مطالعات اسلامی امنیت بسیار جوان و نیازمند توجه بیشتری است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از ستاد خبری چهارمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، دکتر شریف لک‌زایی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برادر حجت الاسلام والمسلمین نجف لک‌زایی استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) به نیابت از دکتر نجف لکزایی در ارائه مقاله وی تحت عنوان فقه امنیت گفت: مطالعات اسلامی در امنیت بسیار مهم است که فقه هم نقش پررنگی در آن دارد.

وی افزود: با توجه به وضعیت امروز جهان توجه به بحث امنیت و مطالعات اسلامی امنیت، امری ضروری تلقی می شود. از نیمه دوم قرن بیستم تا الان مطالعات امنیتی در سطح جهان در حال گسترش بوده است و در دنیا به عنوان، رشته مطالعاتی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد اما مطالعات اسلامی امنیت بسیار جوان و نیازمند توجه بیشتری است.

دکتر لک زایی عنوان کرد: انحطاط امنیتی در دنیا باعث بروز برخی انقلاب ها و قیام ها و شورش ها به ویژه در کشورهای دارای نظام استبدادی و تحت سلطه استعمار شده است. برای همین نخبگان امنیتی در تلاش برای ارائه بحثهایی در این زمینه بوده اند تا این انحطاط فروکش کند و این مطالعات بتوانند دنیا را به سمت و سوی ببرد که از اوضاع منحط امنیتی خارج شویم. در همین زمینه مطالعات اسلامی امنیت هم دنبال این است که ادبیاتی تولید کند که مبتنی بر نگاه بومی و اسلامی و سازگار با مبانی اندیشه‌ای ما باشد، البته بخش عمده ادبیات تولید شده نیز مربوط به به مراکز و کشورهایی است که خود عامل ناامنی در جهان بودند و لازم است که مسلمانان درباره ایجاد ادبیات امنیتی تلاش نمایند.

وی بیان داشت: حوزه مطالعات امنیتی چون با پدیده امنیت به مثابه یک امر هنجاری سروکار دارد به شدت آغشته با مفاهیم ارزشی است. از این رو باید در این زمینه اتخاذ موضع کنیم و یافته های خود را به بحث و تامل بگذاریم. بنابراین مراجعه به سابقه مطالعاتی این دانش در علوم اسلامی امری لازم است و ما نیاز به بازشناسی و بازسازی این دانش در آثار خویش داریم، البته متناسب با شرایط اقتضائات بومی خود و به منظور ارائه راهکاری برای خروج دنیا و جهان اسلام از انحطاط امنیتی و ورود به مکتب امنیتی اسلام.

لک‌زایی با اشاره به اینکه امنیت پژوهی در علوم اسلامی از چه گستره مطالعاتی برخورددار است، اظهار داشت: اینجا بحث در حوزه فلسفه علم مورد مطالعه قرار می گیرد که از این منظر باید شاخه‌های امنیت اسلامی را کاوش و جستجو کنیم. از این منظر اگر بخواهیم نظام و مکتب امنیتی اسلام را با رویکرد به منابع اصیل اسلامی ارائه کنیم موارد ذیل باید مورد توجه قرار گیرد:

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: در این مسیر نکته اول شناخت هندسه و ساختار دانش امنیت و بیان مهمترین مسائل آن است، دوم تحلیل معنایی و مفهومی مفاهیم کلیدی دانش امنیت است، سوم شناخت مباحث معرفت شناختی دانش امنیت مانند چگونگی توجیه و اثبات گزاره ها و بیان سرشت واقع نمایانه یا ابزار انگارانه آنهاست، چهارم شناخت روش‌شناسی و کشف رویکردها و رهیافت های دانش امنیت است، پنجم شناخت پیش فرض ها و مبادی علمی و غیر علمی ورود به مباحث امنیتی است، ششم شناخت کارکردها و پیامدهای فردی و اجتماعی دانش امنیت است، هفتم مطالعه تطبیقی گرایش ها و مکاتب مختلف و بررسی مناسبات دانش امنیت با علوم و رشته های همگون و مرتبط است چراکه فقه امنیت و فلسفه امنیت نمی تواند خارج از دیگر دانش ها مطالعه شود، هشتم آسیب شناسی و کشف بایسته های دانش امنیتی در حوزه مطالعات سیاسی. اینها نکاتی است که به نظر باید از منظر فلسفه علم در مباحث مطالعات اسلامی امنیت باید مورد توجه قرار گیرد که با آن بتوان مکتب امنیتی اسلام و نظریه های امنیتی آن را ایجاد کرد.

