| امروز جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ |
سرخط خبرها:

یادداشت؛


فرهنگ با طعم فلسفه/ آشنایی اجمالی با فلسفه فرهنگ

فلسفه فرهنگی ذائقه‌ای فلسفی و عقلی در مسئله‌ فرهنگ است پس از سویی جهاز فلسفی جامعه‌ علمی در آن فعال است و از سوی دیگر فرهنگ پژوهان انسان شناس یا جامعه پژوه با تحصلات حسی و پوزیتویسمی به آن ورود می‌کنند.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، از روز شنبه ۲۳ تیرماه،‌ دوره مطالعاتی با عنوان «آشنایی اجمالی با فلسفه فرهنگ» در مجتمع علمی و حوزه علمیه امام رضا (ع) با ارائه حجت الاسلام مهدی جهان برگزار می‌شود. از این رو به جهت تبیین بحث، دیدگاه های وی را در باب فلسفه فرهنگ در نوشتاری که در ادامه می آید می خوانید:

فلسفه در میان دانشمندان و نظریه پردازان غربی تعابیر و تعاریف متفاوت و گاهی متضاد دارد مانند اینکه فلسفه در نگاه کانت تأمل عقلانی در باب شناخت و معرفت انسان است و در نگاه ویتگنشتاین فلسفه تحقیق و تأمل در باب زبان است و در عصر حاضر چیستی فلسفه، بعنوان پارادوکس معرفتی در مبادی علم مورد بحث قرار می گیرد اما فیلسوفان مسلمان کمتر دچار اختلاف جدی در این حوزه شده اند بنابراین با توجه به یک تعریف مشهور، فلسفه در نزد فیلسوفان اسلامی عبارت از مطالعه احکام کلی موجود بما هو موجود (براساس فلسفه مشائی) یا وجود بما هو وجود (براساس فلسفه صدرایی) است.

در نگرش فیلسوفان ما، کار فلسفه بیشتر هستی‌شناسی و بحث درباره موضوع‌های متافیزیکی است و از آنجا که موضوع فلسفه، وجود بما هو وجود یا موجود بما هو موجود در مقابل وجود خاص یا موجود خاص است. بنابراین مسائل این حوزه معرفتی نیز احکام کلی وجود بما هو وجود یا موجود بما هو موجود است.

در تعریف «فلسفه مطلق» یا «فلسفه اولی»، بر مقیّد نبودن موضوع تأکید گردیده و گفته شده است «الفلسفه الاولی باحثه عن احوال الموجود بما هو موجود و عن اقسامه الاولیه التی یمکن من غیر ان یصیر ریاضیاً او طبیعیاً»؛ بر این اساس آنگاه که قید و خصوصیتی در موضوع علم لحاظ شود، به گونه‌ای که آن موضوع از حالت اطلاق خارج گردد، دیگر از مباحث فلسفه تلقی نمی‌شود، بلکه موضوع علوم دیگر خواهد بود و به دیگر سخن زمانی که در موضوع‌ قیدی لحاظ ‌شود آن موضوع‌ ها شاخه‌ های دیگری از دانش‌ همچون ریاضیات یا حکمت طبیعی را پدید می‌آورند.

حجت الاسلام مهدی جهان

موضوع «فلسفه‌های مضاف» عبارت است از وجودهای خاص و یا اینکه براساس آنچه که بیان شد، فلسفه‌های مضاف از نوع «حکمت‌های مقیّد» به شمار می‌آیند؛ چون موضوع آنها «وجودهای مقیّد» هست و با این بیان مسایل فلسفه مضاف نیز عبارت از «احکام کلی» همان «وجودهای خاص» است.

تفاوت فلسفه اولی با فلسفه مضاف در این است که مسائل فلسفه اولی احکام کلی وجود مطلق و وجود بما هو وجود است ولی در فلسفه مضاف از وجودهای خاص بحث می‌شود البته در هر دو حوزه معرفتی مذکور موضوع «وجود» است.

فلسفه فرهنگ

«فلسفه فرهنگ» فلسفه‌ای مضاف به علم فرهنگ‌پژوهی نیست بلکه مضاف بر موضوع فرهنگ است زیرا فرهنگ دانش نیست البته هرچند در بعضی از تعاریف از مفهوم فرهنگ؛ بینش‌، دانش، علم و فلسفه هم جزئی از فرهنگ اخذ ‌شده است ولی در مجموع فرهنگ، علم نیست، البته ممکن است معرفت تولید کند اما علم نیست. همچنین دانش نبودن فرهنگ به معنای این نیست که در فرهنگ، دانش فرهنگ وجود ندارد، بلکه همان‌گونه که از فلسفه فرهنگ سخن می‌گوییم می‌توانیم علمی به نام «علم فرهنگ» را نیز برای فرهنگ تعریف نماییم، اما نباید این دو حوزه معرفتی را با همدیگر خلط کنیم پس براساس تعریفی که از فلسفه ی مضاف می توانیم استخدام کنیم باید بگوییم آن «دانشی که عهده‌دار مطالعه فرانگر عقلانی احکام کلی مقوله فرهنگ» فلسفه فرهنگ  نامیده می شود.

در «فلسفه مضاف به فرهنگ» از احکام کلی فرهنگ بحث می‌شود، اما کار «علم فرهنگ»، مطالعه جزئی است. اصولاً علم با مطالعه جزئی و با اتکای به تجربه و اعتماد به عقل، احکامی صادر می‌کند یا توصیه‌ها و تجویزهایی می‌نماید، اما فلسفه با نگاهی فرانگر عقلانی احکام کلی را مطالعه می‌کند؛ با توجه به همین تفاوت باید میان «فلسفه مضاف به فرهنگ» و «علم مضاف به فرهنگ» تمایز قائل شد.

آفات فلسفه فرهنگ

فلسفه فرهنگی ذائقه‌ای فلسفی و عقلی در مسئله فرهنگ است پس از سویی جهاز فلسفی جامعه علمی در آن فعال است و از سوی دیگر فرهنگ پژوهان انسان شناس یا جامعه پژوه با تحصلات حسی و پوزیتویسمی به آن ورود می‌کنند و این خود آغازی بر جدال علمی فیلسوفان و جامعه شناسان است.

گروهی نیز فرهنگ را به مثابه دین فرض کرده‌اند پس با بیرق دین فرهنگی و به روش علم کلام و روایت شناسی و درایه به حوزه فرهنگ‌پژوهی رجوع کرده اند و با همین پیشینه دریای وجود فلسفه فرهنگ دچار تلاطم و تموج نا معمولی شده است که بنیان سوز می‌باشد.

امید است که تلاش علمی دانشمندان و علمای ما در این حوزه مورد رضایت و تایید خدای متعال و وجود مبارک امام زمان(ارواحناه له الفدا) قرار گیرد.

انتهای پیام/

کد خبر : 71800
تاريخ ثبت خبر : 24 تیر 1397
ساعت بارگزاری خبر : 10:24
برچسب‌ها:, , ,

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)