| امروز جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ |
سرخط خبرها:

استاد دانشگاه کمبریج در گفتگو با طلیعه:


فلسفه آموزش‌هایی به ما می‌دهد که مطالعات علمی چنین توانایی ندارد

پروفسور متیو کرامر معاون پیشین انجمن حقوق و علوم اجتماعی بریتانیا و استاد دانشگاه کمبریج معتقد است فلسفه آموزشهایی به انسان می دهد که مطالعات علمی چنین آگاهی هایی را در اختیار انسان قرار نمی دهند.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، دانش یگانه راه یا حداقل یکی از یگانه شیوه‌های تحقیق و جستجو است. آنچه در خصوص دانش باید مورد توجه باشد این است که از یک سو نباید قدرت علم و دانش دست کم گرفته شود و بی ارزش تلقی شود و از سوی دیگر در مورد اعتبار علم و قدرت علم مبالغه صورت گیرد.

مواجهه ما با دانش نباید به گونه‌ای باشد که ارزش دستاوردهای علمی و توان علم در پیشرفت بشر مورد انکار قرار گیرد. از سوی دیگر نباید چنان علم را تقدیس کرد و به علم گرایی افراطی اصالت داده شود.

همین اصالت دادن به علم بوده که امروزه وقتی از واژه علم‌گرایی(Scientism) سخن می رود نوعی بار معنایی منفی دارد و نوعی نگاه تحقیرآمیز به علم را در خود نهفته دارد.

بر این اساس این موضوع را با پروفسور متیو کرامر استاد دانشگاه کمبریج در میان گذاشته‌ایم که در ادامه پاسخهای وی می‌آید. متیو کرامر استاد فلسفه سیاسی و فلسفه حقوق دانشگاه کمبریج و مدیر برنامه فلسفه سیاسی و فلسفه حقوق در این دانشگاه است. کرامر معاون پیشین انجمن حقوق و علوم اجتماعی بریتانیا بوده است. «محل تلاقی اخلاق و حقوق» و «نظریه حقوق، نظریه سیاسی و شالوده شکنی» از جمله آثار وی به شمار می‌روند.

*نسبت بین فلسفه وعلم چیست؟

هر موضع فلسفی رضایت بخشی باید با یافته ها و روش های دانشمندان علوم طبیعی مطابقت داشته باشد، اما این بدان  معنی نیست که علم پایه و اساسی برای تئوری پردازی فلسفی است.

بسیای از حوزه های تئوری پردارزی فلسفی مانند اخلاق، تا حد زیادی مستقل از علم هستند – نه به این مفهوم که تئوریهای اخلاقی مغایر با تئوریهای علمی هستند – اما می توان گفت که تئوریهای اخلاقی سوالاتی را مد نظر قرار می دهند که به طو قابل توجهی متفاوت از سوالاتی است که داشمندان علم مد نظر قرار می دهند.

در مقابل، بسیاری از دکترین های مذهبی به طور مستقیم با یافته ها و روش های علوم طبیعی ناسازگار هستند. بسیاری از ادیان و مذاهب این ادعا را مطرح می کنند که معجزات در تقابل با قوانین علمی هستند و اغلب ادیان ثابت می کنند وجود موجودات الهی و ویژگی های آنها درتقابل با قوانین علمی است.

در سالهای اخیر برخی از فیلسوفان موضع «ناتورالیستی» را پذیرفته اند که به موجب آن ادعا می کنند فقط هویت های حقیقی می توانند دارای اثرات طبیعی باشند. با این وجود هر موضعی نمی تواند میان هویت های متافیزیکی مانند خدایان و هویت های غیر طبیعی مانند اخلاق تمایز قائل شود. در حالیکه مواضع قبلی با یافته ها و روش های علمی ناسازگار است، مواضع جدید اینطور نیستد. واقعیت این است که فیلسوفان طبیعی با دکترین های مذهبی در تقابل هستند، اما جهت توسعه خصومت به حوزه اخلاق و زیبایی شناسی گمراه می شوند.

*با توجه به این توضیحات آیا علم می تواند بی نیاز از فلسفه باشد؟

برخی ادعاهای علمی ماهیتی فلسفی دارند. در واقع علم خود دارای مبانی فلسفی است.

*برخی معتقد هستند که رویکردهای هنجاری را نباید نظریه علمی نامید. نظر شما در این خصوص چیست؟

به طور کلی در خصوص نقش هنجارها در مطالعات علمی بحثهای فراوانی وجود داشته است. در واقع در مدرنیته به نوعی ارزشهای اخلاقی و متافیزیکی از کار علمی کنار گذاشته  شد.

در واقع در روش اثباتگرایی(پوزیتیویستی) ارزشها و هنجارها جایگاهی ندارد و اساس مشاهده و آزمایش است. لذا چیزی که به مشاهده نیاید و مورد آزمایش قرار نگیرد ارزش علمی ندارد.

البته در رویکردهای پساپوزیتیویستی دوباره ارزشها مورد توجه قرار می گیرد. بر این اساس ارزشهای سوژه(فاعل شناسا) در ابژه(موضوع مورد شناسایی) دخیل هستند و نمی توان سوژه و ابژه را دو موضوع جدا از هم دانست.

*اهمیت مطالعه فلسفه در زندگی انسانها چیست؟

ابتدا باید توجه داشت که فلسفه آموزشهایی به انسان می دهد که مطالعات علمی چنین آگاهی هایی را در اختیار انسان قرار نمی دهند.

فلسفه به انسان پرسشگری و تفکر انتقادی را می آموزد که نه تنها فرد بلکه جامعه را شکوفا می کند. انسان پرسشگر آنچه در جامعه و نظام عقیدتی وجود دارد را به منظور صیقل دادن و بهبود بخشیدن مورد پرسش و نقد و واکاوی قرار می دهد.

از رهگذر این پرسشگری است که جامعه شکوفا می شود و می تواند در زمینه های دیگر به رشد وتوسعه یافتگی برسد.

اصول ثابت عقیدتی را فلسفه به چالش می کشد و هدف این چالش برداشتن غل و زنجیرهایی است که انسان به دست و چای خود بسته است و مانع پیشرفت و کمالش می شود.

گفتگو از: جلال حیران نیا

انتهای پیام/

کد خبر : 47338
تاريخ ثبت خبر : 21 خرداد 1396
ساعت بارگزاری خبر : 12:47
برچسب‌ها:, ,

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)