به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، آیتالله احمد مبلغی در نشست هیئت اندیشهورز جامعه شناسی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: در آیه شریفه «وَ لا تَزِرُ وازِرَهٌ وِزرَ أُخرى» دو تفسیر از «وزر» میتوان ارائه کرد، یک تفسیر آن است که مقصود از تحمیل وزر، تحمیل مستقیم است؛ که بر اساس آن، معنا این میشود که اگر کسی گناهی را مرتکب شد وزر مربوط به آن گناه بر دوش فرد دیگری نهاد نمیشود.
وی ادامه داد: در این چارچوب نباید فردی را به خاطر گناهی که دیگری انجام داده است مجازات کنیم هرچند فرد بی گناه رابطه و قرابت نزدیکی با گناهکار داشته باشد مثلاً از خانواده او باشد.
مبلغی گفت: تفسیر دومِ تحمیل «وزر»، تحمیل «وزر» به صورت اعم از مستقیم و غیرمستقیم است؛ تحویل به صورت غیر مستقیم، بدان معناست که نوع یا میزانی از مجازات برای مجرم انجام بگیرد که بازتابهای تخریبی، منهدم کننده و آسیب رسان نسبت به خانواده آن شخص مجرم را در پی داشته باشد.
وی بیان کرد: البته روشن است که بسیاری از مجازاتهایی که برای مجرم در نظر گرفته و یا انجام میگیرد به صورت طبیعی بازتابهایی را برای خانواده آن مجرم در پی دارد و طبیعتاً مقصود از پیامدهای مجازاتها این نوع پیامدهای طبیعی که همیشه بوده است، نیست؛ بلکه مقصود پیامدهای دارای آثار تخریبی و آسیبهای جدی است که یا خانوادهای را در مسیر ناهنجاری یا انفعال جدی اجتماعی و یا فرو افتادن به فساد اجتماعی و یا مشکلات اقتصادی میکشاند.
مبلغی ادامه داد: سوال این است که اگر ما به نوع یا میزانی از مجازات روی آوردیم که دارای پیامدهای منفی که اسلام به هیچ وجه این پیامدها را نمیپسندد و نمیپذیرد بود آیا می توانیم در نوع کیفیت و میزان مجازات دست به تعدیل بزنیم یا تجدید نظر به عمل بیاوریم؟
وی افزود: گاه اهمیت این مسئله تا آنجا پیش میرود که بازتابهای یک مجازات از حیث شدت و آسیبرسانی و ایجاد تنگنا بسیار بزرگتر از خود مجازات است، به بیان دیگر به واقع، با وقوع جرم ما به دو نوع مجازات دست میزنیم، یکی مجازات اصلی و دیگری مجازات پیامدی و ابعاد و ماهیت مجازات پیامدی گاهی از ابعاد و ماهیت مجازات اصلی فراتر میرود، گویی این خانواده است که در واقع دارد مجازات میشود.
مبلغی تصریح کرد: به عنوان مثال در شرایط پیچیده جامعه امروز، مجازات زندان برای فرد مجرم، اقتصاد و معیشت و وضعیت فرهنگی خانواده او را هم به سمت پرتگاه میبرد و میتوان آن را به نوعی مجازات بازتابی نامید.
وی با اشاره به اینکه این نوع مجازات، بازتابی درازمدت است و زندگی را تحت تأثیر قرار میدهد، بیان کرد: در این صورت این سوال منطقی است که آیا آیه «وزر» این مورد را در بر میگیرد یا نه؟ یعنی آیا آیه «وزر» این نوع مجازات پیامدی را نفی میکند یا نه؟ که اگر به نفی آن بپردازد بدان معناست که ما باید نوع و میزانی از مجازات را برای مجرم تعریف کنیم که به چنین مجازات پیامدی برای خانواده او منتهی نشود.
مبلغی افزود: بر فرض که نتوان این مورد را مصداقی برای لفظ «وزر» در آیه به حساب آورد سوال این است، بر اساس روح حاکم بر آیه، و به عبارتی بر اساس مناط آیه، آیا میتوان این نوع بازتابهای ویرانگر را براساس آیه ممنوع و غیرشرعی به حساب آورد؟
وی در توضیح روش تکیه بر مناط برای نفی مجازاتهای بد پیامد برای خانواده افزود: یعنی حتی اگر پاسخ به پرسش فوق منفی باشد، باید بر اساس اصل روش فقهی مناطیابی، گفت: دینی که نسبت به مجازات غیر مجرم به خاطر ارتکاب جرم از سوی دیگری اینقدر حساس است که آیه «وزر» آن را ارائه میکند، نسبت به پیامدهای مجازات مجرم برای دیگر اعضای خانواده که ایمان و شخصیت و آینده آنها را تهدید میکند و حتی ممکن است خانواده را در معرض گناه و ارتکاب جرم قرار دهد، آیا ساکت است؟ پرسشهایی از این دست، باعث میشود که چنین بحثهایی مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس بیان کرد: به نظر میرسد لفظ «وزر» باید مورد تأمل و تحلیل بیشتری قرار گیرد که آیا پیامدهای مجازات را هم میتوان مصداقی از «وزر» دانست یا خیر.
انتهای یپام/