دانش‌های مرتبط با علوم انسانی تمدن‌ساز هستند

حجت الاسلام والمسلمین محمد سادات منصوری، رئیس مرکز مشاوره و پاسخگویی به سوالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی در گفت و گو با خبرنگار  پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، در تشریح وجود و ضرورت علوم انسانی اسلامی در جامعه امروز گفت: اصل و اساس هر تمدنی را علوم انسانی آن جامعه تشکیل می دهد و هیچ تمدنی بدون پایه و مبانی این علوم شکل نمی گیرد به همین علت دانش های مرتبط با علوم انسانی، تمدن ساز هستند.

وی پایه علوم انسانی را فلسفه دانست و افزود: جامعه شناسی، روانشناسی، هنر و هر علمی که در زمره علوم انسانی قرار می گیرند، مبتنی بر فلسفه هستند. بنابراین پایه هر تمدن را فلسفه آن تشکیل می دهد و به آن معنا می بخشد. به عنوان مثال منظور از تمدن غرب، فلسفه غرب است اینکه چه نگاه و نگرشی جهان غرب به انسان، ارتباط انسان و جهان و ماورا الطبیعه دارد.

سادات منصوری اضافه کرد: محورعلوم انسانی هم فلسفه آن محسوب می شود و برای پی بردن به وجود علوم انسانی اسلامی در جامعه، باید به حضور فلسفه اسلامی هم در جامعه توجه داشت. وجود فلسفه اسلامی به معنای بودن علوم انسانی اسلامی است.

بهره برداری فلسفه اسلامی از ابزارهای دقیق عقلی و برهانی

وی افزود: فلسفه اسلامی از ابزارهای دقیق عقلی و برهانی بهره می برد و جهان بینی و انسان شناسی خاصی را به انسان ارائه می دهد و آنچه که توسط این فلسفه اثبات می شود مورد پذیرش اسلام است. علوم انسانی را باید بر مبنای فلسفه اسلامی طراحی و آماده کرد. به عنوان مثال در فلسفه اسلامی به انسان شناسی می رسیم که در آن خصوصیاتی برای انسان ترسیم کرده و رابطه او با خود، جهان و خدا را تعریف می کند.

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه سخنانش گفت: آنچه که ما امروزه با عنوان فلسفه اسلامی در اختیار داریم دارای مبانی دقیق عقلی است که متاسفانه به صورت فلسفه های مضاف گسترش پیدا نکرده است به این معنی که اگر ما درصدد داشتن فلسفه اسلامی هستیم باید به سراغ فلسفه حقوق اسلامی برویم؛ حقوقی که بر فلسفه اسلامی منطبق شده است. در حوزه اخلاق هم باید فلسفه اخلاق اسلامی داشته باشیم و این مسئله در زمینه فلسفه سیاست و روانشناسی هم صدق می کند.

وی افزود: بنابراین دایره وسیعی از علوم و نظریه پردازی ها در این حوزه لازم است. باید اساتید و متخصصان در این زمینه کار کنند تا فلسفه های مضاف اسلامی شکل بگیرد. با وجود فلسفه اسلامی، می توانیم ادعای داشتن علوم انسانی اسلامی را مطرح کنیم.

تاکید بر ضرورت وجود علوم انسانی اسلامی در جامعه

سادات منصوری با تاکید بر ضرورت وجود علوم انسانی اسلامی در جامعه گفت: اگر جامعه ما در تولید علوم انسانی اسلامی اقدام نکند هیچ فرقی با کشورهای غربی نخواهد داشت زیرا در این صورت با وجود داشتن عنوان اسلامی برای کشور، دانش ما مبتنی بر علوم اسلامی نخواهد بود.

وی در پاسخ به این سوال که مبانی علوم انسانی چگونه از قرآن استخراج می شود، گفت: تفاسیر و وجوه مختلفی را از آیات قرآن می توان دریافت کرد به همین علت باید ابتدا به فلسفه اسلامی رجوع کرد زیرا این فلسفه در نهایت از مبانی دینی عدول نمی کند و همواره در تلاش برای تطابق با مبانی اسلامی است. فلسفه اسلامی متعهد به اثبات مبانی دینی و تفسیر و تبیین مبانی قرآنی در حوزه های مختلف و تفسیر آن به بیان عقلی و برهانی است. به همین دلیل استفاده از فلسفه اسلامی، بهره گیری از مبانی قرآنی هم محسوب می شود.

وی با بیان اینکه نمی توان جزئیات علوم انسانی را از قرآن دریافت کرد، گفت: معتقدم این کار تفسیر قرآن است و تفسیر هم مبتنی بر فهم انسان است و هر شخص می تواند استنباط های مختلفی از قرآن داشته باشد. ما باید بر فلسفه اسلامی تاکید داشته باشیم و سپس از آیاتی که موید بحث های فلسفی و عقلی ما هستند، بهره بگیریم.

وی بیان کرد: برای ورود به جزئیات علوم انسانی در قرآن باید ابتدا مبانی فلسفه مضاف اصلاح شوند در غیر این صورت در ورود به جزئیات فقط پراکنده گویی می شود.

سادات منصوری در پایان در پاسخ به این سوال که آیا برای شناخت علوم انسانی می توان از روایات معصومین(ع) هم بهره گرفت؟ گفت: در ابتدا باید به این پرسش پاسخ داده شود که علوم انسانی در زمره کدام یک از دانش های عقلی، نقلی و یا تجربی محسوب می شود؟ معتقدم هر کدام از علوم دارای بخش های مختلفی هستند. بخشی از علوم که دربرگیرنده دانش عقلی است، فقط از راه فلسفه بررسی می شوند. قسمت دیگری از علوم تجربی، از طریق آزمون و خطا و تجربه به سوالات جواب می دهند. در بخش نقلی علوم هم علاوه بر قرآن باید به روایات هم استناد کرد و در این زمینه باید از ابزار شناخت روایات صحیح از ناصحیح هم بهره گرفت.

انتهای پیام/