عید فطر؛ مستی عاشق در وصل معشوق

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، دکتر حسین‏علی رمضانی مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم انسانی به مناسبت عید فطر یادداشتی را به نگارش درآورده که در ادامه آن را می خوانید:

 احکام و مناسک اسلام واقعی بوده و بر پایه زمان و مکان خاص انجام می شود. یَسْئَلُهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فی شَأْنٍ. در ادبیات علمی – اسلامی شاهد جایگاه مکان و قرار گرفتن زمین در بین افلاک و تعیین زمان های سعد و نحس می باشیم. در تعیین اوقات هم در یک نگاه بر پایه حرکت، وضعیت و رابطه زمین با خورشید؛ سال شمسی شکل می گیرد و در نگاه دیگر جهت تعیین اوقات شرعی و سال قمری از حرکت، وضعیت و رابطه ماه با زمین مبنای حساب قرار گرفته می شود.

هر دو این نگارش از اوقات، بر پایه جابجایی مکانی اجرام سماوی می باشد؛ بنابراین مکان دارای هویتی خاص از دید اسلام بوده و به تبع زمان و وقت نیز که بر محور مکان بنا نهاده شده، دارای شأن و هویت خواهد بود، که الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبانٍ وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ یَسْجُدانِ، نشان از حساب و کتاب داشتن این جابجایی ها و تغییرات زمانی و مکانی دارد.

خدایِ خالقِ شارع، به دنبال بنده است و احکام شرع که برای او وضع نموده، تمرین عاشقی و بندگی است. او معشوق و معبود همه موجودات به ویژه انسانها می باشد

ماه رمضان؛ یکی از ماه هایی است که خداوند متعال به آن اشاره نموده و مناسکی را بر پایه این وقت مشخص کرده است و احکام عملی روزه در این ماه نیز توسط معدن چیان و مجتهدین که از منابع دین می باشد، استخراج می شود و مکلّف؛ این حکم را در وقت خاص بدان شیوه، سبک و سیاق که امر شده، انجام می دهد.

در شهر رمضان که مؤمن عاشق؛ از هجر یار در عُسرِ گرسنگی و تشنگی به سر می برد، بندگی می نماید و در سیر بندگی به مقامات والا دست یافته و از طیف هجران به طیف وصال می رسد. خدایِ خالقِ شارع، به دنبال بنده است و احکام شرع که برای او وضع نموده، تمرین عاشقی و بندگی است. او معشوق و معبود همه موجودات به ویژه انسانها می باشد. عشق در اوج خواستن از حاضر به غایب و از عاشقی به بندگی می رسد. در عشق، معشوق حاضر است در پرستش، معبود غایب از نظر.

در عشق و بندگی؛ عاشق برای ملاقات یار و معشوق سر از پا نشناخته و شب و روز لحظه شماری وقت قرار را دارد إِنَّ لَکَ فِی النَّهارِ سَبْحاً طَوِیلًا  وَ اذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ وَ تَبَتَّلْ إِلَیْهِ تَبْتِیلًا. در ماه مبارک رمضان، شب را در هنگام سحر کاملاً درک می نماید و به عشق بازی با حضرت دوست در قالب ادعیه و مناجات های وارده خود را مشغول می کند! که إِنَّ ناشِئَهَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِیلًا. و خود را نزدیک به مصداق آیات یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ * قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا * نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِیلًا * أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا *إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلًا ثَقِیلًا می کند.

عاشق اندکی از شب را به استراحت جسم اختصاص می دهد و به قرائت قرآن اشتغال دارد؛ تا در نهایت قابل و لایق القای قول و کلام سنگین که همان حکمت باشد، شود.

روزه فکر، انسان را از شبهه و سؤالات منفی بر حذر می دارد و در نهایت روزه قلب، که انسان را از خیال و وهم و اغواگری شیطان دور می کند

عید فطر؛ حقیتی برای گشودن و بازآفرینی کتاب وجودی انسان صائم است. انسان پس از گذر از شهر رمضان، از خلق و عامه عبور کرده و به مرتبه حق و خواص می رسد. عید برای روزه دارهای واقعی معنا دارد. آنها که علاوه بر جسد، به روزه فکر و قلب نیز توجه داشته اند.

 بنابراین از دید بنده، روزه بر سه نوع جسد، فکر و قلب قابل تفکیک و تمیز می باشد؛ که هر یک بر دیگری نیز اثر مستقیم دارند.

روزه جسد که امری مشهود بوده و عامه به آن توجه دارند روزه دهان که نگهداشتن خود از اکل و شرب می باشد. روزه فکر، انسان را از شبهه و سؤالات منفی بر حذر می دارد و در نهایت روزه قلب، که انسان را از خیال و وهم و اغواگری شیطان دور می کند.

حال پس از یک ماه روزه داری چه عیدی را برای هر یک از این ابعاد شاهد باشیم. بهترین و زیباترین مفهومی که در اسلام، بیان شده است، واژه «سلامت» است. عید جسم و جسد، فکر و قلب؛ چیزی جز سلامت این سه نخواهد بود. به نظر با رسیدن به سلامت، امکان اعتدال در این ابعاد و قوای نفسانی وجود دارد. با سلامت و اعتدال، امکان وحدت وجودی بین این اجزا نیز متصور است.

انسان پس از وحدت فردی میل به وحدت اجتماعی پیدا می کند و بروز و ظهور وحدت آحاد در ماه مبارک رمضان، نماز عید فطر که نشان جمعیت است و ذکر قنوت نماز را بلند زمزمه کردن است که جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ ذُخْراً [وَشَرَفاً]، خواهد بود. وحدت بین آحاد بزرگترین عیدی مومنین بوده و در پی وحدت؛ سلامت و عدالت اجتماعی، ارمغان یک ماه روزه داری است.

عید به معنای دوری جستن از معصیت و نزدیک کردن خود به سمت و سوی بندگی است. کُلُّ یَومٍ لا یُعصَی اللهُ فیهِ فَهُوَ یَومُ عیدٍ. وقتی یک ماه اعضا و جوارح را از گناه باز داشتی و تقوای الهی پیشه کردی! و با نحیف کردن جسم، موجب فربه شدن قلب و روح شدی، باید منتظر عیدی باشی که آن نیز مهمان شدن در خانه معشوق خواهد بود! حال که در عیدالمؤمن، وصل حاصل شد و مهمانِ خانه ­ای شده­ که صاحب­ خانه ­اش خداست، باید مهمان بر روی سفره معشوق دست دراز کند و از گرفتن روزه پرهیز نماید. هر چند که در لسان عرفا آمده است:

گر شبی در خانه جانانه مهمانت کنند          گول نعمت را مخور مشغول صاحب‌خانه باش

و حقیقت فطر بر محور وصال معشوق است. باز تاکید می کنیم که عشق، هسته مرکزی احکام دین و اخلاقیات است. دل را که حرم الله می باشد آماده پذیرش دلبر می کند و یک ماه از اغیار و نامحرمان دور می سازد و با استهلال، زمان و مکان عاشقی مشخص می شود و صائم برای وصل نشانه ای را از سوی یار می بیند. هلال ماه شوال چون پیاله‏ شرابی را ماند که عاشق در وصل معشوق به یک جرعه سر کشیده و مست می شود.

ثواب روزه و حجّ قبول آن کس برد           که خاک میکده عشق را زیارت کرد

انتهای پیام/