دکتر لک‌زایی با بیان اینکه در مقاله ۱۰ شاخه مطالعات اسلامی امنیت فهرست شده است، گفت: یکی مطالعات امنیتی فلسفی است که بنیان‌های بحث نظری را برای ما ایجاد و تولید می کند. بنابراین اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت. در حوزه فلسفی سه مکتب فلسفی اسلامی بزرگ مشاء، اشراق و متعالی را داریم که در آن متفکرانی مانند فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق و خواجه نصیر طوسی و در دوره معاصر امام راحل(ره) و دیگر متفکران ما مانند علامه جوادی آملی قابل مطالعه هستند.

وی افزود: دیگری مطالعات امنیتی کلامی است که متفکران مختلفی در این مبحث صاحب نظر هستند. وی افزود: در حوزه کلامی شیخ مفید و علامه حلی در دوره معاصر استاد شهید مطهری و حضرت امام راحل در حوزه فلسفه مشائی خواجه نصیر طوسی قابل مطالعه است. در شاخه سوم از منظر امنیتی اخلاقی مورد توجه نویسنده بوده است که از گذشتگان نراقی و در دوره معاصر اندیشمندانی مورد توجه بودند.

دکتر لک‌زایی ادامه داد: چهارمین شاخه، مطالعات امنیتی قرآنی است که تفاسیر و متفکران زیادی داریم که باید نگاه امنیتی آنان مورد مطالعه قرار یرد. از متاخران حضرت امام راحل(ره)، شهید مطهری و علامه جوادی آملی محور بحث نویسنده است. همچنین در پنجمین شاخه، امنیت در مباحث حدیثی و روایی ما مورد توجه قرار گرفته است، حوزه ششم امنیتی در تاریخ و سیره معصومین است که باید مورد توجه قرار گیرد و مطالعات را آنجا تعمیق دهیم.

وی بیان داشت: هشاخه های دیگری که باید مورد مطالعه قرار گیرد عبارتند از سیاست نامه‌ها، مباحث امنیتی از منظر ادبیات و دانش عرفان و در نهایت مباحث فقهی که اهمیت و نقش بسیار زیادی دارد.

این محقق و نوینسده کشورمان گفت: ورود به هر کدام از این شاخه ها روش خود را می طلبد ما در شاخه فلسفی و کلامی نیاز به روش شناسی فلسفی و عقلی داریم که مبتنی بر برهان است. در بخش عرفانی روش شهود مطرح شده است، در حوزه رویکرد قرآنی نگاه تربیتی و موضوعی جامعه و تفسیر قرآن به قرآن مد نظرشان بوده است، در حوزه مطالعات با رویکرد حدیث و بحث رجال، درایه و تحقیق و محتوا را مد نظر گرفتند، در حوزه مطالعات امنیتی فقه بحث اجتهادی استنباطی مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: مطالعات با رویکرد اخلاقی، تاریخی، تجربی و نقدی مباحثی است که از سوی نویسنده مورد توجه قرار گرفته است، اما الگوهای اصلی امنتیت پژوهی در علوم اسلامی در همین ۱۰ شاخه فلسفی، کلامی، فقهی، اخلاقی، عرفانی، قرآنی، حدیثی، تاریخی، ادبی، سیاست نامه ای قابل تحلیل و بررسی است، البته نویسنده برخی از این شاخه ها را در حوزه فقهی و فلسفی در مقالات مستقلی کار کرده است اما برخی از این رویکردها در آغاز راه است و نیاز به تامل و مداقه بیشتر دارد. اگر ما می خواهیم مکتب امنیت اسلامی و نظریه های مورد نظر را در این حوزه ارائه کنیم نیاز است که به این دانش ها پرداخته شود و مجموعه دانش‌ها به صورت جامع مورد توجه قرار گیرد.

دکتر لک‌زایی با اشاره به سه ویژگی امنیت پژوهی، بیان داشت: اول جامعیت و فراگیری نسبی نسبت به ساحات، سطوح، موضوعات و قلمروهای امنیت و توجه به مطالعات امنیت پژوهی در حوزه علوم اسلامی، دوم جامعیت و فراگیری نسبی نسبت به تهدیدات و امنیت سخت و نرم، سوم جامعیت و فراگیری نسبی نسبت به کارگزاران تولید امنیت و کارگزاران تولید تهدیدات است، که باید در امنیت پژوهی مورد توجه قرار گیرد.

وی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: نویسنده تاکید دارد که این موارد مقدمه برای هر گونه تلاش برای تاسیس رشته امنیت مطالعات اسلامی است که نیازمند شناخت روش‌مند و توجه به پیشینه امنیت پژوهی در علوم اسلامی دارد. با انجام مباحث نظری و مطالعات مذکور می توان به تفاوت‌ها و تمایزات دیدگاه امنیتی اسلامی از دیگر نظریه ها و مکاتب مشابه و رقیب پی برد.

انتهای پیام/