محروم‌سازی دانشگاه از اساتید پیشکسوت مانند دکتر گلشنی ظلم است

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از فارس، هفته گذشته بود که رئیس دانشگاه صنعتی شریف جنجالی‌ترین حکم بازنشستگی این دانشگاه را ابلاغ کرد تا «مهدی گلشنی» استاد محبوب دانشجویان را خانه‌نشین کند. این حکم با اعتراض گسترده دانشجوهای شریف همراه شد و در محافل علمی مختلف و در فضای مجازی بحث‌های بسیاری میان موافقان و مخالفان در گرفت. اما این استاد ممتاز ۸۰ ساله چه ویژگی‌هایی دارد و چه خدماتی را به جامعه علمی کشور ارائه کرده است؟ گلشنی پس از رسیدن به درجه استادی در سال ۱۳۶۴، در اواخر این دهه تصمیم گرفت رشته‌ای به‌نام فلسفه علم را در این دانشگاه پایه‌ریزی کند. به این ترتیب گروه فلسفه علم از سال ۷۴ در این دانشگاه فعالیت خود را آغاز کرد. تقریبا همزمان با راه‌اندازی این گروه در دانشگاه صنعتی شریف به پاس تلاش‌های ارزشمند او در زمینه علم و دین، جایزه درس علم و دین بنیاد تمپلتون به وی اعطا شد. وی پس از آن چند سالی عضو هیات‌ داوران «جایزه پیشرفت در دین» این بنیاد بود و از سال ۷۲ ریاست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ایران و از سال ۷۵ عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی را عهده‌دار شد. گلشنی از اعضای فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، آکادمی علوم جهان اسلام، جامعه مدرسان فیزیک آمریکا، جامعه فلسفه علم میشیگان، انجمن اروپایی علم و الهیات و انجمن بین‌المللی علم و دین است. او در سال‌های ۶۹ تا ۷۴ عضو ارشد مرکز بین‌المللی فیزیک نظری در Triest ایتالیا بود. این دانشمند کتاب‌ها و مقالات متعددی در زمینه فیزیک، فیزیک و فلسفه، علم و دین و علم و الهیات نوشته است. نام گلشنی در کتاب «۵۰۰ نفر از سرشناس‌ترین چهره‌های جهان اسلام» که سال ۲۰۰۹ از سوی دانشگاه جورج تاون آمریکا منتشر شده به ثبت رسیده است. همچنین نام دکتر گلشنی به‌عنوان تنها فیزیکدان ایرانی در کتاب برترین فیزیکدانان کوانتوم جهان ثبت شده است. گلشنی همچنین نشان درجه یک دانش را در سال ۱۳۸۸ دریافت کرد. به بهانه بازنشستگی اجباری مهدی گلشنی ـ که همچنان از اساتید تراز اول و پرانرژی و فعال کشور است ـ با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا گفت‌وگو کردیم.

من شنیدم انتقادات صریح دکتر گلشنی نسبت به وضع دانشگاههای ایران ازجمله دانشگاه صنعتی شریف و اعتراضات استاد گلشنی به سیاست‌زدگی در دانشگاه شریف و حذف نیروهای مؤمن و انقلابی، در حذف ایشان بی‌تأثیر نبوده است

*بازنشستگی اجباری اساتید ممتاز دانشگاهی به دلیل کهولت سن از جمله دکتر گلشنی، چه آسیب‌های در حوزه تولید علم دارد؟

از بازنشسته شدن جناب دکتر گلشنی که جزء اساتید برجسته و دلسوز دانشگاه صنعتی شریف و جهان اسلام هستند و خدمات منحصربفردی به علم و پیشرفت علمی ایران و دنیای اسلام داشته‌اند، متعجب شدم. ایشان نزدیک به نیم قرن است که بی‌وقفه در حال تلاش علمی هستند و جدای از رشته تخصصی‌شان یعنی فیزیک نظری، در ساحت فلسفه علم و به طور خاص، علم و دین کارنامه بسیار ممتازی دارند. دانشگاه صنعتی شریف باید به وجود کسی مثل استاد مهدی گلشنی افتخار کند و تا وقتی ایشان آماده خدمت علمی هستند و از جهات جسمی مشکلی ندارند از وجودشان نهایت استفاده را ببرد.

معتقدم مانند دکتر گلشنی که علاوه بر برخورداری از درجات عالی علمی، یک الگوی برجسته اخلاقی هستند، چه برای اساتید و چه برای دانشجویان نعمتند و محروم‌سازی دانشگاه و دانشگاهیان از حضور تمام وقت ایشان ظلمی نابخشودنی است.

