خداپرستی و اخلاقیات، مختصات اصلی حکومت اسلامی هستند

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، تبیین شاخصه های حکومت جهانی مهدوی ذیل منویات اسلامی و تشریح مناسبات اصولی اسلامی در عصر غیبت و همچنین عصر ظهور امام عصر(عج)، و نیز تحلیل آیات و روایات وارده، در باب رویکردها و بایسته های حکومت صالحان در دوران آخرالزمان و امامت امام عصر(عج)، مقؤلاتی بود که ما را بر آن داشت تا گفتگویی با دکتر کرم سیاوشی، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا، ترتیب دهیم که ماحصل آن را در ادامه می خوانید.

*مهمترین ویژگی و شاخصه عصر مهدوی، اجرای عدالت و قسط در جهان است؛ عدالت و قسط در قرآن کریم دارای چه معنایی هستند؟

می توان گفت پس از دعوت به یکتا پرستی و پرهیز از شرک و کفر، عدالت و قسط مهمترین سرفصل تعالیم اسلامی و قرآنی است؛ تا آنجا که بر اساس یکی از آیات قرآن از اساسی ترین دلایل ارسال پیامبران(ع) اقامه قسط در میان مردم بوده معرفی شده است: « لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ…»(حدید /۲۵)

همانا ما پیامبران خود را با دلایل قاطع و معجزاتى که حقانیت رسالت آنان را آشکار مى‏ساخت فرستادیم و با آنها کتاب آسمانى و دین را که معیار عقاید و اعمال انسان‏هاست فرود آوردیم، تا مردم همواره به عدل و داد برپا باشند و آهن را که در آن نیرویى سخت براى رزم و دفاع است و منافع دیگرى نیز براى مردم دارد آفریدیم، آرى چنین کردیم تا امورى که باید، تحقق یابد و تا خدا آن کسى را که در نهان از دید پیامبران، خدا و پیامبرانش را یارى مى‏کند از دیگران مشخص سازد. به یقین خدا نیرومند و شکست‏ ناپذیر است‏.

همچنانکه در یکی دیگر از آیات برجسته قرآن کریم، فرشتگان و دانایان قائمان به قسط توصیف شده اند: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلائِکَهُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ » (آل‏عمران/ ۱۸) خداوند که در کارهایش عدالت را برپا داشته گواهى داده است که معبودى شایسته پرستش جز او نیست، و فرشتگان و عالمان نیز بر آن گواهى داده‏اند. آرى، معبودى شایسته پرستش جز او که شکست‏ ناپذیر و حکیم است، نیست.

با توجه به روحیه طمع ورزی و زیاده طلبی انسان، اگر عامل و محرکی برای تنبه بخشی و هشدار دادن درباره این روحیه مخرب وجود نداشته باشد، زیاده خواهی های بزرگ و شگفتی در عرصه های مختلف زندگی بشری از سوی انسان طماع به ویژه از جانب زورمندان و زرسالاران شکل می گیرند و تعادل طبیعی زندگی بشر، دچار اختلال خواهد شد. بر این اساس سوگیری بخش عمده ای از آموزه های ارائه شده در تعالیم پیامبران دعوت به عدالت و قسط بلکه ارائه برخی برنامه های کاربردی و عینی برای اجرای آن بوده است.

بدین سان برنامه و دعوت اصلی و اساسی امام غایب(ع) نیز که در صدد اجرای برنامه های بر زمین مانده دین اسلام و کتاب آسمانی آن است همین اجرای قسط و عدل خواهد بود، زیرا عمده ی ستمکاری ها و حق کشی ها و انصاف ستیزی ها به عدم پایبندی به عدالت باز می گردد. چه، اگر عدالت رعایت می شد جانشینان راستین پیامبر(ص) خانه نشین و آواره و کشته نمی شدند. اگر عدالت پاس داشته می شد در جای جای این سیاره خاکی افراد ناصالح زمام امور سیاسی و مدیریتی را به دست نمی گرفتند. اگر عدالت مورد توجه قرار می گرفت این همه فقر و فلاکت در بخش های زیادی از زمین وجود نمی داشت و… . بر ایان اساس، برنامه و نهضت اصلی حضرت مهدی(ع) نیز دعوت به عدالت و اجرای آن خواهد بود.

