دفاع از مستضعفان اصل کلی در سیاست خارجی دولت اسلامی است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، مرتضی شیرودی دانشیار علوم سیاسی پژوهشگاه امام صادق(ع) با اشاره به سیاست خارجی ایران گفت: تحقق سه روند استیلای مفهومی فقه سیاسی، بازیابی فقهی سیاست خارجی و بازتابهای فقه بر سیاست خارجی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می تواند این سیاست را به پارادایمی برای سیاست خارجی دولت اسلامی به مفهوم کلان و سیاست خارجی دول مسلمان به مثابه خرد، فراهم نماید.

وی در تعریف استیلای مفهومی فقه سیاسی گفت: فقه سیاسی مجموعه قواعد و احکامی است که تنظیم روابط داخلی و خارجی مسلمانان را بر اساس قسط و عدل دینی برعهده دارد یا عبارت از پاسخ‌های نظری و عملی به مفاهیم، مسائل و معضلات درون و برون جوامع اسلامی در چارچوب آموزه های مذهبی است. از این رو فقه سیاسی با موضوعات علم سیاست یعنی دولت و قدرت مستقیم وغیرمستقیم پیوند می خورد، لذا آن را باید بخشی از مفهوم کلان فقه دانست که وظیفه هر مسلمان را در برابر دولت و قدرت و دیگر امور و پدیده های سیاسی معلوم می کند.

سیاست خارجی (Foreign Policy) به مثابه تعیین و اجرای راهبردها و خط مشی های حرفه ای، هوشیارانه و ریسک پذیر برای تعقیب و تأمین منافع ملی و مصالح دینی در محیط بین المللی، پدیده ای قدیم و جدید است

وی اضافه کرد: در واقع، حوزه ای از فقه است که در آن از احکام شرعی مربوط به سیاست، سخن می رود و در نتیجه، گفتگو در مورد جهاد، برائت، دعوت و … بخشی از مسائل فقه سیاسی است. البته طرح فقه و سیاست خارجی مستلزم مفروض انگاشتن رابطه جداناپذیری دین و سیاست است. از این رو، در فقه سیاسی چند هدف دنبال می شود: از ملل و دول اسلامی می خواهد برای جلب نامسلمانها یا کاهش خصومت آن‌ها از سهم «مؤلفه القلوب» استفاده ‌کنند و در قالب  تنظیف وجه الاسلام با پیراستن چهره اسلام از خشونت بر سلامت و رأفت و  تسامح و تعایش تأکید می کند.

وی در ادامه گفت: هدف اصلی از ارسال رسل دعوت است و جهاد تنها یکی از مراحل دعوت برای ترویج و تحکیم ارزش های دینی است. مردم دعوت به خیر می شوند زیرا پیامبر اکرم(ص) هرگز با هیچ قومی نجنگید مگر این که آن ها را به اسلام فرا خواند. خداوند طریقی برای کافران برمؤمنان قرار نداده است، زیرا می فرماید: «ولن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلا». اصل عزت اسلامی در سیاست خارجی ناظر به جامعیت و حقانیت دین اسلام است زیرا «الاسلام یعلو و لایعلی علیه».

شیرودی در ادامه اهداف فقه سیاسی اضافه کرد: اصل وفای به عهد و پیمان از دستورهای اسلام است که قرآن بر آن توصیه کرده‌ است،از جمله سوره اسراء آیه ۱۷٫ خدعه و غدر به طرف هم پیمانان تحت هیچ شرایطی جایز نیست مگر آن که طرف مقابل آن را نقض و پایمال نماید. مصلحت به مثابه ملاک تصمیم گیری بررسی می شود، مثلا امام خمینی(ره) فروش سلاح به دشمن را تابع مصلحت می داند. دفاع از سرزمینها و منافع مسلمانان بلکه مستضعفان، اصلی کلی در سیاست خارجی دولت اسلامی محسوب می شود.

در نتیجه فقه به معنای همه زندگی دنیایی و اخروی انسان یا وسیله ای برای کسب دنیا و آخرت در پرتو عمل به دستورات است. به تبع آن، فقه سیاسی، چارچوبه اقدام و عمل در همه عرصه های حیات سیاسی مسلمانان است و از این رو بر دیگر مفاهیم و جوانب چون سیاست خارجی استیلا دارد.

وی در تشریح روند بازیابی فقهی سیاست خارجی گفت: سیاست خارجی (Foreign Policy) به مثابه تعیین و اجرای راهبردها و خط مشی های حرفه ای، هوشیارانه و ریسک پذیر برای تعقیب و تأمین منافع ملی و مصالح دینی در محیط بین المللی، پدیده ای قدیم و جدید است اما در جهان پس از وستفالیا و پیدایی مفهوم دول(کشور) ملتگستره معنایی و شکلی آن، چنان تغییر یافته که چشم پوشی از سیاست خارجی را غیرممکن ساخته از آن رو که، ارتباط گیری و کنش گری متقابل با جوامع یا دول،به امری ناشدنی تبدیل شده است.

