| امروز سه شنبه, ۲۹ اسفند , ۱۴۰۲ |
سرخط خبرها:

در نشست «سیر تحول تاریخی مفاهیم شهروندی و حقوق شهروندی» مطرح شد؛


مفهوم شهروندی در جامعه ما مغفول مانده است

نادر شکری در نشست معرفی و بررسی کتاب «سیر تحول تاریخی مفاهیم شهروندی و حقوق شهروندی» از مغفول ماندن مفهوم شهروندی ابراز تاسف کرد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از روابط عمومی موسسه خانه کتاب، نخستین نشست از سلسله نشست های نقد کتاب های حقوق شهروندی با عنوان «معرفی و بررسی کتاب سیر تحول تاریخی مفاهیم شهروندی و حقوق شهروندی» اثر عطا الله صالحی، عصر دوشنبه ۲۵ تیرماه در سرای اهل قلم برگزار شد. در این مراسم فریدون جعفری و نادر شکری به عنوان منتقد حضور داشتند.

در ابتدای این مراسم، عطا الله صالحی با بیان این که مفهوم شهروندی از دیرینه ترین مفاهیم اجتماعی محسوب می  شود، اظهار کرد: در این اثر ابتدا مفهوم شهروندی را توضیح داده ام سپس اجزایش را شناسایی کرده ام. در ادامه، این مفهوم را در تاریخ بررسی کردم.

وی بیان کرد: این کتاب تلاش کرده هم بحث فلسفی داشته باشد و هم بحث تاریخی؛ تا مفهوم شهروندی را با واقعیت اجتماعی تطبیق داده باشد.

نویسنده کتاب «معرفی و بررسی کتاب سیر تحول تاریخی مفاهیم شهروندی و حقوق شهروندی» توضیح داد: میان حقوق شهروندی و حقوق بشر تفاوت است؛ در حقوق شهروندی مفهوم کلیدی، شهر است اما در حقوق بشری مفهوم کلیدی، انسان است. اصلی ترین بحث در حقوق شهروندی، حق مشارکت است اما در حقوق بشری اصلی ترین بحث، حیات است.

صالحی وضعیت، مجموعه حقوقی و مشارکت را از جمله مولفه های شهروندی برشمرد و گفت: شهروند به دو نوع فعال و منفعل تقسیم می شود؛ شهروند فعال در خلق امور نقش دارد اما شهروند منفعل، موضوع قاعده است.

وی با اشاره به چهار مفهوم برده، رعیت، تابع و شهروند توضیح داد: برده کسی است که مشمول یکی از حقوق مالکیت می  شود؛ بنابراین در این عرصه، انسان به عنوان کالا محسوب می  شود. رعیت و تابع مشمول قواعد حقوقی قرار می گیرند و امکان دادخواهی دارند اما تفاوت شان با مفهوم شهروند، عدد مشارکت در خلق قاعده است.

این نویسنده با بیان این که مفهوم شهروندی در یونان باستان ظهور و بروز پیدا کرد، یادآور شد: ارسطو در عرصه شهروندی، از بحث حکومت کمتر استفاده می کند و بیشتر از عنوان زمامداری بهره گرفته است. زمامداری یعنی فرایند و جریانی که مداوماً اتفاق می افتد. ارسطو شهروند را کسی می دند که حکمرانی می کند و به نوبت مورد حکمرانی قرار می گیرد.

صالحی عنوان کرد: اسطو معتقد است که انسان با حکمرانی به کمال می رسد. بنابراین چون خانم ها حکمرانی نمی کنند هیچ گاه به این درجه نائل نمی شوند و از آن ها به عنوان کالا باید استفاده کرد. اما بعد از انقلاب صنعتی، تحول بسیار مهمی در این عرصه رُخ داد به گونه ای که ارزش کارهای یدی کاهش و در مقابل ارش کارهای فکری ارتقا یافت.

وی با بیان این که وقتی واقعیت ها عوض می شوند، مفهوم ها هم باید به تناسب تغییر کنند، اظهار کرد: با توجه به این که جامعه ما در حال ورود به یک واقعیت ـ جهانی شدن ـ می شود، در ضمنِ مفهوم شهروندی نیز باید به موضوع جهانی شدن توجه شود.

سخنرانی نادر شکری بخش دیگر این نشست را به خود اختصاص داد. وی ضمن تشکر و سپاس از دکتر صالحی به دلیل نگارش این اثر، گفت: جامعه ما در حوزه حقوق شهروندی منابع بسیار کمی دارد بنابراین این مفهوم بسیار مغفول مانده است. به همین دلیل معتقدم کسانی که در این عرصه قلم می زنند بسیار کار ارزشمندی انجام می دهند.

وی ادامه داد: به دلیل این که بخش اعظم این اثر ترجمه است، ضرورت دارد به منظور استفاده اساتید از آن، یک ویراستاری جدی تری در آن صورت بگیرد تا مطالب قابلیت کاربردی بیشتری داشته باشد.

