علوم انسانی بدون نگاه مجتهدانه متحول نمی‌شود

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از شبستان، حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم، رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن با اشاره به نقش علوم انسانی در تربیت جوامع، گفت: بشر همان طور که در عرصه های فناوری و تجربی، دانش هایی دارد و بر اساس آن دانش ها زندگی خود را شکل داده است، در حوزه معارف نیز به دانش هایی دست یافته که بر اساس آنها زندگی اش را شکل و سامان می دهد. یکی از دانش های مطرح در زندگی بشر، علوم انسانی است که می تواند در شکل گیری فرهنگ، تربیت و نحوه مواجهه با مسائل زندگی تاثیر بسزایی داشته باشد چراکه افراد خواه ناخواه با این علوم در ارتباط هستند.

وی ادامه داد: کشورهای غربی سال های سال به شکل متمادی در حوزه علوم انسانی کار کرده اند ولی آنچه که سبقه و ماهیت علوم انسانی غربی را شکل می دهد نگاه ماتریالیستی و مادی گرایانه علوم انسانی غربی است به این معنا که در علوم انسانی غرب، مساله متافیزیک و نگاه به آخرت، بحث معنویت انسان، اصلا مورد توجه نیست و حتی این نگرش ها را در علوم انسانی به نوعی غیرقابل قبول تلقی می کنند.

یوسفی مقدم تصریح کرد: این در حالی است که در مواجهه با علوم انسانی به خوبی در می یابیم اگر علوم انسانی با ماهیت غربی در جوامع اسلامی مطرح و اجرایی شود، خروجی این دانش ها تربیت انسان هایی خواهد بود با افکار و رفتاری متمایز از ماهیت اسلامی بودن جوامعی مثل جامعه ما، لذا باید چاره ای اندیشیده شود.

این پژوهشگر اظهار کرد: مدت هاست در مورد تحول در علوم انسانی صحبت می شود و این مساله ای مهم و مورد نیاز در جامعه اسلامی ماست، اما باید توجه داشته باشیم که وقتی وظیفه ای را به مسلمانان متفکر و اندیشمندان دینی واگذار کردیم و از آنها خواستیم که علوم انسانی را از منابع دینی استخراج کنند، آیا آنچه که به دست می آید علوم انسانی است.

رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن ابراز کرد: اگر از یک سو بر این باور باشیم که انسان پدیدآورنده علوم مورد نیاز بشر در ساحت تجربی و مادی است و از سوی دیگر علومی که به حوزه مباحث نظری کشیده می شود را از قرآن و سنت و منابع دینی استخراج  کنیم، در این صورت با دو رویکرد مواجه می شویم که یکی ناظر بر آن است که علوم تجربی غیردینی است و دیگری قائل است که حتی این علوم نیز دینی هستند.

یوسفی مقدم گفت: باید توجه داشته باشیم که گاهی اصل و تمامیت نظریه به انسان اتکاء دارد و یک وقت است که ماکت و مبانی نظریه به انسان اتکاء ندارد یعنی دانش انسانی نیست بلکه دانشی است الهی که به وسیله انسان استخراج شده است؛ باید روی این موارد بحث شود.

وی با بیان اینکه باید توجه داشته باشیم روش های فعلی جوابگو نیستند، تاکید کرد: نمی توانیم از روش های فعلی نیز خود را بی نیاز بدانیم و واقعیت آن است که ما بدون نگاه فقیهانه و مجتهدانه و روش اجتهادی نمی توانیم سراغ منابعی نظیر قرآن و روایات برای تحول در این علوم برویم و از این منبع عظیم بهره مند شویم. بحث من آن است که در قرآن و روایات دریایی از معارف عمیق وجود دارد که هر کدام می تواند سرمنشا یک بحث در رشته های مختلف علوم انسانی به شمار آیند، اما مهم است که بدانیم چگونه از این منبع غنی استفاده کنیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: امروز جامعه ما از نظر فرهنگی با مشکلات عدیده ای مواجه است، ریشه این مسائل در این مهم نهفته است که متاسفانه ما افکار وارداتی را وارد اندیشه و دانش خود کرده ایم، گاهی اطلاع از نظریات دیگران برای جامعیت و اشراف علمی لازم است ولی اینکه بیاییم همان نسخه ها را برای جامعه خود بپیچیم امری غیرقابل قبول است، چراکه اصلاً نمی توان نگرش و رویکرد فکری یک جامعه را برای جامعه دیگری با فرهنگ دیگری ارائه کرد.

انتهای پیام/