شیرودی اظهار کرد: سیاست خارجی علی رغم تشابه مفهومی به سیاست و روابط بین الملل، از آن دو متفاوت است زیرا برخلاف آن دو، تنها ملت ها را دربرنمی گیرد بلکه تعقیب و تأمین منافع از طریق دولت های دارای قدرت اجرایی و قانونی، صورت می پذیرد. به دیگر سخن، در سیاست خارجی دو یا چند بازیگر که اغلب دولت اند، رودرروی هم قرار دارند اما نباید سازمان های جهانی، گروه های اجتماعی، شرکت های اقتصادی و نظایر آن را به کلی از جرگه بازیگران بین المللی خارج کرد. اهداف سیاست خارجی که حاصل تحلیل مقاصد و تعلیل وسایل است از یک کشور به کشور دیگر، متفاوت است اما همه کشورها یا به دنبال حفظ هدف های فوری (استقلال سیاسی و …) یا مقاصد میان مدت(سلطه منطقه‌ای و …) یا پندارهای دور و دراز(مدیریت جهانی و …)اند و نباید فراموش کرد که ارزش‌های اعتقادی، داشته های تاریخی، فرضیه های ذهنی، برداشت های سیاسی، نیازهای داخلی، افکار عمومی و …بخشی از عوامل و رایزنی، پروپاگاندا، پاداش، تنبیه و …از وسایل و اقناع ، فریب، اجبار و .. از مراحل سیاست خارجی است.

سیاست خارجی ذیل فقه سیاسی قرار می گیرد

وی اذعان کرد: سیاست خارجی به این مفهوم ذیل فقه سیاسی قرار می گیرد زیرا فقه سیاست را در درون خود دارد و بخشی از سیاست بعد خارجی آن است. از این رو است که مقام معظم رهبری فرموده اند: «در ارتـبـاط بـا کـشـورهـای دیـگـر در سیاست خارجی و دیپلماسی جمهوری اسلامی احتیاج داریـم بـه کـتـاب سـیـاسـات کـه در فقه ما وجود ندارد. این کتاب باید در فقه به وجود بیاید.»

وی در بیان بازتاب های فقه بر سیاست خارجی گفت: فقه موجود در قانون اساسی کشور و رهنمودهای امام(ره) و مقام معظم رهبری(حفظه الله) مؤثر بر سیاست خارجی ایران و دولت های اسلامی بسیار است که در اینجا به اجمال آن بسنده می شود: سیاست خارجی برکاربست همه ابزارهای مشروع در حفظ دارالاسلام یا مناطق و وطن متعلق به مسلمانان اهتمام دارد و با اشاره به آیه «و لا ترکتوا الی الذین ظلموا» اتحاد با ابرقدرت ها را مردود می داند، از این رو، نه شرقی و نه غربی یک راهبرد اساسی در سیاست خارجی ایران است.

سیاست‏ خارجی‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ بر اساس‏ نفی‏ هرگونه‏ سلطه‏ جویی‏ و سلطه‏ پذیری‏، حفظ استقلال‏ همه‏ جانبه‏ و تمامیت‏ ارضی‏ کشور، دفاع‏ از حقوق‏ همه‏ مسلمانان‏ و عدم‏ تعهد در برابر قدرت‏ های‏ سلطه‏ گر و روابط صلح‏ آمیز متقابل‏ با دول‏ غیر محارب‏ استوار است

دانشیار علوم سیاسی پژوهشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه تقویت ایمان مسلمانان و جذب کفار در مبارزه با طاغوت در چارچوب اصل تألیف قلوب از استراتژی های ثابت وزارت امورخارجه است، گفت: بر پایه قانون اساسی، جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ سعادت‏ انسان‏ در کل‏ جامعه‏ بشری‏ را آرمان‏ خود می‏‌داند و استقلال‏ و آزادی‏ و حکومت‏ حق‏ و عدل‏ را حق‏ همه‏ مردم‏ جهان‏ می‌شناسد. بنابراین‏، در عین‏ خودداری‏ کامل‏ از هر گونه‏ دخالت‏ در امور داخلی‏ ملت‌های‏ دیگر، از مبارزه‏ حق‌طلبانه‏ مستضعفین‏ در برابر مستکبرین‏ در هر نقطه‏ از جهان‏ حمایت‏ می‏‌کند و به‏ حکم‏ آیه‏ کریمه «إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّهً وَاحِدَهً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ» همه‏ مسلمانان‏ را یک امت می داند و دولت جمهوری‏ اسلامی‏ ایران را موظف کرده است سیاست‏ کلی‏ خود را بر اساس اتحاد ملل‏ اسلامی‏ بنا نهد و کوشش‏ نماید تا وحدت‏ سیاسی‏، اقتصادی‏ و فرهنگی‏ جهان‏ اسلام‏ تحقق یابد.

