به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، دکتر محسن اسماعیلی خاطراتی از شیوه تدریس مقام معظم رهبری در دروس خارج به نگارش درآورده است.
۱- شروع تدریس با حدیث اخلاقی و موعظه یا نصیحت رفتاری؛ همیشه آغاز درس را به بیان تذکرات بسیار مهم اخلاقی و حوزوی اختصاص میدهند.
۲- انتخاب موضوع درسها، نشاندهنده دغدغه عمیق ایشان؛ متأسفانه فقهای شیعه هیچگاه متصدی امور سیاسی ـ اجتماعی نبودند و طبیعتاً به مواردی مثل جهاد که جنبههای سیاسی-اجتماعی دارد، کمتر توجه شده است. به یاد دارم که در همین درس خارج، آقا با دلایلی اثبات کردند که جهاد ابتدایی در زمان غیبت و توسط فقیه عادل و باکفایت ممکن است و این را نظر أقوی دانستند.
۳- درسهای ایشان مبتنی بر تحقیقات قبلی است؛ از قبل، رئوس اصلی درسها را مینویسند. در مباحث جهاد به مناسبتی ایشان بحث از «صابئین» کردند که آیا صابئین جزو اهل کتاب هستند یا نه؟ این از مباحث مشکله فقهی است. ایشان بهطور بسیار مفصلی این بحث را مطرح کردند و این علاوه بر نشان از تسلط ایشان بر مبانی فقهی و تاریخی، نشاندهنده مطالعات عمیق گذشته ایشان دارد.
۴- درسهای ایشان از پیوستگی معنادار منطقی برخوردار است و ترتیب بحثهایشان ابتکاری است.
۵- ثبات در آرا؛ به یاد دارم در همان سال ۱۳۶۹ نیز ایشان نظر خود را در بحث سلاحهای هستهای اعلام کردند و «القای سم» در بلاد مسلمین و استفاده از سلاحهای مخرب و کشنده شیمیایی و هستهای را به دلایل فقهی دارای اشکال دانستند. ما الان بعد از بیست سال ملاحظه میکنیم که ایشان بر همان مواضع تأکید دارند.
۶- تفریع فروع و ارتباطهای بدیع؛ به دلیل انزوای تاریخیای که بر فقهای شیعه تحمیل شده بود، در بیشتر موارد یک روحیه فردگرایی بر فقه ما حاکم شده و فقه ما را فردگرا کرده بود. ولی آیتالله خامنهای به دلیل روحیاتی که دارند، با یک نگاه حکومتی و بهصورت سیستماتیک فقه را میبینند و از این جهت میتوانند بین فروع مختلف فقهی ارتباطهای جالب و بدیعی را برقرار کنند. این خصیصه یک آموزش و نظریه خوبی برای مطالعه فقهی است که چگونه میشود تفسیر فقه با فقه کرد و با برقراری ارتباط میان فروع مختلف فقهی به نظریات جدید فقه حکومتی دست یافت.
۷-تقید به سنّت در عین ترویج آزاداندیشی و نوگویی؛ پایبندی ایشان به فقه جواهری بسیار جدّی است. اما این به معنای عدم توجه به لزوم «تحول در امور حوزه»، به ویژه لزوم برخی تغییرات در شیوه تدریس و تحصیل، نیست.
۸- سعه صدر در برابر سؤالات و استفاده از زبان مطایبه؛ ممکن است که در میانه درس کسی سؤالی بپرسد که چهبسا بیربط و نابجا باشد. اولاً ایشان در هنگام تدریس با سعه صدر کامل با نظر مخالف برخورد میکنند و با آرامش ویژهای به سؤالکننده توجه مینمایند که خود این موضوع جرأت سؤالکردن و انتقاد کردن در درس را به انسان میدهد. البته در این گفتوشنودهای طلبگی از مطایبهها و شوخیهایی که در میان علما مرسوم است، زیاد صورت میگیرد و این خودش درس را باطراوات، شنیدنی و جذاب میکند. یادم هست که یکی از دوستان در درس، معمولاً مطالعهنکرده سؤالاتی مطرح میکرد.
حضرت آیتالله خامنهای به سؤالات پاسخ میدادند. چند بار که سؤالات رد و بدل میشد، به عنوان مزاح میگفتند: «حالا شما اجازه بدهید من آنچه را که مطالعه کردم بگویم و شما چیزی را که مطالعه نکردید باشد برای جلسه بعد.» یا مثلاً کسی اگر یک حرف خیلی عجیب و غریبی پای درس میگفت که تا به حال فقها نگفته بودند و با موازین فقهی خیلی سازگار نبود، ایشان میگفتند: «اجماع همه فقها با فرمایشی که آقای فلانی داشتند، شکسته شد»؛ و اینطور درس را شیرین و جذابتر میکنند.
انتهای پیام/