شکری عنوان کرد: نویسنده در این اثر حقوق شهروندی را به شهر و حقوق بشر را به انسان تفکیک کرده است اما ای کاش در این جا مفهوم شهر را تبیین می کرد. نویسنده در این بخش باید توضیح می داد که آیا مفهوم شهروندی، کلیت تبعه یک کشور است یا نه شهروند به عنوان شهرنشین است.

این منتقد افزود: در این کتاب فقط به مفهوم و سیر تاریخی حقوق شهروندی و حقوق بشری اشاره شده است اما جا داشت در سیر تدوین این کتاب، به تفاوت های میان حقوق شهروندی و حقوق بشری بیشتر می پرداخت.

وی در پایان گفت: با توجه به نگاه جهانی نویسنده به این مطالعه،  جا داشت اندیشه های اسلامی و تفکر ایرانی ـ که در توسعه مفهوم شهروندی تأثیر داشته اند ـ نیز اشاره می شد.

فریدون جعفری از دیگر سخنرانان این نشست بود. وی با اشاره به نکات مثبت این اثر گفت: میان رشته ای بودن این کتاب و پرداخت آن به مباحث تاریخی و فلسفی، بسیار ارزشمند است. بحث های نوعی در این اثر دیده می شود؛ نویسنده سعی کرده ایده و اصطلاح انگاری از خود باشد.

وی عنوان کرد: این اثر انسجام مناسبی دارد و ترتیب منطقی میان فصول دیده می شود. برای نگارش این اثر از منابع انگلیسی به قدر کفایت استفاده شده است و این منابع قوی تر و غنی تر از منابع فارسی موجود در این حوزه است.

این منتقد درباره نقاط ضعف این اثر چنین اظهار کرد: عنوان کتاب، «معرفی و بررسی کتاب سیر تحول تاریخی مفاهیم شهروندی و حقوق شهروندی» است اما برخی از بخش ها و فصول صرفاً به مباحث زنان و حقوق آن ها پرداخته است. این در حالی است که حقوق شهروندی بسیار متنوع است.
بنابراین نویسنده یا باید به اندازه سایر بخش ها نیز به این مبحث می پرداخت و یا این که درباره سایر بخش ها به همین اندازه بحث می کرد.

وی ادامه داد: بنده در این اثر کمتر دیده ام که نویسنده نقد و تحلیل شخصی خود را ارائه دهد بلکه بیشتر به بیان آن چه که در ادبیات داخلی و خارجی وجود دارد، پرداخته است.

جعفری با بیان این که حقوق اسلامی، یکی از مهم ترین منابع حقوقی است، گفت: همان|طور که از مطالعه این اثر برمی آید، مفهوم شهروندی در جمهوری اسلامی ایران بررسی می شود؛ نویسنده به خوبی به مباحث شهروندی در یونان باستان و رُم اشاره کرده است اما جا داشت در سیر تحول تاریخی مفهوم شهروندی، به مباحث حقوق عامه و اسلامی نیز می پرداخت.

وی نبود حداقل یک مدخل یا مقدمه توجیهی در ابتدای فصول این کتاب را از دیگر نقاط ضعف آن برشمرد و گفت: نویسنده در صفحه ۲۱ این کتاب به انواع شهروند اشاره کرده است اما هیچ گاه معیار و شاخصی که این طبقه بندی بر اساس آن صورت گرفته، بیان نکرده است.

جعفری گفت: برخی از مطالب این کتاب بدون ارجاع است. به طور مثال در صفحه ۱۱۹ مطلبی ذکر شده بدون این که به منبع آن اشاره شود.

این منتقد افزود: نویسنده به مفهوم شهروندی و حقوق بشری پرداخته است اما به صورت مفصل درباره وجه افتراق و اشتراک این دو سخن نگفته است. همچنین نویسنده می توانست به تجربه تاریخی و سیاسی کشورها به منظور تأیید ایده خود اشاره کند.

وی عنوان کرد: نویسنده در بحث برده داری، به اسنادی که برداری را لغو کردند، اشاره کرده است اما می توانست به بحث ضمانت اجرای عدم رعایت حقوق شهروندی نیز بپردازد. همچنین متأسفانه در این کتاب مباحث مدرنیسم و پسا مدرنیسم دیده نمی شود.

جعفری افزود: نویسنده در این اثر به جهانی شدن اشاره کرده اما به فرایند جهانی سازی هیچ گونه اشاره ای نشده است؛ جا داشت نویسنده به پرسش «چگونه باید حقوق شهروندی را در مباحث جهانی سازی مطرح کرد»» پاسخ می داد.

انتهای پیام/

کد خبر : 72138
تاريخ ثبت خبر : 26 تیر 1397
ساعت بارگزاری خبر : 13:44
برچسب‌ها:, , ,

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)