در تدوین علوم انسانی بومی همکاری حوزه و دانشگاه بسیار مهم است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، هادی صادقی اول استادیار علوم سیاسی دانشگاه شیراز در ارائه مقاله خود با عنوان آسیب شناسی مساله وحدت حوزه و دانشگاه در بومی سازی علوم انسانی در کشور در همایش چیستی و چگونگی تحول در علوم انسانی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای که ۲۴ و ۲۵ آبان ماه در دانشگاه شیراز برگزار شد، گفت: بی‌تردید مسأله وحدت حوزه و دانشگاه از جمله مهمترین مقولاتی است که از ابتدای پیروزی انقلاب تاکنون همواره مورد تأکید مسئولان نظام بوده است؛ به گونه‌ای که می‌توان گفت یکی از آرمان‌های امام خمینی (ره) که تأکید بسیاری بر آن داشته‌اند نیز این مهم بوده است و حتی وقوع جریانات مرتبط با انقلاب فرهنگی در ابتدای انقلاب و به موازات آن تاسیس دانشگاه­هایی چون دانشگاه امام صادق(ع) و باقرالعلوم(ع) و نیز نهادهایی چون شورای عالی انقلاب فرهنگی و همچنین مراکز پژوهشی نظیر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و موارد مشابه دیگر هر یک کمابیش با رسالت نزدیک کردن آموزه­های دینی/ حوزوی با آموزه­های علمی/ دانشگاهی بوده است.

وی افزود: با این حال در طی تقریبا دو دهه اخیر فضای فکری و فرهنگی حوزه و دانشگاه با یکدیگر دچار برخی اصطکاک­ها و اختلاف دیدگاه­ها گردید و یکی از حوزه­هایی که در این زمینه مورد بحث زیادی قرار گرفت، حوزه علوم انسانی بوده که منجر به طرح مباحثی چون «علوم انسانی اسلامی» در طی سال­های اخیر گردیده است. با این حال «علوم انسانی اسلامی» نیز مفهومی بوده که در طی سال­های اخیر مورد بحث جدی قرار گرفته است و دیدگاه­های مختلفی پیرامون آن مطرح شده است.

این محقق و نویسنده کشورمان تصریح کرد: به طوری که برخی از اقشار عمدتاً دانشگاهی، علوم انسانی غربی را یک منبع اساسی شناخت به صورت مستقل می­ پندارند؛ چرا که به باور اینان علوم انسانی در غرب برگرفته از ممارست و پژوهش فکری و عقلی انسان در طول قرن­ها حیات فکری بشر در تاریخ فکر مغرب زمین بوده و لذا چنین تجربه­ای برای جوامع دیگر نیز بسیار گران­سنگ می­تواند باشد؛ خصوصاً اینکه انسان غربی دوران تاریک­اندیشی قرون وسطی را پشت سرگذاشته و علوم انسانی مدرن همزمان از دل داده­های نظری و همچنین تجربیات عملی آنان بارور شده است.

وی در ادامه سخنانش اظهارداشت: اما برخی دیگر از اقشار و گروه­های دانشگاهی/ حوزوی با نقد چنین رویکردی معتقدند علوم انسانی غربی منبعی مستقل برای علوم انسانی در حوزه تاملات شرقی/ ایرانی نمی­تواند باشد. چرا که سرچشمه علوم انسانی مدرن ناشی از برتری خرد انسانی بوده که در بسیاری موارد منقطع از وحی الهی است و بنابراین ساحت علوم انسانی غربی نیاز به پیرایش اساسی دارد؛ هر چند که در این خصوص بعضاً می­توان از دستاوردهای فکری غرب تا بدان جا که ضرورت داشته و یا قابل اعتنا باشد بهره گرفت.

صادقی اول تصریح کرد: به هر روی با توجه به یک چنین انگاره ­هایی به نظر می­ رسد چالش­های جدی در راستای پیوند حوزه و دانشگاه در حوزه بومی سازی علوم انسانی و تحول در این علوم متناسب با نیازهای کشور وجود داشته و دارد و لذا نیاز به آسیب­ شناسی این مهم همچنان احساس می­ شود. با توجه به این ملاحظات سوال اصلی این پژوهش این است که مشکلات اصلی مرتبط با وحدت حوزه و دانشگاه در راستای بومی سازی علوم انسانی چه بوده و چه راهکارهایی را می­توان برای آن متصور بود؟

وی افزود: فرضیه این مقاله نیز این می­ باشد که اگرچه نخبگان حوزه و دانشگاه برای بومی سازی علوم انسانی با مشکلاتی نظیر عدم نهادینه شدن جایگاه علوم انسانی بومی در کشور، محدود بودن تعداد نخبگان مورد اجماع حوزه و دانشگاه، سیطره تفکرات پوزیتویستی بر دانشگاه­ها و وجود دوگانگی معرفت­شناختی در گستره حوزه و دانشگاه روبرو هستند، اما به نظر می­رسد بهره­گیری تبلیغی/اقناعی از رسانه­های نوین، برگزاری کرسی­های آزاداندیشی و سوق دادن تحقیقات حوزه و دانشگاه به مسائل مشترک مرتبط با علوم انسانی بومی راهکارهایی باشد که بستر بومی سازی در علوم انسانی در ایران را بیشتر فراهم خواهد ساخت. به هر روی با توجه به این مقدمه در ادامه و پس از طرح پیشینه تحقیق به واکاوی ابعاد مختلف این مساله پرداخته می­شود؛ با این توضیح که روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه‌ای و اینترنتی است.

وی در ادامه سخنانش گفت: از مطالعه این مقاله این نتیجه عاید می ­شود که جامعه ایرانی در شرایط کنونی از عناصر مختلف هویت­ ساز تاثیر پذیرفته است که خصوصاً نشات گرفته از هویت اسلامی / ایرانی است که با بهره ­هایی از لوازم زندگی مدرن نیز توام شده است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: با توجه به این مساله در تدوین علوم انسانی بومی نقش نهادهای مرتبط با این هویت های متکثر ایرانی در راستای تدوین الگوی توسعه و پیشرفت درون زا اهمیت وافری دارد و از جمله مهم­ترین نهادهایی که نمایندگی هویت اسلامی را بر عهده دارد حوزه­ های علمیه است؛ همچنان که دانشگاه­ ها محمل طرح مباحث مرتبط با هویت ایرانی و مدرن جامعه ایرانی است. نظر بر این مساله در تدوین علوم انسانی بومی همکاری و به عبارتی عدم تقابل و تعارض این دو نهاد اصلی در جامعه بسیار مهم می ­باشد.