«فرهنگ، فلسفه و علوم انسانی»

به گزارش طلیعه؛ کتاب «فرهنگ، فلسفه و علوم انسانی» مجموعه گفتگوهای رضا داوری اردکانی در سه سال اخیر با بعضی دوستان و روزنامه‌نگاران و اهالی فرهنگ و رسانه است.

پیش از این دو کتاب دیگر حاصل مجموعه گفتگوهای ایشان با عناوین «عقل و زمانه» و «نگاهی نو به سیاست و فرهنگ» توسط انتشارات سخن منتشر شده است.

این مجموعه نیز متضمن پاسخ به پرسش‌های گوناگون جمعی از فضلا و نویسندگان در باب مسائل زمان و زندگی در این کشور است چنانکه نویسنده در مقدمه کتاب تأکید می‌کند: «من و همسخنانم به آنچه امروز می‌آید و فردا کهنه می‌شود و می‌رود نپرداخته‌ایم».

این کتاب مشتمل بر ۲۰ مصاحبه است که ۶ مصاحبه پیش‌تر در دفتری به نام «فلسفه در روزگار فروبستگی» به چاپ رسیده است. دیگر مصاحبه‌ها در مجلات، روزنامه‌ها و خبرگزاری‌هایی چون: اطلاعات حکمت و معرفت، مهرنامه، خردنامه همشهری، نسیم بیداری، پنجره، روزنامه اعتماد، روزنامه فرهیختگان، خبرگزاری مهر و خبرگزاری فارس و … منتشر شده است.

عناوین گفتگوها عبارت‌اند از: «یاد گذشته در محضر دوستان»، «زندگی، شعر و فلسفه»، «علم و اخلاق»، «آزادی قبل از قانون و آزادی بعد از قانون»، «داوری در ترازوی داوری»، «فلسفه دینی و فلسفه اسلامی»، «سیاستمداری و روشنفکری»، «مسائل زمان در نامه فرهنگ»، «بحثی در باب پایان تاریخ روشنفکری دینی»، «وضع فلسفه، علوم انسانی و فرهنگ در ایران»، «فلسفه در یک نگاه»، «فلسفه ایرانی»، «فلسفه معاصر ایران»، «علوم انسانی جدید در ایران»، «آسیب‌شناسی علوم انسانی»، «افق‌های پیش‌رو»، «فلسفه ورزش»، «فوتبال در جهان و ایران»، «مسئله‌ای به نام کپی‌رایت و انتخاب سوم» و «یاد دوست (یاد مرحوم آقای دکتر حسن حبیبی)».

استاد داوری اردکانی در بخشی از مقدمه کتاب می‌نویسد: «من سعی کرده‌ام اگر از سیاست و روشنفکری و علوم انسانی و ورزش و تعلیم و تربیت و … می‌گویم، بی‌تکلف باشم و مسائل را چنانکه هست و در چشممان می‌آید و نه به صورتی که در اوهام نقش بسته است ببینم و آنها را از حجاب‌های ضخیم توهم که در آنها پیچیده شده است تا حدی که می‌توانم بیرون آورم. ما در مورد فلسفه و عقل و پیشرفت و علم و پژوهش و بخصوص علوم انسانی گرفتار تصدیق‌های بلاتصور هستیم و خطر بزرگ آن است که می‌خواهیم این مسائل و بطور کلی مسئله حقیقت را در کوچه و خیابان و با تصدیق و تأیید همگانی حل کنیم. درک کوچه و خیابان اهمیت دارد اما ملاک و میزان همه چیز نیست؛ کوچه و خیابان باید سالم باشد و بکوشیم پاکیزگی‌اش حفظ شود. ولی مسائل عقل و علم و تاریخ را باید در زاویه‌های تفکر و دانایی تحقیق و حل کرد.

رئیس فرهنگستان علوم در بخش دیگری از مقدمه آورده است: «مطالبی که در این دفتر آمده است، دشوار نیست، اگر کسانی آن را دشوار می‌یابند این دشواریابی به عادات فکری ما باز می‌گردد. ما دوست نمی‌داریم ساده باشیم و به سادگی با امور و قضایا مواجه شویم، بلکه از هر چیزی تصوری می‌سازیم و با تصورات خود مشغول می‌شویم. مثلاً اگر از ما در باب علم یا روشنفکری می‌پرسند چشممان را باز نمی‌کنیم که ببینیم علم چیست و کجاست و چه می‌کند و روشنفکر کیست، بلکه با تصوری که از علم و روشنفکری داریم در باب علم موجود و گذشته حکم می‌کنیم.

فلسفه سخن خلاف عادت است. این سخن اگر دشواری دارد، دشواری آن را به ذات آن نسبت نباید داد بلکه چون عادت آن را برنمی‌تابد دشوار می‌نماید. من در این گفتگوها بر وفق روش و رویه خود سعی کرده‌ام که چشم باز کنم و مستقیماً به سوی اشیاء و قضایا بروم و آنچه را می‌بینم و می‌یابم گزارش کنم. به این جهت است که فکر می‌کنم سخنم ساده است. امیدوارم پر اشتباه نکرده باشم».

کتاب حاضر در شهریور ۱۳۹۳ به شمارگان ۱۱۰۰ نسخه و در ۴۸۸ صفحه توسط انتشارات سخن به چاپ رسید.