البته من درباره همه اساتید که به سن بازنشستگی می‌رسند و برجستگی علمی خاصی ندارند چنین نظری ندارم، ضمن اینکه مانند دکتر گلشنی در هر دانشگاهی از عدد انگشتان دست تجاوز نمی‌کند، بنابراین این استثناءشدگی را کاملا عادلانه تلقی می‌کنم.

البته من شنیدم انتقادات صریح دکتر گلشنی نسبت به وضع دانشگاههای ایران ازجمله دانشگاه صنعتی شریف و اعتراضات استاد گلشنی به سیاست‌زدگی در دانشگاه شریف و حذف نیروهای مؤمن و انقلابی، در حذف ایشان بی‌تأثیر نبوده است. نقد صریح، بی تعارف، شجاعانه، عالمانه و در عین حال دلسوزانه از ویژگی‌های بارز دکتر گلشنی است و من اعتقاد دارم این نقدها و اعتراضات باید با استقبال روبرو شود و از آن برای اصلاح و تقویت دانشگاه استفاده گردد، لذا اگر حذف دکتر گلشنی برای نقدهای اخیرشان صحت داشته باشد، باید برای دانشگاه شریف و دولتی که ادعای آزاداندیشی می‌کند، متأسف بود.

*دانشگاه‌های ما تا چه حد کادرسازی کرده‌اند که بتوانند جای خالی اساتید ممتاز را پر کنند؟

ما استاد جوان و زبده کم نداریم. امروز شاگردان اساتید بزرگی مانند دکتر گلشنی در دانشگاه‌ها خدمات قابل توجهی دارند و از این جهت خدای متعال را شاکریم، اما همه قبول دارند که پیدا کردن استاد مجرب و دنیا دیده ای مثل دکتر گلشنی که می‌تواند صدها دانشجوی نخبه کشور را از گنجینه تجارب خود بهره مند کند و به آنان اخلاق اسلامی را بیاموزد، کار ساده‌ای نیست، ضمن اینکه هر شخصیت علمی‌ای ویژگی‌های منحصربفرد خودش را دارد و کسی نمی‌تواند جای کس دیگری را پر کند.

*اصلاً آیا تولید علم به ویژه علوم انسانی که بیش از تحرک نیاز به تحقیق و تفکر دارد، معلول سن و سال است؟

خیر! امروز این جمع‌بندی علمی وجود دارد که بر خلاف باورهای رایج اما غلط، هر قدر سن یک دانشمند بالاتر می‌رود عمق و تسلط و قدرت استنباطات علمی او بیشتر می‌شود؛ البته با افزایش سن ممکن است مشکلات جسمی مانع از فعالیت علمیِ طبیعی شود، لذا اگر دانشمندی از جهت جسمی در سلامت است و خودش انگیزه فعالیت دارد، بالا بودن سن نباید به بهانه‌ای برای حذف او تبدیل گردد.

ایجاد انجمن‌ها یا مراکز تحقیقی با حضور اساتید بازنشسته منع قانونی ندارد و نیازمند مجوز خاصی نیست و مرکز پژوهش‌های صدرا نیز به هر نحو که لازم بداند از اساتید برجسته و پیشکسوت استفاده می‌کند

*برخورد نظام آموزشی دانشگاه‌های معتبر جهان درباره اساتید سالخورده به چه صورت است؟

برخلاف بعضی دانشگاه‌های ما، دانشگاه‌های مطرح جهان، از همکاری نامحدود اساتید و دانشمندان برجسته استقبال می‌کنند و حتی شرایط لازم را برای تداوم حضور اساتید درجه یک خود فراهم می‌کنند و من نمی‌دانم آقایانی که دوست دارند در همه چیز از غرب تقلید کنند، چرا در این زمینه‌ها که نقطه قوت محسوب می‌شود، تقلید نمی‌کنند؟

*آیا مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا ایده‌ای برای گردهم‌آوردن یا راه‌اندازی انجمن اساتید بازنشسته علوم انسانی دارد؟

ایجاد انجمن‌ها یا مراکز تحقیقی با حضور اساتید بازنشسته منع قانونی ندارد و نیازمند مجوز خاصی نیست و مرکز پژوهش‌های صدرا نیز به هر نحو که لازم بداند از اساتید برجسته و پیشکسوت استفاده می‌کند. از طرف دیگر، اساتید و دانشمندانی مانند استاد گلشنی ان‌شاءالله معطل نمی‌مانند و به خدمات علمی خود گسترده‌تر از قبل ادامه می‌دهند؛ با این حال تأسیس مجامعی با کارکرد غیر تشریفاتی برای استفاده هدفمند از توانایی اساتید قوی و پیشکسوت در دانشگاه‌ها ایده خوبی است و جا دارد از طرف وزارت علوم یا هیأت‌های امنای دانشگاه‌ها طراحی و دنبال شود.

انتهای پیام/