شیرودی اضافه کرد: ایران بر این باور است روابط خارجی بر پایه این سخن پیامبر(ص) است که فرمودند: «بدانید که هر مسلمان، برادر مسلمان دیگر است و مسلمانان با یکدیگر برادرند.» عمل نماید در این صورت، مقابله جمعی با مخاطرات و هم افزایی برای پیشرفت اتفاق می افتد. به‏ حکم‏ آیه‏ شریفه‏ «لاینهاکم‏ الله‏ عن‏ الدین‏ لم‏ یقاتلوکم فی‏ الدین‏ و لم‏ یخرجوکم‏ من‏ دیارکم‏ ان‏ تبروهم‏ و تقسطوا الیهم‏ ان‏ الله‏ یحب‏ المقسطین‏» دولت‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ موکلف شده است تا نسبت‏ به‏ افراد غیر مسلمان‏ با اخلاق‏ حسنه‏ و قسط و عدل‏ اسلامی‏ عمل‏ نمایند و حقوق‏ انسانی‏ آنان‏ را رعایت‏ کنند مشروط به این  بر ضد اسلام‏ و ایران‏ توطئه‏ و اقدام‏ نکنند

سیاست‏ خارجی‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ بر اساس‏ نفی‏ هرگونه‏ سلطه‏ جویی‏

سیرودی اضافه کرد: سیاست‏ خارجی‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ بر اساس‏ نفی‏ هرگونه‏ سلطه‏ جویی‏ و سلطه‏ پذیری‏، حفظ استقلال‏ همه‏ جانبه‏ و تمامیت‏ ارضی‏ کشور، دفاع‏ از حقوق‏ همه‏ مسلمانان‏ و عدم‏ تعهد در برابر قدرت‏ های‏ سلطه‏ گر و روابط صلح‏ آمیز متقابل‏ با دول‏ غیر محارب‏ استوار است‏.

وی با بیان اینکه اگر فقه را معادل اسلام فرض کنیم به باور امام خمینی(ره) صدور انقلاب، گسترش اسلام خواهد بود، گفت: با توسعه اسلام به سیطره و ظلم جهان خواران خاتمه داده می شود. علت چنین باوری را باید «منطق اسلام، این است که سلطه نباید از غیر بر شما باشد» مشاهده کرد. در منطق امام خمینی(ره)، کشور ما ایران نیست بلکه همه ممالک اسلامی را از آن خود می داند و لذا دفاع از همه مسلمانان را لازم می دید در عین حال نظر تجاوز به هیچ یک از کشورهای اسلامی و غیر اسلامی نداشت.

وی افزود:  حضرت امام(ره) با استناد به سیره انبیاء(ع)، سیاست خارجی را در دو جمله نه ستم کنید و نه مورد ستم قرار گیرید خلاصه می کرد و مهمترین اهداف سیاست خارجی را نجات کشورهای اسلامی از وابستگی، برخورداری از زندگی شرافتمندانه، پشتیبانی از نهضتهای آزادی بخش، برقراری روابط حسنه با کشورها و … برمی شمارد.

تعامل با کشورهای اسلامی و جامعه جهانی از اصول دیپلماسی رهبر معظم انقلاب است

شیرودی اضافه کرد: تعامل با کشورهای اسلامی و جامعه جهانی از اصول دیپلماسی رهبر معظم انقلاب است زیرا تعامل با کشورهای جهان، یک ضرورت در دفاع هویت و اصالت انقلاب اسلامی است. رهبری به حق حاکمیت کشورها، لزوم عدم تعرض و تهاجم به مرزهای دیگران، به عنوان راهی برای حفظ صلح جهانی، اعتقاد دارد در عین حال دفاع از فلسطین و حقوق مردم آن سرزمین فراموش نشده است. احترام به حقوق دیگران و بر اساس حسن نیت، رویه معظم له طی دهه های گذشته بوده است.

وی بیان کرد: اصل مسئولیت ایران در برابر مسائل جهانی و منطقه‌ای، ارتقا و تثبیت نقش منطقه‌ای و جهانی ایران، حفظ توان و دانش بومی کشور در برابرغرب، جلب مشارکت جمعی احترام به ضوابط بین‌المللی و …از جمله مواردی از اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی است که رهبری انقلاب با الهام از قرآن، سیره و دیدگاه های امام خمینی(ره) بر اساس مقتضیات زمانه به عنوان الگوی برای ایران و نظریه ای برای سیاست خارجی کشورهای جهان به ویژه دول اسلامی مطرح کرده است.

انتهای پیام/