با توجه به روحیه طمع ورزی و زیاده طلبی انسان، اگر عامل و محرکی برای تنبه بخشی و هشدار دادن درباره این روحیه مخرب وجود نداشته باشد، زیاده خواهی های بزرگ و شگفتی در عرصه های مختلف زندگی بشری از سوی انسان طماع به ویژه از جانب زورمندان و زرسالاران شکل می گیرند و تعادل طبیعی زندگی بشر دچار اختلال خواهد شد.

*چرا خداوند در قرآن کریم می فرماید: زمین را بندگان صالح به ارث می برند، منظور از در اختیار گرفتن زمین برای بندگان صالح و حکومت صالحان، چه اهدافی هستند؟

صلاحیت با تجمع صفات مثبت گوناگونی باز می گردد و ذو مراتب خواهد بود، به نظر می رسد که پایه و مایه اصلی این صلاحیت به ایمان راستین و استوار به خدای متعال و باور به دیگر اعتقادیات ضروری باز می گردد. در کنار آن دانش و دانایی نقش بسیار برجسته ای در این صلاحیت خواهد داشت. بنابراین همان گونه که در عصر ما مشهور است که مسئولیت ها می بایست به افراد متعهد و متخصص سپرده شود در عصر مهدوی نیز ایمان و دانایی نقش مهمی در دستیابی به میراث اعطایی الهی خواهد داشت، چنانکه ائمه طاهرین و حضرت حجت(عج) خود در اوج این ایمان و علم قرار دارد، بلکه به امر و عنایت الهی، خود سرچشمه ایمان و دانش است .

پس از کسب این دو بال صلاحیت که دیگر اجزای ضروری همچون پاسداشت اخلاقیات و احترام به احکام الهی را به دنبال خواهند داشت، مدیریت و مسؤولیت آبادانی و تدبیر امور دیگر بندگان خداوند در کف با کفایت این بندگان صالح سپرده خواهد شد تا نابسامانی های گسترده به ویژه در میان مناطق و ملل محروم بسامان گردد و کمبودها به افزونی ها دگرگون شود و رونق و رفاه مادی در کنار رشد عقلی و ایمانی و اخلاقی در گوشه گوشه این زمین خاکی هویدا گردد و عزت و عظمت دین خدا و خاندان رسالت بر همگان تجلی و تجسم یابد.

*چرا عدالت و قسط برترین هدف بعثت انبیاء(ع) معرفی می شوند؟

برای اهمیت قسط و عدل همین بس که خداوند کتاب آسمانی خویش را براساس عدل به پایان می برد لذا می فرماید:«وَ تَمَّتْ کَلِمَهُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ» (أنعام/ ۱۱۵) و پیام پروردگارت (دعوت به آیین اسلام) با رسالت تو و نزول قرآن به درستى و بدون هیچ کاستى تحقق یافت و کامل گشت. هیچ دگرگون‏ کننده‏اى نیست که سخنان او را تغییر دهد، و اوست که شنونده سخن بندگان و دانا به کارهاى آنان است.‏

به نظر می رسد مبنای این برتری و اهمیت به «کرامت بشری» باز می گردد بدین سان که چون تک تک انسان ها مخلوقات الهی هستند، لذا در چشم خداوند دارای حرمت و احترام ذاتی می باشند و بر اساس این حرمت و کرامت، دارای حقوق و خواسته های اصیل و به حقی خواهند بود که جهت رشد و بالندگی می بایست به آن حقوق دست یابند.

