن گفته اند.
با این همه، سخنان حکیمانی چون ملاصدرا کمتر از این چشم انداز نگریسته شده که اساساً سخنان این بزرگان و دستگاه های فلسفی ای که در سیر تکامل فلسفه و حکمت اسلامی یافت می شود چگونه می توانند زندگی کنونی ما را تغییر دهند؟ پاسخ به این پرسش پیش از هر چیز مستلزم این است که سخن ملاصدرا را دربافت و زمینه ای که در آن قرار دارد و از آن بالیده و پرورش پیدا کرده است بنشانیم و ببینیم.

این محقق و نویسنده فلسفه تصریح کرد: روایتی که ملاصدرا از فلسفه بدست می دهد تا اندازه ای در آثار فیلسوفان پیشین، از فارابی تا زمان ملاصدرا، ملاحظه می شود. کم و بیش فیلسوفان اسلامی هر چند دیدگاه های گوناگون در زمینه های گوناگون داشته اند بر سر این تعریف کمابیش اتفاق نظر دارند. این تعریف همچنین، صفت ممیزه و وجه فارق فلسفه اسلامی و دیگر فلسفه ها از جمله فلسفه غربی است.

مقربی در ادامه سخنانش بیان کرد: ملاصدرا بر این باور است که فلسفه گونه ای به کمال رساندن است؛ به کمال رساندن جان آدمی. ولی جان آدمی چیست؟ در دستگاه فلسفی ملاصدرا جان آدمی همان وجود آدمی است. اینکه ما با فلسفه جان خود را می پرورانیم تنها به این معنا نیست که آگاهتر و عالمتر می شویم بل به این معناست که بهره ما از وجود بیشتر می شود. ما هستنده تر می شویم و هستی ما گسترش بیشتری پیدا می کند و از مدارج کمال بالا می رود. بنابراین، برطبق دیدگاه ملاصدرا فلسفه تنها آگاهی نیست؛ خردورزی نیست؛ گونه ای کمال است که در واقع گونه ای وجود است.

وی تصریح کرد: آنجا که فلسفه اسلامی از  فلسفه غربی جدا می شود مبحث وجود است. فیلسوفان یونانی بر این باور بودند که فلسفه با حیرت دربرابر هستی آغاز می شود. ولی فیلسوفان اسلامی بر این باورند که فلسفه با حیرت دربرابر وجود محض که در واقع همان خداست آغاز می شود. در جهان هیچ چیزی وجود ندارد مگر خدا. وجود هموست و چیزهای دیگر از جمله آدمیان تنها سایه هایی از خورشید وجودند.

این نویسنده تأکید کرد: فلسفه شناخت حقیقت و گوهره اشیاست. گوهره اشیا همان وجود اصیل است که در وجود خود به چیزی وابسته نیست حال آنکه اشیا دیگر از جمله آدمیان وجود وابسته به وجود مطلق دارند و وجود آنان عین وابستگی است. پس حقیقت اشیا این است که آنها تنها سایه هایی از پرتو خورشید وجودند و به خودی خود اصالتی ندارند و قایم به وجود دیگری هستند که همان خداست. ملاصدرا حقیقت اشیا را وجود آنان می شمارد و وجود را همان خدا می داند. ولی تا اینجا تنها آگاهی ما از حقیقت اشیا حاصل شده است. مرحله بعد تصدیق این امر و گواهی به این امر است که در جهان تنها یک وجود اصیل وجود دارد که باقی همه تصویرهایی از آن وجود اصیل اند که حتا در تصویر بودنشان نیز وابسته به همان وجود اصیل اند.

انتهای پیام/