| امروز جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ |
سرخط خبرها:

وحید قاسمی در گفت‌و‌گو با طلیعه:


بستر مدرن صرفا با عناصر اسلامی به معماری اسلامی تبدیل نمی‌شود

یک ایران پژوه در حوزه معماری گفت: ما نمی‌توانیم بستر کاملا مدرن امروزی با سازوکارهای خاص خود را صرفا با یک سری از عناصر(اِلِمان) اسلامی به عنوان معماری اسلامی مطرح کنیم.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، وحید قاسمی، فعال فرهنگی و ایران پژوه در حوزه معماری شهر، درباره هنر و معماری ایرانی گفت: باید به تجربه زیسته شده هر مساله ای توجه کنیم. اگر در طول تاریخ نه هزار ساله سکونت در سرزمین ایران ریشه ها و بارقه هایی از معماری وجود دارد؛ از ویژگی هایی کلی تبعیت می کند که یکی از این ویژگی ها توجه به الوهیت و ماوراء هستی است همان طور که در پیش از اسلام در قالب های دیگری خود را نشان داده و بعد از ورود اسلام، ایرانیان وجه شاعرانه ای را در امتداد تفکرشان می گیرند و این نشان دهنده ریشه تاریخی است.

وی با بیان اینکه در آثار تاریخی و فرهنگی معماری ایرانی معبد چغازنبیل جزو اولین‌هاست، افزود: وجود معابد مختلف در این کشور نشان می دهد مردم این سرزمین از بدو سکونت نگاه اولوهی داشتند و این همان تجربه زیسته شده است. در سرزمین خشک ایران داشتن نگاه متافیزیکی و اولوهی به جهان در همه آثار وجود دارد و این روح کلی بر معماری ایران حاکم بود. با ورود اسلام به ایران و پذیرفته شدن اسلام در بافت (کانتکس) فرهنگ ایرانی گفتمان اسلامی و ریشه های فرهنگی اسلام بروز و ظهور پیدا می کند. این بروز و ظهور به طور ذاتی دیده می شود و اینگونه نیست که با نگاهی از بالا به پایین با عنوان اسلامی کردن به هنر یا معماری نسبت داده شود.

قاسمی ادامه داد: مردم با نوع نگاه خود و در تجربه زیسته خودشان و برای پاسخ به نیازهای زندگی شان گفتمان اسلامی را شکل می دهند و این نتیجه زیستن در بافت (کانتکس) فرهنگی است.

اگر ما توانستیم با نشانه های فرهنگی سرزمین مان زندگی کنیم در آن صورت می توانیم بگوییم هنر و معماری اسلامی شکل گرفته است

وی ادامه داد: ما نمی توانیم هنر و معماری را اسلامی کنیم و اگر بخواهیم به دنبال ظواهر باشیم به یک پوسته ظاهری می رسیم که صرفا  شامل کاشی هایی با اسماء الهی و طاق یا قوس می شود. از این طریق هیچ هنری اسلامی نمی شود. اسلامی شدن حاصل زیستن است و قبل از آن باید جامعه انسانی داشته باشیم که آن جامعه ویژگی های زیست خود را داشته باشد.

این پژوهشگر تصریح کرد: در چنین جامعه ای ساختمان و معماری شکل می گیرد که منبعث از فرهنگ اسلامی است. ما نمی توانیم بستر کاملا مدرن امروزی با سازوکارهای خاص خود را صرفا با یک سری از عناصرهای (المان) اسلامی به عنوان معماری اسلامی مطرح کنیم. فردی که در خانه ای منطبق با باورهایش زندگی می کند، در واقع آن باورها را زندگی می کند. بنابراین فضای زندگی منطبق با باورهایش می شود.

قاسمی ادامه داد: باید با نشانه های فرهنگی این سرزمین زندگی کرد در غیر این صورت آثار صرفا ادا و ریا می شوند. اگر ما توانستیم با نشانه های فرهنگی سرزمین مان زندگی کنیم در آن صورت می توانیم بگوییم هنر و معماری اسلامی شکل گرفته است.

قاسمی در تشریح وضعیت فعلی هنر و معماری در کشور گفت: طی سالهای گذشته معماری به دست عده ای دلال افتاده است و معماری به عنوان امر فرهنگی نه در مدیریت شهری و نه در مدیریت کلان کشور جایی ندارد و همواره به آن به عنوان امر کالبدی و عملگرا نگاه می شود. طبیعتا وقتی معماری از جایگاه اصلی قرائت نشود نمی تواند در وضعیت خوبی باشد، زیرا در بازاری وارد شده که متعلق به آن بازار نیست.

