قلمرو فقه مطلوب در راهبردشناسی نظام دینی

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، متن پیش رو بخشی از کلاس حامد پوررستمی با عنوان قلمرو فقه در راهبردشناسی نظام دینی است؛ این جلسه یکی از نشست‌های دورۀ «فقه حکومتی نظام ساز» است که به همت مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام صادق(ع) در پائیز ۱۳۹۲ در قم برگزار شده است.

به نظر می‌رسد مهم‌ترین علم در ترسیم راهبرد نظام دینی و حکومت دینی علم فقه می‌باشد. تعیین قلمرو این علم و تعریف آن می‌تواند در کارکردهای نظام دینی و حکومت دینی بسیار نقش‌آفرین باشد.

به‌طور کلی می‌توان از سه نوع فقه با عناوین فقه موجود، فقه مطلوب و فقه مأمول نام برد. فقه موجود همین فقه متداولی است که خوانده می‌شود و خدمات شگرفی را به جامعه ارائه می‌دهد. فقه مطلوب، فقهی است که مقام معظم رهبری نسبت به ضرورت پرداختن به آن تأکید کردند. این نوع فقه، فقهی است که خواستۀ نظام و جهان معاصر است که به بایسته‌ها می‌پردازد نه به هست‌ها. قطعاً اختلاف کم و بیش زیادی میان فقه موجود و فقه مطلوب وجود دارد و در ترسیم راهبرد حکومت دینی نیاز به فقه مطلوب خواهیم داشت. مراد از فقه مأمول، فقهی است که در عصر امام زمان علیه‌السلام ارائه خواهد شد. مأمول یعنی جزء آرزوها است که در حوزۀ احکام حرف‌های زیادی دارد و افق و گستره‌های نوینی را خواهد گشود.

در عصر غیبت رسالتی که وجود دارد این است که از فقه موجود به سمت تولید فقه مطلوب حرکت کنیم که نیازمند به ساز و کار و نقشۀ راه و یک سری لوازم می‌باشد. ویژگی فقه مطلوب این است که دست عصر نوین به سوی آن بلند است و از حیث اسلوب و برنامه و گستره مطابق فقه موجود است.

همچنان که مقام معظم رهبری در فرمایشات خود به این نکته تأکید کرده‌اند که در این چند قرن، یک فقه بتون آرمه برای عمل فردی اسلامی وجود دارد اما نیازمند فقه حکومتی برای یک نظام اجتماعی هستیم.

تعبیر دیگر ایشان این است که «باید کاری کنیم که وقتی رسالۀ عملیه را باز کرد، بداند چرا مالیات می‌گیرند و چگونه باید بگیرند و اگر نگیرند، چه می‌شود و بقیۀ چیزهای دیگر. این‌ها باید از اسلام استنباط بشود. این کار را شما باید بکنید. من نمی‌گویم که این‌ها را سه چهار ساله تدوین کنید؛ پنجاه سال وقت دارید. پنجاه سال، زمان زیادی است؛ اما این کار هم، کار بسیار عظیمی است. امروز ما حکومت و کشور را اداره می‌کنیم؛ اما این ادارۀ امروز ما با ناشی‌گری و بی‌اطلاعی و عدم تجربه و ندانستن اسلام در بسیاری موارد همراه است. همین مقدارِ کم است که غوغا به پا کرده و قدرت‌ها را از ما می‌ترساند. پس اگر بخواهیم به‌طور کامل و صحیح از آن استفاده کنیم، ببینید چه می‌شد… د. حالا شما قدم اول را بردارید، برای آن پنجاه ساِل بعد کار کنید، کار دقیق و عمیق». عامل اصلی دشمنی ابلیس هم این است که با تفکر الهی در آخرالزمان مبارزه می‌کند و دو جبهه صف‌آرایی می‌کنند. البته این وسط طیف‌هایی هستند: تثبیت‌نیافتگان، یاران نظری ابلیس، یاران عملی ابلیس. طرف دیگر نیز یاران نظری حق و یاران عملی حق وجود دارند. دشمنان در این کارزار، نظام مبتنی بر فقه شیعه را هدف قرار داده‌اند.

کارکردهای فقه مطلوب می‌تواند در همۀ عرصه‌ها بسیار گسترده باشد. فقه مطلوب از چنین ظرفیتی برخوردار است که ام‌العلوم علوم انسانی در حوزۀ رفتارها و بایسته‌های هنجاری بشود. بدین معنا که در ترسیم نظام‌سازی اسلامی حکومت دینی علم فقه ضروری‌ترین و مهم‌ترین علم است که با بازنگری در تعریف، متدولوژی و گسترۀ فقه، می‌توان به سمت فقه مطلوب حرکت کرد.

در تأیید این نکته مقام معظم رهبری فرموده‌اند: «در تنقیح و تحقیق فقه کنونی ما، روزگاری که این فقه بخواهد نظام جامعه را اداره بکند، پیش‌بینی نشده … شما باید یک‌بار دیگر از طهارت تا دیات نگاه کنید و فقه استنباط کنید برای حکومت کردن».همچنین در جای دیگری می‌فرمایند: «فقه ما از طهارت تا دیات باید ناظر به ادارۀ یک کشور، ادارۀ یک جامعه و ادارۀ یک نظام باشد.

انتهای پیام/