روح حاکم بر تمدن اسلامی مذهب، دیانت و تدین است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از ستاد خبری دومین هفته علمی تمدن نوین اسلامی، اختتامیه دومین هفته علمی تمدن نوین اسلامی صبح امروز دوشنبه نهم اسفندماه در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین عبدالرسول یعقوبی در این همایش به ارائه مقاله نقش نگرش دینداران مسلمان به دنیا و آخرت در کیفیت ظهور تمدن اسلامی، پرداخت و گفت:  نحوه نگرش مسلمانان به دنیا و آخرت در کیفیت تمدن نوین اسلامی  مؤثر است. ما به یک مفهومی بر مبنای نظری نیاز داریم تا نحوه نگرشهای مسلمانان در دین و آخرت مشخص شود. «تایلور» تمدن را از نگرش و چینش آداب و رسوم می داند، اما تمدن به اعتقاد بنده وجه پیچیده یا تکامل یافته از فرهنگ است. پیچیده به خاطر اینکه بتواند تمدن غرب را شامل شود.

وی تصرح کرد: وقتی فرهنگ به صورت عینی ظهور کند، تبدیل به تمدن می شود. فرهنگ صورت عینی تمدن و تمدن صورت عینی فرهنگ است. در چنین فرهنگ و تمدنی یک رابطه عللی وجود دارد. فرهنگ تمدن را ایجاد می کند. دین مهمترین عامل  تاثیرگذار در کیفیت تمدن است. تمدن از هر نوع فرهنگی زاییده نمی شود. شما از فرهنگ چه توقعی دارید؟

یعقوبی افزود: از تمدن مادی، تمدن مادی بیرون می آید. از تمدن اسلامی، تمدن اسلامی برون می آید. هدف بعدی خود تمدن اسلامی است. در چند سالی که بنده با موضوع تمدن اسلامی درگیر بوده ام، این سوال مطرح بوده است که اسلامیت تمدن اسلامی چیست؟ یک دیدگاه این است که تمدن اسلامی تمدنی است که در آن اعتقادات اسلامی وجود داشته باشد. در واقع تمدن اسلامی را با مسلمانانی که در آن وجود دارد تعریف می کنند و کاری به ارزشهای آن جامعه ندارند. بنابراین مسلمانانی که در آن جامعه زندگی می کنند تمدن را ایجاد می کنند.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به دیدگاه شهید مطهری درباره جامعه اسلامی گفت: تمدن اسلامی بستگی به روح حاکم بر آن دارد. تفکر یونانی، روح یونانی داشت، تمدن غربی بر اساس مادیت و لذت گرایی است و در تمدن اسلامی روح حاکم بر آن مذهب، دیانت و تدین است. اگر ما تمدن اسلامی را به اسلامیت تعریف نکنیم تعارضی به وجود می آید. در فرهنگ اسلامی موسیقی چندان جایی ندارد، در حالی که ما در تمدن اسلامی از ناحیه فارابی به موسیقی اهمیت داده شده است.

حجت الاسلام یعقوبی در ادامه سخنانش اظهارداشت: صورت گری در اسلام وجود ندارد ولی در تمدن نوین وجود دارد. ما تمدن اسلامی را به ادامه حکوکت بنی امیه و بنی عباس می شناسیم، در حالی که در حکومت بنی عباس، امامان ما به شهادت می رسند. فاصله طبقاتی، بی عدالتی، نبودن روح تقوا در اسلام وجود دارد اما در تمدن نوین وجود ندارد. ما باید مراقب این فرهنگ باشیم. تمدن اسلامی را باید این قدر خالص سازی کنیم که بعد از آن بتوانیم تمدنی با ویژگی های اسلامی داشته باشیم.

وی با اشاره به نگرش مسلمانان به دنیا و آخرت گفت: سه نگرش وجود دارد: نگاه دنیا محور، نگاه آخرت محور، نگاه اصالت آخرت. نگاه دنیا محور نگاهی است که تمام توجه اش به دنیا می باشد. این را هم در سابقه تمدن و هم در جامعه خودمان می بینیم. اگر فرهنگ چنین جامعه ای دنیا محوری باشد در سایه چنین دیدگاهی تمدن اسلامی ایجاد نخواهد شد.

یعقوبی در ادامه سخنانش درباره نگاه آخرت محور گفت: همه توجه اش مربوط به آخرت می شود. کسانی که آخرت محور هستند کاری به دنیا ندارند که خود اینها به دو گروه تقسیم می شوند: یک گروه دنیا طلبان آخرت گریز هستند، البته به لحاظ عملکرد از آخرت گریزان هستند. روشنفکران دینی از نوع سروش و بازرگان هستند. بازرگان می گفت دین آمده است؛ برای آخرت. دین آمده است؛ برای خدا. معنی اش این نیست که دنیای خودمان را آباد نکنیم. اگر چنین دیدگاهی بر جامعه حاکم شود حکمرانی اسلامی به وجود نخواهد آمد.

این محقق و نویسنده کشورمان درباره نگاه اصالت آخرت گفت: نگاه جامع به دنیا و آخرت نگاهی است که دنیا و آخرت را در هم تنیده می بیند. ما هم در دنیا داریم اعمالی را انجام می دهیم. صورت اعمالمان دنیوی و باطن آن اخروی است. این چنین نگاهی اگر همراه شود با آن زهدی که استاد مطهری می گویند ما دنیای خودمان را آباد می کنیم. در چنین نگاهی است که تمدن اسلامی ایجاد می شود.

یعقوبی در پایان سخنانش گفت: اگر نگاه جامعه ای به آیات و روایات داشته باشیم، نگاه سوم دیدگاه جامعیت با اصالت آخرت در آیات و روایات حاصل می شود. نزدیک به صد در صد آیات و روایات به گونه ای دنیا و آخرت را با یکدیگر می بیند نه گسسته از یکدیگر. حقیقتا اگر جامعه ما نگرشش دنیاطلبانه باشد به تمدن نمی رسد، حتی اگر به تمدن برسد تمدن اسلامی نخواهد بود و اگر نگاه، جامع باشد ما می توانیم تمدن نوین داشته باشیم، منتها با نگرش اسلامی.  

انتهای پیام/