وی معماری خوب را در اختیار داشتن ویژگی های فرهنگی آن سرزمین دانست و گفت: زمانی این اتفاق رخ می دهد که حال عناصر فرهنگی یک سرزمین خوب باشد. وقتی ما حال خوبی نداریم و در تردید و خشم و بسیاری از معضلات اخلاقی زندگی می کنیم طبیعتا آثاری خلق می کنیم که این تردیدها و خشم ها و اما و اگرها در آن متبلور می شوند.

باید برای ایجاد هنر و معماری اسلامی آن را مطالبه کرد و تقاضا و ضرورت اجتماعی برای آن وجود داشته باشد نه اینکه نگاه از بالا به پایین به آن داشت

قاسمی ادامه داد: اگر در سیمای شهری ساختمانی خیلی بلند و ساختمان دیگر خیلی کوتاه است متوجه عدم وجود معماری مناسب می شویم. عرصه هنر و معماری بسته به صورت زیسته شده آن سرزمین دارد. جریانی که فارغ از معماری بومی در حرکت است به دلیل تشتتی که وجود دارد به سختی دیده می شود. یعنی باید وجود گوهر یاب و تربیت شده داشته باشیم تا جریانی که فارغ از فضای تاریخی و فرهنگی وجود دارد را بیابیم و با آن روبرو شویم. به طور کلی ما حال خوبی در وضعیت فعلی معماری نداریم.

وی ادامه داد: باید برای ایجاد هنر و معماری اسلامی آن را مطالبه کرد و تقاضا و ضرورت اجتماعی برای آن وجود داشته باشد نه اینکه نگاه از بالا به پایین به آن داشت. در این صورت در جامعه متخصص و کارشناسان به پرسش ها، پاسخ می دهند اما زمانی که در جامعه مطالبه گری وجود ندارد چنین اتفاقی هم رخ نمی دهد.

این ایران پژوه اضافه کرد: اکنون «ایران» یکی از مغفول ترین مفاهیم در نزد هنرمندان است زیرا مساله آنها ایران نیست. این کشور دارای ویژگی های جغرافیایی و فرهنگی و طبیعی است که همه آنها در مجموع یک مفهوم می شوند که اگر جزو گوشت و پوست استخوان کسانی که در عرصه هنر و معماری کار می کنند، نشود به ادا تبدیل می شود.

قاسمی با اشاره به نقش قشر دانشگاهی در بروز وضعیت فعلی هنر و معماری گفت:  قشر دانشگاهی در فضای مسموم تنفس می کند. آیا ساختمان های منحصر به فرد این سرزمین که در طول تاریخ ساخته شده و هنوز هم پابرجا هستند، توسط قشر دانشگاهی ساخته شده است؟ آیا استاد علی اکبر اصفهانی فارغ التحصیل دانشگاه هنرهای زیبا بود؟ البته شخصی مانند دکتر شیرازی هم بود که هم زمان با تحصیل در دانشگاه از تجربه زیسته شده هم استفاده می کرد.

وی اظهار کرد: اکنون ایران مفهومی غریبه است برای افرادی که در حوزه هنر و معماری فعالیت می کنند، زیرا تصور می کنند برای جهانی شدن باید شبیه جای دیگری باشیم اما توجه نداریم که برای جهانی شدن باید شبیه خودمان با ضروریات امروز باشیم.

قاسمی بیان کرد: معماری گذشته اگر واجد ارزش است به این دلیل است که نشان می دهد انسان هایی می دانستند نسبت به مسائل آن سرزمین باید پاسخ مناسب پیدا کنند زیرا در غیر این صورت، بنا چیزی به جز خشت و خاک و گچ و فرم نیست. هر اثر معماری و تاریخی و فرهنگی خود را در پاسخ به این سوال که برای چه ضرورتی در جهان زیسته شده افراد آن دوره بوجود آمده است، معرفی می کند.

وی در پایان سخنانش گفت: زمانی که استاد و معلمی نیست که چنین مسائلی را مطرح کند چنین مطالبه ای هم وجود ندارد. هنرمندان در گذشته دارای معلم و استاد نبودند که از طریق آنها به دنبال هنر بروند بلکه دارای عطش و رغبت و صاحب سوال بودند. تمنای آب در این سرزمین به عنوان عنصری گرانبها، قنات را بوجود آورده است. قنات پاسخ به تمناست برای این که زندگی بهتری داشته باشیم، اما در بحران کمبود آب با همه توصیه ها برای مصرف کم، مردم با تمنا و ارزش آب غریبه شدند؛ این مصداقی برای وضعیت هنر و معماری در گذشته و امروز است.

انتهای پیام/

کد خبر : 73901
تاريخ ثبت خبر : 29 مرداد 1397
ساعت بارگزاری خبر : 10:44
برچسب‌ها:, , , ,

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)