چه، در غیر این صورت وجود دغدغه پیرامون نیازمندی های گریز ناپذیر برای زندگی انسانی و عدم تأمین این ضرورت های غیر قابل انکار از یک سو، افرادی را که به این دغدغه ها و کمبودها مبتلا می شوند از دستیابی به رشد و تعالی باز می مانند و از سوی دیگر آنان را که حقوق این دسته را به یغما برده اند به طغیانگری و پرده دری و فساد و دیگر آفات برخورداری نابجا و بسیار، مبتلا خواهد نمود. بدین سان از آنجا که پیامبران(ع)، برای تذکر و پاسداشت کرامت انسانی برانگیخته شده اند از برنامه ها و اهداف اصلی آنها برای دستیابی به این امر، دعوت به عدالت و تلاش برای اجرای آن بوده است.

پیامبران(ع)، برای تذکر و پاسداشت کرامت انسانی برانگیخته شده اند از برنامه ها و اهداف اصلی آنها برای دستیابی به این امر، دعوت به عدالت و تلاش برای اجرای آن بوده است.

* ویژگی های حکومت مهدوی، براساس قرآن کریم و روایات چگونه تبیین شده اند؟ 

بر اساس آیات قرآن و دیگر آموزه های وحیانی نرم افزار و بنیان اصلی حاکمیت مهدوی، توحید و خداپرستی، باور به قیامت و پاسداشت اخلاقیات و ارزشهای برخاسته از این اعتقاد راستین خواهد بود، آن گاه بر اساس این باور حرکت و جهاد برای اجرای برنامه های عبادی و اخلاقی و عقلانی در ابعاد مختلف رخ خواهد نمود چنان که خداوند در قرآن برپا داشتن نماز، پرداخت زکات، امر به معروف و نهی از منکر را از سرفصل های وظایف حاکمان متکی به قدرت الهی معرفی می کند و می فرماید: «الَّذینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکاهَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ …» (حج/۴۱)

همانان که اگر در زمین به ایشان قدرت دهیم تا بتوانند روش زندگى اجتماعى خود را برگزینند، جامعه‏اى تشکیل مى‏دهند که همگان در آن نماز را برپا مى‏دارند و زکات مى‏پردازند و به آنچه شایسته است فرمان مى‏دهند و از آنچه ناشایسته است نهى مى‏کنند…

سیره و سبک حکومتی مردان الهی همچون حضرت یوسف، ذی القرنین، حضرت سلیمان و… که در گذشته مکنت و حاکمیت داشته اند بیانگر برپاداشتن و پاسداشت همه ارزش های الهی و توجه به همه ابعاد رشد و بالندگی زندگی فردی و اجتماعی بشر است.

در این حاکمیت حواشی و زوائدی که امروزه بر زندگی فردی و جمعی بشری سیطره یافته، رنگ خواهد باخت و سمت  و سوی دستاورهای بشری و تحرک علمی و عقلی او به سوی قله های ارزشی و اخلاقی و مسیرهای برکشنده و بالابرنده خواهد بود.

*زمینه های ظهور حضرت(عج) با توجه به آیات قرآن کریم و روایات بر چه مختصاتی استوار هستند؟

با توجه به مجموعه گزارش ها و روایاتی که درباب شرایط و نشانه های ظهور نقل شده است شاید بتوان گفت که سه عامل و وضعیت از همه برجسته ترهستند: یکی فراگیری و گستردگی ستم گری و فساد است که سرتاسر جهان را در بر می گیرد و چون بیماری واگیری همه را آلوده و مبتلا می کند، بستر دوم، ناامیدی و یأس مردم از توانایی سیاستمداران برای زدودن و پاکسازی این ظلم فراگیر است؛ تا آنجا که در این رابطه همه را خسته و درِ زمین را به روی خود بسته می بینند لذا تمام نگاه ­ها و ناله ها رو به آسمان خواهد بود و زمینه سوم وجود مردمانی آگاه و آشنا به امام زمان(عج) و منتظر و شیفته وی است که در نهایت آمادگی و شیدایی برای در برگرفتن امام خویش هستند و از سویی از این توش و توان نیز بهرمند و برخوردارند که در خدمت اهداف و آرمان­های بلند آن امام همام(عج) قرار گیرند.

انتهای پیام/