حقوق مالکیت فکری و حقوق بشر؛ تعاملها و تعارضها

پیش زمینه ها، کپی رایت و آزادی بیان، حق اختراع و حق بر سلامتی، فصول سه گانه این کتاب را تشکیل می دهند.

تحقیق کنونی، در این سه فصل عرضه می گردد. فصل اول تحت عنوان «پیش زمینه ها» به علل بروز و پیشینه مناقشه، مفهوم مالکیت فکری و مالکیت فکری به مثابه حقوق بشر می پردازد. این فصل جنبه مقدماتی دارد و مطالب آن مستقیم یا غیر مستقیم در سراسر تحقیق به کار آمده است. فصل دوم، که شاید هنر اصلی تحقیق را به نمایش می گذارد، به بررسی کپی رایت و آزادی بیان اختصاص دارد. در این فصل، ابتدا تصویری از مسائل کپی رایت که بیش ترین ارتباط را با آزادی بیان دارد، ارائه می شود. این تصویر را نباید به دیده آموزشی نگریست؛ نگارنده سعی کرده است به زوایای پنهان کپی رایت بپردازد. آنگاه، مسائل اساسی آزادی بیان که باز بیش ترین ارتباط را با کپی رایت دارد به دقت مطرح شده است.

پس از این دو تصویرگری، تعامل و تعارض کپی رایت و آزادی بیان مورد بحث قرار گرفته است. و در فصل سوم، با عنوان حق اختراع و حق بر سلامتی به بررسی جداگانه این دو موضوع و سپس ارزیابی رابطه آن ها پرداخته شده است.

با آن که تحقیق حاضر را می توان مبسوط ترین نوشتار در موضوع خود قلمداد کرد، قطعاً نمی توان آن را عاری از کاستی ها و نارسایی ها دانست. بخش زیادی از این کاستی ها را می توان با نظر به گستردگی و تازه بودن موضوع توجیه کرد. بعلاوه، فرصت زمان کوتاه برای انجام چنین تحقیق مفصلی و نیز خصلت میان رشته ای آن و البته بضاعت اندک نگارنده هم می تواند بخش دیگری از کاستی ها را موجه سازد. نهایت سعی نگارنده بر رعایت اقتصاد در نگارش و پرهیز از کلی گویی بوده است. امید که در نظر اساتید بزرگوار و اصحاب فکر و اندیشه مقبول افتد.

علل پیدایش و پیشینه بحث، مفهوم مالکیت فکری، حقوق مالکیت فکری به مثابه حقوق بشر، کپی رایت، آزادی بیان، تعامل و تعارض کپی رایت و آزادی بیان، حق برسلامتی، حق اختراع، رابطه حق اختراع و حق بر سلامتی، از جمله بخشهای مختلف این کتاب هستند.

جهانی شدن اقتصاد، رویکرد نهادهای بین المللی حمایت از مالکیت فکری، سازمان تجارت جهانی، تنوع نظامهای حقوقی مالکیت فکری، نظریه حق طبیعی، نظریه شخصیت، نظریه فایده گرایی، اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حق بر حمایت از منافع اخلاقی و مادی ناشی از تولید علمی، ادبی و هنری، کپی رایت فرزند مشروع سانسور، اولین قانون کپی رایت، رواج علم آموزی و حقوق مؤلف، عصر سرزمینی کپی رایت، عصر بین المللی کپی رایت، ساختار کلی و نحولات کنوانسیون برن، پذیرش رسمی تفکیک اندیشه و بیان، جایگاه آزادی بیان در نظام بین المللی حقوق بشر، حق داشتن نظریات و عقاید، نقش کپی رایت در پیشبرد آزادی بیان، حل تعارض کپی رایت و حق دسترسی به اطلاعات و اندیشه ها، دوپارگی اندیشه و بیان، حق های دارنده گواهی اختراع، حق اختراع و دسترسی به داروها، از جمله موضوعات و مباحثی هستند که در این کتاب به آنها پرداخته شده است.

کتاب «حقوق مالکیت فکری و حقوق بشر، تعاملها و تعارضها»، نوشته دکتر محمد حبیبی مجنده برای نوبت اول بهار امسال در ۴۶۷ صفحه از سوی انتشارات دانشگاه مفید قم منتشر شده است.